ملاحظات دارویی در دوران سالمندی
سالمندان که گروه سنی بالای 65 سال را تشکیل می دهند به لحاظ تفاوت های فیزیولوژی جزو گروه های سنی پرخطر محسوب می شوند. بیشتر داروهای موجود در بازار امروزه براساس فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی بیماری در افراد بالغ و میانسال ساخته و فرموله می شوند.
بنابراین مقادیر این داروها در سالمندان باید تعدیل و بازنگری شوند. تحقیقات نشان دهنده افزایش روزافزون میزان مصرف دارو و عوارض ناشی از آن ها در سالمندان است به این ترتیب توجه بر تجویز و مصرف منطقی داروها در این گروه از جمعیت اولویت ویژه ای دارد.
همچنین عوامل متعددی مانند ابتلا همزمان به چند بیماری، مصرف یا قطع خودسرانه داروها و ناآگاهی از اثرات و عوارض دارویی در سالمندان، دستیابی به یک رژیم دارویی منطقی را ضروری می سازد.
بی توجهی به تغییرات متفاوت متابولیسم داروها مانند جذب، انتشار و دفع آن ها در بدن سالمندان در مقایسه با افراد میان سال، عامل 70 تا 80 درصد عوارض دارویی ناخواسته در سالمندان به شمار می رود.
متابولیسم کبدی و کلیوی داروها در دوران سالمندی
هر کدام از ما 2 سن داریم؛ یک سن شناسنامه ای یا تقویمی که از روز تولد تا امروز ما را تعیین می کند و دیگری سن فیزیولوژیک.
اندازه گیری سن فیزیولوژیک، دشوار است و آن، سنی است که میزان استهلاک بافتی، دستگاهی و کل بدن را تعیین می کند. به عنوان نمونه، مردی که به 50 سالگی می رسد و داروی زیادی در مدت عمرش مصرف نکرده است، با مردی که به 50 سالگی رسیده و حدود 30 سال از عمرش را دارو مصرف می کرده، بسیار متفاوت است؛ زیرا تمام این داروهای مصرف شده به کلیه و کبد فرد، بار بیشتر و کار زیادتری را تحمیل کرده اند. به هر حال، از 50 سالگی به بعد، برخی از تغییرات اساسی در کارکرد دستگاه ها و اندام های بدن رخ می دهد.
به عنوان نمونه، فعالیت یا قدرت تصفیه کنندگی کلیه از 50 سالگی به بعد به طور متوسط سالی یک درصد کاهش می یابد. بنابراین ظرفیت تصفیه کنندگی و دفع فضولات و سموم کلیه یک فرد 60 ساله 10 درصد کمتر از یک کلیه 50 ساله است.
در 70 سالگی این کاهش به 20 درصد می رسد. همان طور که می دانید کلیه محل اصلی دفع داروها است و بیشتر داروها از طریق کلیه دفع می شوند. بنابراین وقتی قدرت دفعی کلیه در مدت 10 سال 10 درصد کاهش پیدا می کند، به این معناست که خطر مسمومیت های دارویی و تجمع داروها در بدن سالمندان به طور فزاینده ای افزایش می یابد.
همچنین فعالیت کبد از 50 سالگی کاهش پیدا می کند و در نتیجه داروهایی که باید در کبد متابولیزه شوند، کمتر تحت این فرآیند قرار می گیرند و خطر تجمع آنها در بدن افزایش پیدا می کند. از طرفی، جذب گوارشی داروها در سالمندان به دلیل تغییرات ترشح اسید کاهش پیدا می کند.