فضيلت و پاداش زيارت امام رضا(عليه‌السلام)

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

فضيلت و پاداش زيارت امام رضا(عليه‌السلام)

در روايات رسيده از پيامبر خداو اهل بيت عليهم السلام درباره فضيلت زيارت معصومان(عليهم‌السلام) و آداب آن و گروهي از عبادات و احكام حرمشان روايات متعدد و متنوعي از معصومان(عليهم‌السلام) رسيده است كه محدثان بزرگ در ثبت و ضبط آنهاكوشيده ‏اند.

اين نوشته در پي آن است كه سخنان پيامبر خدا(صلي ا... وعليه وآله) و ديگر معصومان(عليهم‌السلام) را درباره فضيلت زيارت حضرت علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) گزارش كند.

روايات در بردارنده فضيلت زيارت آن حضرت شگفت‏ انگيز و بسيار مهم‏تر از آن چيزي است كه در اين ‏باره‏ گفته شده است.

همان طور كه مي‏دانيم امام علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) ازبزرگترين مؤمنان، شهيدان، صالحان، صديقان ويكي از معصومان عليهم السلام است. بر طبق روايات و آيات قرآن كسي كه حتي يكي ازصفتهاي يادشده را داشته باشد، نزد خداي متعال جايگاه ممتاز و بلندي دارد وبه طور كلي زيارت قبرش مطلوب است و داراي آثار معنوي.

درمدخل اين بخش به عنوان نمونه به چند روايت در اين باره اشاره مي‏شود.
جناب كليني و صدوق دراين باره از حضرت علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) اين گونه نقل كرده ‏اند:
هريك از امامان معصوم(عليهم‌السلام) بر گردن دوستان و شيعيان خود پيمان و عهدي دارند و وفاي كامل به آن پيمان و اداي نيكوي آن عهد، زيارت مرقدهاي مطهر آنان است. پس هر كس از سر ميل و رغبت به زيارت و اعتقاد به آن چه آنان گرايش داشتند، به زيارت بشتابد، روز قيامت ائمه عليهم السلام شفيعان او خواهند بود.

بر طبق روايتي ديگر، حسن بن وشّاء مي‏گويد: ازحضرت رضا(عليه‌السلام) پرسيدم: پاداش زيارت قبر يكي از ائمه عليهم السلام چيست؟
آن حضرت فرمود: «مانند ثواب زيارت قبر امام حسين است.»
پرسيدم: پاداش كسي كه قبر امام حسين(عليه‌السلام) را زيارت كند، چيست؟
فرمود: سوگند به خدا پاداش او بهشت است.»
عبدالرحمن بن مسلم از امام صادق(عليه‌السلام) دراين باره‏چنين نقل‏كرده است:
«كسي در زمان مرگ ما، قبرهاي ما را زيارت كند، مانند كسي است كه درزمان حيات مان ما را زيارت كند.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

فضيلت زيارت حضرت امام رضا(عليه‌السلام)

همان طور كه پيش‏تر اشاره شد، حضرت رضا(عليه‌السلام) از كامل‏ترين مومنان، صديقان، مجاهدان، صالحان، شهيدان، هاديان امت وهشتمين معصوم و فرزند رسول خدا و اميرمومنان(عليهماالسلام) است و هر كدام از خصلتهاي ياد شده سبب مي‏شود زيارت ايشان از پاداش و آثار خاصي برخوردار باشد، كه در اين نوشته از توضيح آنها صرف نظر مي‏شود و در اين بخش رواياتي را كه از پيامبر خدا و ائمه ـ عليهم السلام ـ درباره فضيلت زيارت آن حضرت نقل كرده ‏اند فراروي خوانندگان مي‏نهيم :

