جای حکمت الهی، قرآنی و ولایی در فعالیت‌های پژوهشی حوزه خالی است
آیت‌الله قائم‌مقامی:
جای حکمت الهی، قرآنی و ولایی در فعالیت‌های پژوهشی حوزه خالی است
گروه اندیشه: قائم‌مقامی با بیان اینکه جای حکمت الهی، قرآنی و ولایی در فعالیت‌های علمی و پژوهشی حوزه‌های علمیه خالی است، اظهار کرد: منظور از آن، الهیات حکیمانه‌ای است که ما تاکنون به صورت ترکیبی و تلفیقی داشته‌ایم و الان باید به صورت ناب و خالص داشته باشیم.
آیت‌الله سیدمحمد قائم‌مقامی، مدرس حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت کنونی تولیدات علمی قرآنی در حوزه‌های علمیه اظهار کرد: در مورد تولیدات علمی که در ذیل قرآن پدید آمده، باید گفت که توسعه و بهبود کیفیت این موضوع یک ضرورت قطعی است؛ به این دلیل که انقلاب اسلامی ما، انقلابی مبتنی بر فرهنگ، اندیشه و ایدئولوژی است و با توجه به اینکه فرهنگ مقابل این انقلاب، دائما در حال تولیدات فکری و هنری بوده که مشاهده آن، حیرت‌آور است، بنابراین ضررت دارد ما هم تولیدات علمی و قرآنی درخور توجهی داشته باشیم.
فعالیت‌های پژوهشی حوزه‌های علمیه در وضعیت ایده‌آل نیست
قائم‌مقامی تاکید کرد: جریانات علمی ما که به قرآن و اهل بیت(ع) اتکا دارند، باید به اندازه جریانات مخالف این انقلاب، دست به تولیدات علمی بزنند و به تولیدات فعلی اتکا نکنند. البته بنده وضعیت عمومی تولیدات علمی قرآنی در کشور و در حوزه‌های علمیه به‌طور خاص را مناسب ارزیابی می‌کنم و معتقدم این پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی و تفسیری در سطح بسیار گسترده و به صورت دقیق و علمی در حال انجام است.
استاد حوزه و دانشگاه ضمن مفید ارزیابی کردن فعالیت‌های علمی و پژوهشی در حوزه‌های علمیه، آن را در حد مطلوب ندانست و اظهار کرد: با وجود اینکه فعالیت‌های فراوانی در حال انجام است، اما نمی‌توانیم بگوئیم این وضعیت، ایده‌آل و کمال مطلوب است و جای کار بیشتر وجود دارد. شخصاً اعتقاد دارم در آن قسمت‌هایی که تاکنون در حوزه علمیه و غیر حوزه، در مباحث اندیشه‌ای فعالیت‌ها و تولیداتی داشته‌ایم، غالبا دست خود را به سوی دیگران دراز کرده و مطالب را از دیگران اخذ کرده‌ایم.
ضرورت توجه به حوزه‌های مغفول مانده در پژوهش‌های قرآنی
وی افزود: البته این اشکالی ندارد که ما در مرحله‌ای که مشغول به فعالیت در حوزه‌هایی همانند الهیات و فلسفه اسلامی بودیم، رگه‌هایی از تفکرات غیر‌اسلامی در این علوم، وارد یا ترکیب شده است، اما ضرورت دارد که ما کم کم به سمت مبانی فکری ناب و خالص اسلامی، قرآنی و الهی حرکت کنیم؛ چون معتقدیم دنیای آینده، دنیایی است که قطعاً تفکر اسلامی، قرآنی و اهل‌بیتی به صورت عمیق و ریشه‌ای در آن حاکم خواهد شد.
وی در پاسخ به پرسشی درباره انتقاداتی که درباره کم‌کاری حوزه‌های علمیه در زمینه فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی قرآنی وجود دارد، اظهار کرد: نگاه من همانند آنانی که این سخنان را بیان می‌کنند، نیست و معتقدم انصافاً کار شده و تلاش‌های فراوانی صورت گرفته است و این فعالیت‌ها، یک یا دو مورد هم نیست. اگر به سایت‌ها، نشریات، مقالات، کتاب‌‌ها و ... نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که به صورت کلان در حال فعالیت در زمینه قرآنی هستند و دست روی دست نگذاشته‌اند؛ نهایتاً می‌توان انتظار داشت که کار بیشتری انجام شود که به‌ویژه حرف جدیدی در آن باشد؛ مثلا دقت کنیم جای چه موضوعاتی در پژوهش‌های قرآنی خالی است.
