6ویژگی لازم و ضروری برای یک مربی !

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

6ویژگی لازم و ضروری برای یک مربی !

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مربى شایسته و برتر كسى است كه در پرتو الطاف خداوند متعال به ظرافت‌ها و رموز اعماق وجود انسان پى برده و در مسیر تربیت از اطلاعات و امكانات وجودى خویش در این زمینه بهره گیرد.



مربى كامل و شایسته باید شرایط و صفاتى را دارا باشد، تا بتواند نسل نو را در رسیدن به قله‌هاى رفیع افتخار و در مسیر شكوفایى و سعادت به پیش برده و به مقصد نهایى رسانده و به اهداف عالى تربیتى رهنمون شود.


در این بخش برخى از صفات و ویژگى‌هاى والدین شایسته و مربیان برتر را با توجه به سیره و سخن امام مجتبى (علیه السلام) تقدیم مى‌كنیم:

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

1- نرمخو و مهربان

از مهم‌ترین رازهاى توفیق در امر تعلیم و تربیت اخلاق نیكو و برخورد ملایم با متربیان است.

تمام پیامبران و اولیاء الهى بدون استثناء در تربیت انسان‌ها از این خصیصه والا بهره‌مند بوده و در طریق هدایت شیوه ملایمت و خوش‌خلقى اولین حربه آنان بوده است.

تاریخ و تجربه نیز گواهى مى‌دهد كه مربى موفق كسى است كه بتواند با رفتارى خوش و چهره‌اى گشاده دل متربیان را صید كرده و آنان را به سوى سجایاى پسندیده و مطلوب هدایت نموده و لغزش‌ها و خطاهاى آنان را اصلاح نماید.



یكى از برجسته‌ترین ویژگى‌هاى حضرت مجتبى (علیه السلام) به عنوان الگو و مربى جهان بشریت، اخلاق زیبا و برخورد خوب آن بزرگوار با مخاطبین خویش مى‌باشد.


بارها اتفاق افتاده كه آن حضرت خشن‌ترین دشمنان خویش را به گرمى و ملاطفت نواخته و از آنان دوستانى ابدى ساخته است. آن بزرگوار در این مورد مى فرماید:

«زیباترین زیبایى‌ها اخلاق زیبا و خوشرفتارى است».

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

2- رفتار مطابق گفتار

والدین و مربیان گرامى براى تربیت شایسته نسل آینده، باید به رفتارهاى خود توجه دقیق داشته باشند.

اگر آنان به گفته‌هاى خویش جامعه عمل بپوشانند، بهترین، موثرترین و پرثمرترین شیوه را در تربیت به كار گرفته و به طور غیرمستقیم و ناخودآگاه متربیان را تحت تاثیر قرار داده‌اند.



حضرت مجتبى (علیه السلام) در این رابطه یكى از دوستان خود را كه شایسته تمجید و ستایش آن بزرگوار بود، با صفات زیبایى ستوده و در ضمن شمارش خصلت هاى پسندیده او مى فرماید:

«او آنچه را كه عمل نمى‌كرد نمى‌گفت، و كارهایى را كه نگفته بود، انجام مى‌داد».



در صورت مطابق نبودن گفتار با رفتار، سایر روش‌ها و تلاش‌هاى مربیان و والدین بى‌ثمر خواهد بود و نه تنها نتیجه تربیتى حاصل نخواهد شد، بلكه در ذهن متربى گفتارها، نصایح و سایر اهداف مطلوب تربیتى سست و بدون كارآیى و غیرقابل عمل، جلوه خواهد كرد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

3- خوش گفتارى

سخن گفتن یكى از امتیازات بشر مى‌باشد و ارتباط كلامى یكى از نعمت‌هاى خداوندى است كه انسان اجتماعى را در ارتباط با همنوعان خود یارى مى‌كند.

ارتباط گفتارى بهترین و راحت‌ترین و كم‌هزینه‌ترین وسیله تربیتى است كه اگر با موازین درست انجام شود بهره‌هاى خوبى را نصیب مربیان و والدین خواهد نمود.



به كار بردن كلمات احترام‌آمیز و عبارات مهر افزا و دلنشین در برخورد با متربیان و به طور كلى در ارتباط با هر مخاطبى تاثیر فوق العاده در جذب و انعطاف طرف مقابل دارد. پدران و مادران آگاه در گفت و گوهاى خود با فرزندان خویش به بهداشت روانى آنان توجه كرده و صمیمانه از گفتارى خوب و كلمات دلنشین بهره مى‌گیرند.

یک مربى آگاه مى‌تواند متربیان خود را با گفتارهاى دلنشین شیفته خود نموده و از خود شخصیت قابل قبولى براى آنان بسازد. مربیان و والدین از به كار بردن الفاظ زشت و تحقیرآمیز، سركوفت زدن و سایر عبارات و كلماتى كه به نابودى شخصیت یک كودک و نوجوان مى‌انجامد، باید خوددارى نمایند.



امام مجتبى (علیه السلام) آنچنان زیبا سخن و خوش‌گفتار بود كه مخاطبین را به خود جذب نموده و تحت تاثیر قرار مى‌داد و علاوه بر اینكه از به كار بردن كلمات نامناسب پرهیز مى‌نمود مومنین را نیز از آن باز مى‌داشت، آن حضرت در جمله‌اى فرمود:

«انسان‌هاى با ایمان طعنه نمى‌زنند و با لقب‌هاى زشت و كلمات ركیك دیگران را خطاب نمى‌كنند».