1 ـ پاداش زيارت حضرت رضا در مقايسه با پاداش حج

جناب شيخ طوسي از حضرت رضا(عليه‌السلام) نقل كرده است كه آن حضرت فرمود:
«در خراسان بقعه ‏اي است و زماني خواهد آمد كه آن بقعه همواره محل رفت و آمد و مطاف فرشتگان مي‏شود تا روز قيامت كه در صور دميده مي‏شود و قيامت فرا مي‏رسد.»
پرسيدند: اي پسر رسول خدا! اين بقعه كدام بقعه است؟ فرمود:
«اين بقعه در سرزمين طوس است، به خدا سوگند! آن زمين باغي از باغهاي بهشت است. هر كه مرا دراين بقعه زيارت كند مانند كسي است كه رسول خدا را زيارت كرده است و براي او پاداش هزار حج مقبول و هزار عمره مقبول نوشته خواهد شد و من و پدرانم روز قيامت شفاعت كننده او خواهيم بود.»

در روايتي ديگر بزنطي مي‏گويد: نامه حضرت رضا(عليه‌السلام) را خواندم، در آن نامه چنين آمده بود:
«به شيعيان من بگو زيارت من به اندازه هزار حج پاداش دارد.»
بزنطي مي‏گويد از امام جواد(عليه‌السلام) از روي تعجب پرسيدم: به اندازه هزار حج؟

آن حضرت فرمود: «آري: به خدا سوگند كسي كه او را زيارت كند در حالي كه حق او را مي‏شناسد، به اندازه هزار، هزار حج(يك ميليون حج) پاداش دارد.»

بر طبق روايتي ديگر امام موسي بن جعفر(عليه‌السلام) فرمود:
«كسي كه قبر فرزندم علي(عليه‌السلام) را زيارت كند، پاداش او هفتاد حج نيكو و مقبول خواهد بود.»
مازني مي‏گويد: از سر تعجب پرسيدم: هفتاد حج؟ فرمود:
«هفتاد هزار حج.»
عرض كردم: زيارت او به اندازه هفتاد هزار حج پاداش دارد؟
فرمود: آري! بسياري از حج هاپذيرفته نمي‏شوند. هر كس فرزندم علي را زيارت كند ويك شب نزد ايشان بماند، به كسي مي‏ماند كه خدا را در عرش زيارت كرده است.»

در برخي از اين روايات هفتاد حج و در برخي هزارحج و عمره و در برخي يك ميليون و در برخي هفتاد هزار حج وعمره پاداش زيارت امام رضا(عليه‌السلام) قرار داده شده است.
اين روايات با هم ناسازگاري ندارد؛ زيرا گروهي از روايات به طور روشن نشان مي‏دهد كه مخاطبان امام كاظم، امام رضا و امام جواد عليهم السلام ـزمينه و ظرفيت شنيدن فضيلت بسيار گران و ارزشمند زيارت آن حضرت را نداشتند؛ از اين رو، امام(عليه‌السلام) ظرفيت آنان را ملاحظه كرده و باتوجه به آن از ثواب زيارت مرقد مطهر حضرت رضا(عليه‌السلام) سخن مي‏گفتند.

گواه اين نكته آن است كه آنان از شنيدن حتي اندكي از اجر زيارت آن حضرت شگفت زده مي‏شدند. همان طور كه روايات ياد شده نشان‏گر آن است كه اجر بالا و ثواب هزارهزار حج براي همه زائران ايشان نيست، بلكه تنها آن دسته از زائران ايشان از آن مرحله از پاداش بهره خواهند برد كه از روي معرفت ايشان را زيارت كنند و حق آن حضرت را به گونه‏اي شايسته بشناسند.

افزون بر آن كه، همان طور كه خواهد آمد، زيارت حضرت رضا(عليه‌السلام) در همه زمان ها يكسان نيست بلكه در برخي از زمانها فضيلت افزون‏تري دارد و نيز بايد توجه داشت گروهي از زائران در مسير زيارت به رنج و زحمت مي‏افتند و زيارت براي آنان سختي‏هايي دارد، كه پاداش زيارت اين گروه بيش‏تر خواهد بود.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

2ـ نشاط و شادابي

زيارت امام رضا(عليه‌السلام) براي زائراني كه از سر شوق و عشق به بارگاه ملكوتي و قدسي آن حضرت مشرف شده ‏اند، فوايد گوناگوني دارد.

