زندگی بدون گناه

[خادمه زینب کبری(س)]

به نام خدا

زندگی بدون گناه


استغفار، علاوه بر اين که آمرزش گناهان را در پي دارد، از بلاهاي آسماني و عذاب خدا- که گاه بر اثر کثرت گناه بر شخص يا قوم و ملتي وارد مي گردد- نيز جلوگيري مي کند و نزول و افزايش نعمتهاي الهي را در پي خواهد داشت.
استغفار از ريشه «غفر» و در لغت به معناي ستر و پوشش است و در اصطلاح درخواست زباني يا عملي از پيشگاه خداوند براي پوشاندن گناه انسان و بخشش آن است و هدف از آن درخواست مصونيت از پيامدهاي گناه و عذاب الهي يا اهدافي ديگر است.
قرآن کريم در آيات فراوان مومنان را به استغفار و طلب عفو و بخشش از خداوند متعال فرا مي خواند و به آنان فرمان مي دهد که به درگاه الهي روي آورند و قلوب زنگارگرفته خود را با آب استغفار و توبه شستشو دهند و نگذارند گناه و معصيت عاقبت و آخرت آنان را تباه سازد.
استغفار به درگاه الهي از چنان اهميتي برخوردار است که قرآن کريم در حدود سي آيه از استغفار انبياي الهي - که معصوم و مبرا از هر گناهي بودند- سخن به ميان آورده و در پنج آيه نيز به شخص پيامبر اسلام فرمان مي دهد که به درگاه خدا استغفار کنند و در روايت نيز وارد شده که در پي اين توصيه آن حضرت روزي هفتاد يا صد مرتبه به درگاه خدا استغفار مي نمود.
البته استغفار انبياي الهي و معصومان به معناي گناهکار بودن آنان نيست ، بلکه آنان از آن جهت استغفار مي کنند که اعمال و عبادات خود را در برابر عظمت الهي و نعمتهاي فراوان او ناچيز و اندک مي دانند و از اين رو خود را مقصر و گناهکار مي پندارند.
آثار استغفار استغفار به درگاه خدا آثار و برکات فراواني براي بنده در پي دارد که برخي از مهمترين اين آثار عبارت است از:

1-آمرزش و عفو گناهان:
مهمترين پيامد استغفار اين است که خداوند از خطا و تقصير بنده مي گذرد. قرآن کريم در اين باره مي گويد: کسي که کار بدي انجام دهد يا به خود ستم کند، سپس از خداوند طلب استغفار نمايد خداوند آمرزنده و مهربان است.
بنابراين بندگان گناهکار خداوند بايد براي آمرزش گناهان خويش به درگاه او روي آورند و بدانند که خداوند، گناهان آنان را هر چند زياد و عظيم باشد خواهد بخشيد؛ زيرا خود در آيات فراوان ديگر اين وعده را به مومنان داده است از جمله در سوره «زمر» خطاب به پيامبر مي گويد: بگو اي بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده ايد از رحمت خدا مايوس نشويد که خداوند همه گناهان را مي آمرزد.
در روايتي پيامبر اکرم نيز فرمود: براي هر دردي دارويي است و داروي گناهان استغفار است. و نيز امام صادق ع فرمود: هر کس در شبانه روز هفتاد مرتبه استغفار نمايد، خداوند هفتصد گناه از گناهانش را محو مي کند.

2-رفع عذاب و بلا:
گناه و معصيت به طور يقين عذاب الهي را در دنيا و آخرت به دنبال دارد و بسياري از بلاهاي آسماني از جمله زلزله و سيل ، جنگهاي ويرانگر و مرگهاي ناگهاني ، معلول گناهان و طغيان بشر است و يکي از عواملي که نقش بسزايي در رفع اين بلاها و نيز عذاب ا\خروي دارد استغفار است.
قرآن کريم مي گويد:{اي پيامبر} تا تو در ميان مردم هستي خداوند آنها را مجازات نخواهد کرد و نيز تا آنها استغفار مي کنند خداوند عذابشان نمي کند.
از اميرالمومنين علي ع نيز در اين باره نقل شده که فرمود: روي زمين دو ابزار امنيت از عذاب الهي بود که يکي از آنها وجود پيامبر اکرم بود که با رحلت آن حضرت برداشته شد ولي ديگري استغفار است که براي همگان وجود دارد.

3-نزول نعمت:
استغفار علاوه بر اين که آمرزش گناهان و رفع بلاهاي آسماني را در پي دارد، نزول نعمتهاي بي پايان الهي را نيز به همراه خواهد داشت.
لذا حضرت نوح به قوم گناهکار خويش مي گويد: از پروردگار خود طلب آمرزش کنيد که او بسيار آمرزنده است تا باران هاي پربرکت آسمان را پي در پي بر شما بفرستد و شما را با دادن اموال و فرزندان فراوان ، کمک کند و باغهاي سرسبز و نهرهاي جاري در اختيارتان قرار دهد.
و اين امر بدان دليل است که عامل مسدود شدن بسياري از نعمتها، گناه است و آن گاه که بنده ، از اين گناهان استغفار مي نمايد، خداوند دوباره اين نعمتها را بر انسان فرو مي فرستد.
از جمله دعاهاي علي ع در دعاي کميل اين است که مي فرمايد: خدا يا بيامرز گناهاني که بلاها را نازل مي کند و خدايا بيامرز گناهاني که موجب دگرگوني نعمتها مي گردد.