غفلت حوزه‌ها علمیه از حکمت الهی، قرانی و ولایی
وی در پاسخ به پرسشی درباره زمینه‌های علمی‌ای که در پژوهش‌ها و دروس حوزه‌های علمیه مغفول مانده است، اظهار کرد: بنده معتقدم جای حکمت الهی، حکمت قرآنی و حکمت ولایی در فعالیت‌های علمی و پژوهشی حوزه‌های علمیه خالی است و منظور بنده، آن الهیات حکیمانه‌ای است که تاکنون به صورت ترکیبی و تلفیقی داشته‌ایم و الان باید به صورت ناب و خالص داشته باشیم و رسیدن به این امر نیازمند تلاش و فعالیت‌های پژوهشی گسترده‌ای است.
ضرورت توجه به وجودشناسی از جانب حوزه‌های علمیه
وی تاکید کرد: به عنوان مثال، موضوع وجودشناسی، بحث بسیار مهمی در فلسفه و الهیات است، اما اکنون پرسش این است که آیا کتاب‌هایی که تاکنون در زمینه وجودشناسی که پایه بسیاری از علوم و اندیشه‌های مهم است نوشته‌ایم، کافی است؟. بنده معتقدم قطعاً کافی نیست و باید پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی خود را به سمت وجود‌شناسی‌ای که از قرآن، وحی و معارف اهل بیت(ع) گرفته شده باشد، سوق دهیم. بنده معتقدم جای این مباحث ریشه‌ای در فعالیت‌های پژوهشی حوزه‌های علمیه خالی است؛ وگرنه انواع برنامه‌ها انجام شده و در حال انجام است.
پژوهش‌های نو باید از دل سنت استخراج شوند
آیت‌الله قائم‌مقامی در پاسخ به پرسشی درباره منطبق نبودن برخی پژوهش‌های قرآنی با علوم روز و تحولات زمان، اظهار کرد: بله، اینکه حرف کاملا تازه‌ای زده شود، درست است، اما بنده معتقدم باید این امر با توجه به سنت و استخراج از سنت باشد؛ چون چیزی که تازگی دارد، الی‌الابد، سنت است و خود قرآن هم، اصل سنت است که تازگی دارد و مسئله بسیار مهم، استنباط، استکشاف و استخراج پژوهش‌های نو از دل سنت است؛ حالا ممکن است بخشی از آن هم تکراری باشد، اما در مجموع، ارزیابی من این است که فعالیت‌های کنونی، خوب و امیدوارکننده است، اما جای کارهای دیگر وجود دارد.
تدریس جنبی و حاشیه‌ای نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه در حوزه‌های علمیه
وی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت سرفصل‌های درسی حوزه‌های علمیه عنوان کرد: هنوز به صورت رسمی تدریس این کتب در حوزه‌های علمیه مگر به صورت جنبی و حاشیه‌ای وجود ندارد؛ هرچند اکنون در مدارس جدید طلبگی که ترکیبی از حوزه و دانشگاه با غلبه حوزوی بودن هستند و به لطف خدا زیاد هم شده‌اند، مشاهده می‌کنیم که به این کتب توجه خاصی صورت می‌گیرد.
آیت‌الله قائم‌مقامی در پایان اظهار کرد: خوشبختانه در حال حاضر در این مدارس جدید طلبگی، شاهد تربیت افرادی هستیم که متخصص کتبی همانند نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه هستند و روز به روز، تعداد آن‌ها بیشتر می‌شود، اما تدریس این کتب در حوزه‌های علمیه، به صورت تخصصی، جزء متن اصلی دروس نیست. بنده وضعیت کلی فعالیت‌های علمی قرآنی در حوز‌های علمیه را خوب ارزیابی می‌کنم، اما معتقدم قطعا جای کار بسیار بیشتری وجود دارد که امیدوارم در آینده، شاهد آن باشیم.
نقل قول