آن حرم پاكيزه و دل‏انگيز سرشار از معنويت است و جذبه ‏هايش آن چنان تاثيري بر جان زائر مي‏گذارد كه به مقدار ظرفيتش مي‏تواند از آن چشمه جوشان معنويت بنوشد و در نتيجه اندوه نشسته بر جان او زدوده شده و غمها از جانش رخت بر مي‏بندد. پيامبر اعظم(صلي ا... وعليه وآله) فرمود:
«پاره تن من در خراسان دفن خواهد شد. هر انسان اندوهناكي او را زيارت كند، خداي عزوجل اندوه او را از بين خواهد برد و هر گناهكاري كه به زيارت او بشتابد، خدا گناهانش را مي‏آمرزد.»

3ـ آمرزش گناهان

زمين طوس و آن جاكه فرزند بي همتاي موساي فاطمه(عليهماالسلام) به خاك سپرده شده گوهري است گرانبهاكه خاك بهشت بر آن حسرت برد و فرشتگان براي زيارت آن گروه گروه از آسمان به زمين مي‏شتابند.

فضاي معنوي و الهي حرم مطهر به گونه‏اي است كه جان زائران در زلال كوثر ان شست‏وشو داده خواهد شد و گناهشان خواهد ريخت. در واقع، آنان كه از سر صدق و براي زيارت پا در آن زمين قدسي مي‏گذارند، خداي عزوجل جامه ذلت معصيت را از تن هايشان مي‏كند و بار سنگين گناه را از دوششان بر مي‏دارد.

در روايات متعددي به اين نكته اشاره شده است. امام جواد(عليه‌السلام) فرمود:
«هركس قبر پدرم را در طوس زيارت كند، خدا گناهان گذشته و آينده‏اش را مي‏آمرزد.»
وشاء مي‏گويد: علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) درباره فضيلت زيارت قبرشان چنين فرمودند:
«به زودي از سر ظلم و ستم با سم كشته خواهم شد. هر كس مرا زيارت كند و حال آن كه حق مرا مي‏شناسد، گناهان گذشته و آينده‏اش را خدا مي‏آمرزد.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

4 ـ نجات و فرياد رسي

بر طبق آيات قرآن و سخنان معصومان(عليهم‌السلام) قيامت روز دشواري است؛ روزي است كه پرده‏ها كنار مي‏رود و خداي متعال چهره واقعي آدميان را مي‏ نماياند و همه بايد پاسخ گوي اعمال خود باشند.
اين روز بسي طولاني است و براي رهايي از دشواريهاي آن بايد از مراحل مختلف به سلامت عبور كرد.
برخي از اين مراحل هولناك عبارت است از هنگامي كه نامه‏هاي اعمال گناهكاران و صالحان به آنان داده مي‏شود و زماني كه اين اعمال با ترازوهاي خاص سنجيده و وزن مي‏گردد و گاه عبور از پل صراط. بر پايه رواياتي كه محدثان بزرگ شيعه و سني روايت كرده ‏اند، در آن شرايط حساس، حضرت رضا(عليه‌السلام) زائرانش را دستگيري كرده و نجات مي‏دهد.

حمدان ديواني از آن حضرت در اين باره اين گونه نقل كرده است:
«هر كس مرا با دوري سرا و مقبره‏ام زيارت كند، روز قيامت در سه جايگاه او را درمي‏يابم و از هولهاي رستاخيز مي‏رهانم. آن گاه كه نامه‏هاي اعمال از چپ و راست به انسانها داده شود و به هنگام گذر از صراط و در برابر ميزان.»