زمان و مکان استغفار
گرچه استغفار محدود به زمان و مکان خاصي نيست ،اما خداوند براي برخي زمانها و مکانها قداست خاصي قائل شده است و استغفار در اين زمانها و مکانها را زودتر اجابت مي کند.
از جمله اوقاتي که استغفار در آن بسيار سفارش شده ، استغفار در سحرگاهان است. قرآن کريم در آيه 16 ذاريات به متقين وعده بهشت جاويدان را داده است و سپس علت چنين پاداشي به آنان را شب زنده داري و استغفار در سحرگاهان بر مي شمارد: آنان اندکي از شب را مي خوابيدند و در سحرگاهان استغفار مي نمودند.
در آيه اي ديگر نيز قرآن به يکي از مکانهاي استغفار يعني سرزمين مني اشاره مي کند و مي گويد: سپس از همان جا که مردم (به سوي مني) کوچ مي کنند، کوچ کنيد و از خدا آمرزش بطلبيد که خدا آمرزنده مهربان است.
مني ، مشعر و عرفات از جمله سرزمين هاي بسيار مقدسي هستند که دعا و استغفار در آن تاثير فوق العاده اي دارد.
لذا در روايتي اميرالمومنين ع نقل مي کند از پيامبر اکرم ص سوال شد گناه چه کسي در اين سرزمين بزرگتر است؟ آن حضرت فرمود: گناه کسي که از اين سرزمين خارج شود و گمان کند خدا او را نيامرزيده است.
البته زمان و مکانهاي مقدس اختصاص به اين موارد مذکور ندارد، بلکه زمان و مکانهاي ديگري از جمله ماه مبارک رمضان ، شبهاي قدر، بارگاه مطهر هر يک از اهل بيت نيز وجود دارد که مومنان مي توانند به ريسمان رحمت خدا در اين زمانها و مکانها چنگ بزنند و آمرزش گناهان خود را طلب کنند.

شرايط و آداب استغفار
هر عبادت ، ذکر و عملي که بنده مومن انجام مي دهد، داراي شرايطي است و در صورتي آن عمل براي او مفيد خواهد بود که با شرايط و آرامش بجا آورده شود و استغفار به درگاه الهي نيز از اين قاعده مستثنا نيست و شرايطي دارد و شرط استغفار اين است که بنده واقعا از گناه و خطاهاي خود پشيمان باشد و به سوي خدا بازگردد.
معناي جمله «استغفر الله ربي و اتوب اليه» اين است که خدايا من از تو طلب آمرزش مي کنم و به سوي تو باز مي گردم. بازگشت به سوي خدا زماني به طور واقعي محقق خواهد شد که بنده از صميم قلب از گناهان و راه خطايي که در پيش گرفته پشيمان باشد و کوتاهي هايي که تاکنون مرتکب آن شده جبران کند و به معناي واقعي به سوي خدا باز گردد.
بر همين اساس در آيات فراواني که سخن از استغفار و توبه به ميان آمده بلافاصله کلمه اصلح به کار رفته است و معناي اصلاح همان جبران خرابي ها و خطاهاي گذشته است. در روايتي نيز نقل شده که شخصي بدون توجه به معنا و شرايط استغفار، ذکر «استغفر الله ربي و اتوب اليه» را در حضور علي ع بر زبان جاري مي کرد.
حضرت بشدت بر او خشم گرفت و فرمود: آيا مي داني حقيقت و معني و شرايط استغفار چيست؟ استغفار شش شرط دارد: اول: پشيماني از گناه ، دوم: تصميم بر عدم بازگشت به گناه ، سوم: حقوق مردم را که از آنان ضايع کرده اي جبران کني ، چهارم: هر تکليف واجبي را که از تو فوت شده قضا نمايي ، پنجم: گوشت هايي را که از حرام بر اندامت روييده است با اندوه ذوب نمايي ، ششم: به همان اندازه که جسم تو شيريني معصيت را چشيده ،سختي طاعت به او بچشاني.
در روايتي نيز امام رضاع فرمود: کسي که از گناهي استغفار مي کند، در حالي که آن را مرتکب مي شود، مانند کسي است که خدا را به مسخره گرفته است.
بنابراين با توجه به اين آيات و روايات ، استغفار حقيقي استغفاري است که انسان واقعا از گناهي که مرتکب شده پشيمان باشد و به آن باز نگردد و حقوق مردم و حقوق الهي را که ضايع کرده ، جبران کند و بدهي مردم را بپردازد، اگر حق کسي را ضايع کرده از آنان طلب رضايت نمايد و اگر خمس يا زکاتي بدهکار است ، پرداخت کند، نماز و روزه قضايش را به جا آورد يا تصميم بگيرد که همه اين امور را انجام دهد و در اين صورت استغفار او استغفار واقعي خواهد بود.