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

4-استقامت و پشتكار

در كار تربیت، یک مربى ممكن است با انواع مشكلات و موانع روبرو شود،

ناسازگارى فرزندان،
بیمارى‌هاى گوناگون،
همسران ناموافق،
مشكلات شغلى،
و اختلالات روانى اعضاى خانواده و ده‌ها نمونه دیگر،

ممكن است براى یك پدر یا مادر و یا سایر مربیان، به وجود آید، در این گونه موارد سزاوار است كه آنان با بردبارى، حوصله، استقامت و پشتكار این موانع را تحمل نموده و به اهداف والاى تربیت بیندیشند.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

رسول گرامى اسلام تحمل سختى و مشكلات در راه تربیت و اصلاح فرزند را به منزله جهاد در راه خدا مى داند و مى فرماید:

«اى مردم! همه شما نسبت به زیردستان خویش نگهبان و مسئول هستید، كسى كه به اصلاح خویش و دیگران مشغول است، همانند كسى نیست كه تنها به اصلاح خود مى‌پردازد. كسى كه آزار دیگران را تحمل مى‌كند، همانند كسى نیست كه در رفاه و آسایش به سر مى‌برد، تحمل سختى‌هاى خانواده و فرزند به منزله جهاد در راه خداست».



پدر و مادرى كه در برخورد با حوادث دردناك و مشكلات طاقت‌فرساى زندگى مقاومت كرده و بردبارى از خود نشان دهند و خود را در پیچ و خم‌ها و پستى و بلندى زندگى نبازند، فرزندان آنان نیز این چنین صبور و مقاوم خواهند بود.




مربیان برتر شخصیتى متین و استوار دارند، آنان در تندبادهاى حوادث و ناملایمات، پناهگاهى امن و پایدار براى فرزندان و نوجوانان خویش ‍ محسوب مى‌شوند.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

۵- سعه صدر و عذرپذیرى

سعه صدر و روحیه عذرپذیرى در امر تربیت امرى لازم و ضرورى مى‌باشد. مربیان موفق مى‌دانند که کودک از روى ناآگاهى اشتباهاتى انجام مى‌دهد، نوجوان در اثر غرور در رفتارهاى غلط خود پافشارى مى‌کند، در برخى کودکان و نوجوانان ناهنجارى‌هایى از قبیل شرارت، خشونت و عصبانیت دیده مى‌شود.


اما بعد از مدت کوتاهى این حالت برطرف شده آنان متوجه خطاى خود مى‌شوند و با زبان حال یا زبان قال عذرخواهى مى‌کنند.


به کار بردن کلمات احترام‌آمیز و عبارات مهر افزا و دلنشین در برخورد با متربیان و به طور کلى در ارتباط با هر مخاطبى تاثیر فوق العاده در جذب و انعطاف طرف مقابل دارد.


پدران و مادران آگاه در گفت و گوهاى خود با فرزندان خویش به بهداشت روانى آنان توجه کرده و صمیمانه از گفتارى خوب و کلمات دلنشین بهره مى‌گیرند

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

در این حالات مربیان آگاه، با سعه صدر خطاهاى آنان را نادیده گرفته و با روحیه عذرپذیرى که دارند از اشتباه آنان چشم پوشى مى‌کنند.


حضرت مجتبى (علیه السلام) در عبارت زیبایى مى‌فرماید:

«اگر کسى در یک گوشم به من فحش دهد و در گوش دیگرم از من عذرخواهى کند، من از او قبول مى‌کنم».


اگر ما خطاهاى فرزندان را نادیده نگیریم و اشتباهات آنان را کم اهمیت جلوه ندهیم، کمترین نتیجه آن، احساس کمبود شخصیت و از دست دادن اعتماد به نفس، در فرزندان خواهد شد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

۶- سیماى پاکیزه و آراسته

رعایت نظافت و پاکیزگى ظاهر، ناخواسته در دیگران جاذبه ایجاد مى‌کند و این یکى از ویژگى‌هاى مربیان و والدین موفق مى‌باشد. پدران و مادرانى که با رسیدگى به وضع ظاهرى خویش و مرتب کردن لباس و پوشش مناسب و تمیز، خود را بیشتر در دل فرزندان دوست‌داشتنى‌تر مى‌کنند، در حقیقت پاکیزگى و آراستگى ظاهر را هماهنگ با پرورش جمال باطنى به فرزندانشان مى‌آموزند.


در روایات اهل بیت (علیهم السلام) به پوشیدن لباس تمیز زیبا و رسیدگى به وضع ظاهرى بارها تاکید شده است. امام مجتبى (علیه السلام) مى‌فرماید:

«یکى از ویژگى‌هاى مومنین این است که در عین فقر و نادارى ظاهرى آراسته و پاکیزه دارند».


بدیهى است که آراستگى ظاهرى با تجمل‌گرایى و تشریفات کاملا متفاوت است، چرا که اولى امرى مثبت، مفید، پسندیده و داراى ارزش مى‌باشد، اما تجمل‌گرایى صفتى منفى، ناپسند، و ضد تربیت، تلقى مى‌شود.

طبق تعلیمات اسلامى، مربیان برتر در عین اینکه ظاهرى پاکیزه و آراسته دارند، از تجمل گرایى شدیدا متنفر بوده و آن را از آفات تربیت مى‌دانند.


فرآوری: زینب مجلسی راد بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

---

منبع: تربیت در سیره و سخن امام حسن مجتبى علیه السلام، عبدالکریم پاک نیا