و) علم حضوري
غير از شناختی که انسان بوسيله حواس پنجگانه بدست می آورد در انسان نوع ديگری شناخت مستقيم نفس با عين خارجی وجود دارد که شهودی است و حواس پنجگانه در آن نقشي ندارد و نمونه آن, شناخت انسان از من «خود» و ذهن و باطن خود است که حتي در نبود حواس هم براي انسان کاملاً حاصل و روشن است.
در عرفان مسلم شده است که اينگونه شهود باطني منحصر به شناخت خود نيست بلکه صورتهاي پيشرفته آن مي‌تواند اشياء ديگر را نيز درک کند.
اينگونه شناخت با «وجود» عين خارجي سروکار دارد نه ماهيت آن, گويي خود آن شيء است يا در درون آن شيء قرارگرفته يا آنرا در دست و در آغوش خود دارد.
اينگونه علم را در اصطلاح «علم حضوري» مي‌نامند. [5]
نقل قول
