تاریخچه ی پیدایش انجمن حجتیه

[ملکوت* گامی تارهایی *]

انجمن خیریه حجتیه مهدویت

دوازدهم شوال 1403 _ یکم مردادماه 1362



هر چند انجمن حجتیه به طور رسمی در سال 62، فعالیت‌های خود را تعطیل اعلام کرد اما طی دو دهه اخیر، بارها در محافل حوزوی و حتی عرصه‌های سیاسی و امنیتی نام این گروه به عنوان جریانی تأثیرگذار و ذی‌نفوذ مطرح شده است. با این حال، چهره‌های سیاسی که در سال‌های اخیر نسبت به تجدید حیات انجمن حجتیه هشدار می‌دهند، در این موضوع متفق‌القول هستند که انجمن عملاً از اوایل دهه 60 تا پایان دوران حیات امام خمینی به شدت تضعیف شده بود و اگر هم فعالیت‌های پیدا و پنهانی داشت، تأثیرگذار نبود. این در حالی است که در دور جدید هشدارها نسبت به فعالیت انجمن حجتیه، به نفوذ این جریان در عرصه‌های مختلف حوزوی و سیاسی اشاره می‌شود.

پس از آن‌که یک روزنامه محافظه کار صبح تهران از تشدید فعالیت این انجمن در قم و تلاش برای نفوذ در حوزه علمیه این شهر و نیز تشدید اختلافات مذهبی میان شیعه و سنی خبر داد، این بحث فراگیر شد. بلافاصله پس از آن بود که «محمدعلی ایازی» از روحانیون اصلاح‌طلب قم و عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه این شهر از دستگیری عده‌ای توسط نیروهای اطلاعات تحت عنوان «اختلاف افکنی مذهبی» خبر داد اما از ارتباط آن با انجمن حجتیه، ابراز بی‌اطلاعی کرد. با فراگیر شدن بحث، وزرای کشور و اطلاعات نیز در هفته دولت نسبت به این مسئله واکنش نشان دادند. وزیر اطلاعات نیز دستگیری «عوامل اختلاف افکن مذهبی» در قم را تأیید کرد و آنان را مرتبط با انجمن حجتیه دانست. این در حالی است که به گفته «هادی قابل» رئیس جبهه‌ی مشاركت قم در ماه‌های اخیر، به جز دو روحانی اصلاح‌طلب که به اتهام پخش اطلاعیه‌ای مجعول و منتسب به سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در این شهر دستگیر شده‌اند، مورد دیگری وجود نداشته است. ضمن آن‌که این دو متهم نیز یکی دو هفته بعد آزاد شدند. انتشار اخبار متناقض در این زمینه، باعث شد تا کمیسیون امنیت ملی مجلس اوایل مهرماه معاون وزیر اطلاعات در امور فرقه‌ها و ادیان را فرا بخواند تا اطلاعات دقیق‌تری کسب شود.

قرار بود از جلسه معاون وزیر اطلاعات با اعضای کمیسیون امنیت مجلس، خبری به بیرون درز نکند اما «کیهان» یک روز پس از این جلسه، به نقل از منابع خبری خود که آن‌ها را معرفی نکرد خبر داد که در این جلسه، معاون وزیر از «ائتلاف انجمن حجتیه با نهضت آزادی» سخن گفته است. مبنای این ادعا آن بود که انجمن حجتیه و نهضت آزادی از دو زاویه متفاوت به دنبال جدایی دین از سیاست هستند. «کیهان» می‌کوشید این خبر را مبنایی برای پروژه‌ای تازه تحت عنوان «ارتباط طیفی از اصلاح‌طلبان با انجمن حجتیه» قرار دهد. اما واکنش اعضای کمیسیون امنیت مجلس این جنگ روانی تازه را ناکام گذارد. «محسن میردامادی» رئیس کمیسیون امنیت مجلس با بیان این‌که «موضوع نهضت آزادی اصلاً در جلسه مطرح نشد» افزود اطلاع دارد و می‌داند که انجمن این افراد را پناهگاهی قرار داده تا برنامه‌های خود را به پیش ببرد. «علی تاجرنیا» عضو دیگر کمیسیون و نماینده مشهد _ شهری که پایگاه اصلی انجمن حجتیه محسوب می‌شود _ با لحنی صریح‌تر به سایت اینترنتی «رویداد» گفت که انجمن مورد حمایت بخش‌هایی از قدرت قرار دارد. به گفته او: همین حمایت باعث می‌شود که اشراف وزارت اطلاعات بر انجمن بی‌نتیجه بماند و در «فاز قضایی» رسیدگی به تخلفات این جریان، متوقف شود. «هادی قابل» رئیس جبهه مشارکت قم معتقد است که در حال حاضر جریان‌های متعددی وجود دارند که گرچه تحت نام حجتیه فعالیت نمی‌کنند، اما عملکردی مشابه آن دارند و گاه آسیب‌هایی را متوجه دین و کشور می‌سازند.

این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که پس از درگذشت مرحوم شیخ محمود حلبی در اواسط دهه 70، انجمن حجتیه رهبران تازه‌ای برای خود انتخاب نکرده‌اند، هر چند که منابع آگاه خبر می‌دهند کارکردهای این تشکل مذهبی، رویکردی کاملاً سیاسی پیدا کرده‌اند. تحولی که برخی صاحب‌نظران آن را در چارچوب کلی، گرایش نیروهای سنتگرای دینی که مخالف هرگونه دخالت در سیاست بودند، به سوی بنیادگرایی دینی صورت‌بندی می‌کنند. به نظر می‌رسد، امروز اگر با «حجتیه‌های جدید» روبه‌رو نباشیم، دست کم با «انجمن حجتیه‌ای متفاوت» مواجهیم ...



پی‌نوشت‌ها

1_ باقی پس از انتشار این کتاب، از آن تبری جست و بر تحول در افکار خود نسبت به این موضوع یا چاپ مقاله‌ای در روزنامه جامعه تأکید کرد.

2_ از میان نظرات طرح شده در کتاب، دو نظر به شدت «توطئه محور» می‌نماید و به نظر می‌رسد که تحت تأثیر اختلافات جریان خط امام با حجتیه در آن سال‌ها مطرح شده که از آن‌ها صرف‌نظر شد.

منبع: روزنامه - همشهری