5 ـ شفاعت
بسياري از آدميان دست كم بخش عظيمي از زندگي خود را با غفلت مي‏گذرانند و چون روز حساب فرا رسد بايد در برابر خداي متعال بايستند و پاسخ آن چه را كرده ‏اند و گفته‏اند و روا داشته ‏اند، بدهند و خود را براي كيفر يا پاداش الهي آماده سازند و هول و هراس و دريغ و پشيماني و بزرگي كيفر خداي متعال در آن روز به اندازه‏اي است كه نمي‏توان آن را توصيف كرد.

در آن اوضاع و احوال سخت و سهمگين است كه اولياي الهي دوستان خود را شفاعت كرده و از هلاكت مي‏رهانند. بزنطي چنين روايت كرده است:
«از حضرت رضا(عليه‌السلام) شنيدم كه فرمود: هر كس از دوستانم مرا زيارت كند در حالي كه حقم را بشناسد، روز قيامت او را شفاعت خواهم كرد.»

در روايتي ديگر، حسن بن فضال از آن حضرت اين گونه نقل كرده است:
«من مسموم و كشته و در غربت دفن خواهم شد و اين مطلب را از طريق پدرم، به نقل از پدرش و اجدادش، از اميرمؤمنان، علي بن ابي طالب از رسول خدا صلي الله عليه و آله مي‏دانم. آگاه باشيد هر كس مرا با غربت و دوري سرايم زيارت كند، من و پدرانم روز قيامت شفيعان او خواهيم بود و كسي كه ما شفيع او باشيم، اگر چه به اندازه جن و انس گناه داشته باشد، گناهان او بخشيده خواهد شد.»

بر طبق روايتي ديگر، هروي مي‏گويد: حضرت رضا(عليه‌السلام) وارد قبه‏اي شد كه هارون در آن دفن شده است و با دست مباركش در كنار آن خطي كشيد و فرمود:
«اين تربت من است و در آن دفن خواهم شد و خداي متعال اين مكان را محل آمد و شد شيعيان و دوستانم قرار خواهد داد. به خدا سوگند هر يك از آنان كه مرا زيارت كند، يا بر من سلام كند، به سبب شفاعت ماـ كه اهل بيت پيامبريم ـ مشمول بخشش و مهرباني خدا قرار خواهد گرفت.»

شيخ صدوق نقل كرده است كه مردي از خراسان به آن حضرت عرض كرد: اي پسر رسول خدا! در خواب پيامبر خدا را ديدم، گو اين كه به من چنين فرمود:
«چگونه خواهيد بود، زماني كه پاره تنم در سرزمين شما دفن شود و امانت من ميان شما نگهداري شود و ستاره‏ام در خاك شما پنهان شود؟»
حضرت رضا(عليه‌السلام) فرمود:
«منم كه در سرزمين شما دفن مي‏شوم و من پاره تن پيامبر شمايم و منم امانت و ستاره. آگاه باشيد! هر كس مرا زيارت كند، در حالي كه بشناسد حق و اطاعتي كه خدا براي من واجب كرده است، من و پدرانم روز قيامت شفيع او خواهيم بود و كسي كه من و پدرانم شفيع او باشيم، نجات مي‏يابد؛ گر چه بار گناه او به اندازه بار گناه انس و جن باشد.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

6 ـ رهايي از آتش جهنم

خداي متعال همواره در قرآن به كيفر دردناك و غيرقابل تحمل اخروي اشاره مي‏كند. بر پايه ده‏ها آيه از كتاب خدا، جهنم جايگاه آنان است كه از پروردگارشان روي برتابند و به حلقه بندگي شيطان و هواي نفس درآيند؛ و جهنم بد جايگاهي است براي آنان.

