چهارشنبه سوري شش گام به سوي جهل و خرافه

[درج]

در چهارشنبه پايان هر سال سرور و شادماني زايدالوصفي ميان اقشار مختلف و اجتماع ايراني شايع مي شود. اين شادماني که از جنبه هاي مختلف روانشناختي و جامعه شناختي؛ تاريخي و فرهنگي يکي از وجوه مثبت نشاط و تخليه رواني و روحيه شاد مردم بوده؛ امروز هم وجاهت خود را حفظ کرده است و اگر برخي از اعمال و شادي ها و رفتارهاي کاذب و مخرب امروزي از آن حذف شود و از انجام آنها خودداري شود؛ چهارشنبه سوري به يکي از بهترين و نشاط انگيزترين و ماندگارترين جشن ها و خاطره هاي زندگي ايرانيان در پايان هر سال تبديل خواهد شد 1 همان گونه که طي سال ها و قرن ها توانسته پايدار بماند و يک وسيله عمده تفريح و حفظ هويت تاريخي اقوام آريايي باشد. چهارشنبه سوري جشني است که نويد آمدن بهار و نوروز2 و سرسبزي و رخت بربستن کدورت و برودت و سختي و سرماي زمستان را مي دهد. چهارشنبه سوري به رغم جنبه هاي فراگير ملي و تاريخي اش در هر منطقه يي از ايران با رسوم متفاوت و گاه مشترکي انجام مي شود ليکن يک پيام را از دل تاريخ براي ايرانيان از اقوام آريايي شان به همراه و به يادگار آورده است. پريدن از روي شعله هاي زرد و سرخ آتش و زمزمه سرود زردي من از تو/ سرخي تو از من؛ رسومي همچون پريدن از روي آتش و ترقه بازي تقريباً در تمام نقاط ايران در چهارشنبه سوري مشترک هستند. اما فالگوش؛ قاشق زني و برخي ديگر از رسوم منطقه يي بوده و در برخي از نقاط ايران اجرا مي شوند که متاسفانه بيشتر آنها امروزه به فراموشي سپرده شده و اجرا نمي شوند و شايد هم تنگ نظري؛ هجوم فرهنگي و تکنولوژي بي رحم هويت ها را نابود ساخته است. اگر چهارشنبه سوري در شمال خراسان رسومي چون شکستن کوزه و تخم مرغ را به نشانه دفع بلا و بدي از خانه و خانواده در دل خود دارد در تهران و برخي نقاط ديگر با قاشق زني و فالگوش خود را نشان مي دهد و در گيلان در اين روز به ارواح درگذشتگان احترام مي گذارند. در واقع يکي از فلسفه هاي کهن مرسوم شدن چهارشنبه سوري اين است که در اين شب به گورستان و مکان دفن اموات مي روند و براي احترام و شادي روح آنها نذورات و هدايايي به آنها پيشکش مي کنند. از اين ديدگاه چهارشنبه سوري همانند نوروز با «فره وهرها» پيوند مي خورد. يکي ديگر از رسوم شايع چهارشنبه سوري که هنوز هم به شکل گسترده در ميان زرتشتيان جريان دارد؛ پخش آجيل مشکل گشا موسوم به «لرک» است که از مغز هفت نوع ميوه خشک شده خوردني از جمله مغز پسته؛ بادام؛ کشمش؛ گردو؛ برگ هلو؛ انجير؛ خرما و سنجد فراهم شده است. اين آجيل در مراسم غروب چهارشنبه يا بر سر مزار اموات پخش مي شود. چهارشنبه سوري غروبي نشاط انگيز بود که شادي و پايکوبي تا شب در کوچه و برزن؛ شهر و روستا و حتي کاخ پادشاه ادامه داشت و با اين اعمال نشاط انگيز خستگي و ملال سال کهنه از تن بيرون مي رفت و طراوت و شادابي براي ورود به سال نو جايگزين مي شد. در چهارشنبه سوري خانه تکاني ها به پايان رسيده و خانه دل و فکر هم پاک مي شود و فرد ايراني آماده ورود به سال نو مي شود. او مي خواهد با انديشه و گفتار و پندار نيک زندگي نوين را آغاز کند. اسباب و اثاثيه کهنه و فرسوده دور ريخته مي شود و لوازم نو جايگزين مي شود. همه چيز رنگ نو به خود مي گيرد و در و ديوار کاشانه و محيط تميز و غبارروبي مي شود.