آيات قرآن به ابعاد مختلف اين مسئله اشاره كرده است. بر طبق اين آيات، چون روز قيامت فرا رسد، آتش جهنم فراز آمده و خودنمايي مي‏كند. در اين اوضاع و احوال ترس آور و دهشتناك زائران حضرت رضا(عليه‌السلام) از امتياز بزرگي برخوردارند. آنان از آتش سوزان جهنم درامانند.

حضرت عبدالعظيم حسني مي‏گويد: از امام هادي(عليه‌السلام) شنيدم كه فرمود:
«مردم قم و آبه آمرزيده هستند؛ چون در طوس به زيارت جدم علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) مي‏روند. آگاه باشيد! هر كه به زيارت آن حضرت بشتابد و در راه رفتن به طوس قطره‏اي از آسمان بر سر او فرود آيد، حتي اندكي به رنج و زحمت افتد، جسم او بر جهنم حرام خواهد شد.»

حضرت رضا(عليه‌السلام) چنين نقل كرده است:
«من مظلومانه با سم كشته خواهم شد و در كنار قبر هارون الرشيد دفن مي‏شوم. روز قيامت زائران قبرم با كرامت‏ترين ورود را بر خداي متعال خواهند داشت و هر مومني كه مرا زيارت كند و قطره‏اي آب از آسمان بر چهره او فرو ريزد و در راه زيارت به رنج و زحمت افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهد شد.»

در ذيل اين دو روايت نكته ‏اي آمده است كه و آن اين جسد آن دسته از زائران علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) بر آتش حرام خواهد بود كه در مسير زيارت و حركت به سمت مشهد قطره‏اي باران از آسمان بر سرشان فرو ريزد.

در اين باره دو پرسش به ذهن مي‏آيد: اول آن كه مقصود حضرت از بارش يك قطره باران از آسمان چيست، دوم آن كه آيا آنان كه بدون اين شرط به زيارت مي‏روند، به اين پاداش دست نمي‏يابند؟

پاسخ پرسش نخست آن است كه در آن روزگاركه مردم پياده و يا با چهار پايان به سفر مي‏رفته‏اند، بارش باران آنان را به زحمت مي‏انداخته است و در واقع، مقصود امام(عليه‌السلام) آن است كه خداي متعال رنج و زحمت زائران آن حضرت را ناديده نخواهد گرفت و به آنان پاداش خواهد داد، از اين رو، در روايتي ديگر از جناب عبدالعظيم حسني اين مطلب به گونه‏اي روشن‏تر نقل شده است. ايشان مي‏گويد: از امام جواد(عليه‌السلام) شنيدم كه فرمود:

«هر كس پدرم را زيارت كند و در مسير زيارت به سبب بارش باران، سرما و يا گرما و يا هر چيز ديگري اذيت شود و به رنج افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهد شد.»
در پاسخ به سؤال دوم به نظر مي‏رسد براي رسيدن به پاداش بزرگ زيارت حضرت رضا(عليه‌السلام) ضرورتي ندارد زائر در مسير حركت و در مدت زيارت به زحمت افتد و هر كه توفيق زيارت ايشان را يابد، به اين پاداش عظيم دست خواهد يافت. صد البته همان طور كه فرموده ‏اند: «افضل الاعمال احمزها»؛ «بافضيلت‏ترين اعمال پر مشقت‏ترين آنهاست». زحمت و مشقتي كه زائر در راه حركت به حرم مطهر ايشان مي‏بيند، برثواب او خواهد افزود. سخن رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله ـ در اين باره گواه روشني بر اين مطلب است.

امام صادق(عليه‌السلام) ازپدرانش از اميرمؤمنان، علي(عليه‌السلام) نقل كرده است كه رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله ـ چنين فرمود:
«به زودي پاره تن من در سرزمين خراسان دفن خواهد شد، هيچ مومني او را زيارت نمي‏كند، مگر آن كه خداي عزوجل بهشت را بر او واجب و جسدش را بر آتش حرام مي‏گرداند.»
در روايتي ديگر از امام جواد(عليه‌السلام) چنين نقل شده است:
«ميان دو كوه طوس مشتي از خاك بهشت نهاده شده است، هر كه داخل آن شود، روز قيامت از آتش در امان خواهد بود.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

7 ـ وعده بهشت

بهشت از ديرباز آرزوي مؤمنان و خداجويان بوده است؛ رسيدن به بهشت كار آساني نيست و شرايط و ويژگيهاي متنوع و متعددي بايد در آدمي پديد آيد تا قابليت ورود به آن را پيدا كند.

حرم پاك و پاكيزه علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) كه مطاف فرشتگان و محل آمد و شد آنان و كانون راز و نياز عارفان و سوز و گداز مومنان و عاشقان اهل بيت است، در واقع، پاره‏اي از بهشت است كه خداوند آن را در زمين نهاده است.

ورود به اين حرم بي همتا نوعي انس با بهشت و بهشتيان است و كسي كه با معرفت و فروتنانه حضرت رضا(عليه‌السلام) را در اين مكان زيارت كند، راه ورود به بهشت را براي خود هموار كرده است.

در روايتي كه در اين باره از پيامبر خدا، امام كاظم، امام جواد و امام رضا عليهم السلام نقل شده تاكيد فراوان شده است كه پاداش زيارت آن حضرت بهشت است.
براي توضيح بيشتر اين مطلب نقل متن روايات مناسب به نظر مي‏رسد:
رسول خدا صلي الله عليه وآله فرمود:
«اوجب الله عزوجل له الجنة.»
از امام موسي بن جعفر و امام جواد(عليهماالسلام) نقل شده است:
«فله الجنة.»
«كسي كه قبر پسرم را زيارت كند، بهشت از آن اوست.»

امام جواد(عليه‌السلام) فرمود:
«ضمنت لمن زار قبر ابي بطوسٍ عارفاً بحقه الجنة علي الله تعالي.»
«من ضامن بهشت براي كسي هستم كه قبر پدرم را در طوس زيارت كند وحق او را بشناسد.»

عبدالعظيم حسني از امام جواد(عليه‌السلام) چنين نقل كرده است:
«الجنة واللّه‏ِ.»
«سوگند به خدا، بهشت براي كسي است كه قبر پدرم رازيارت كند.»

امام جواد(عليه‌السلام) در پاسخ به اين سؤال كه ثواب كسي كه در خراسان زائر پدر شما باشد، چيست؟ فرمود:
«الجنةُ واللهِ الجنةُ واللهِ.»
«سوگند به خدا بهشت است، سوگند به خدا بهشت است.»

حضرت رضا(عليه‌السلام) فرمود:
«حشر في زمرتنا وجعل في الدرجات العُلي من الجنة رفيقنا.»
«كسي كه مرا در غربت زيارت كند، خدا او را با ما محشور خواهد كرد و در درجه‏ها و مراتب عالي رفيق ما خواهد بود.»

همان طور كه ملاحظه شد در برخي از اين روايات بهشت پاداش و نتيجه زيارت امام رضا(عليه‌السلام) قرار داده شده است و در برخي، امام جواد(عليه‌السلام) يك بار سوگند ياد كرده و در برخي از آنها دو بار به خدا سوگند يادكرده است كه بهشت از آن كسي است كه آن حضرت را زيارت كند.

در بعضي از اين روايات، حضرت با تعبير ديگري تأكيد مي‏ورزد و مي‏فرمايد: من ضمانت مي‏كنم بهشت را براي زائران پدرم، و در بعضي از نسخه‏ها به جاي «ضمنت»، «حتمتُ» آمده است؛ يعني قاطعانه و از روي يقين مي‏گويم كه بهشت پاداش زيارت آن حضرت است؛ گواين كه برخي از مخاطبان حتي گروهي از شيعيان آن حضرت نمي‏توانسته‏اند اين همه پاداش را براي زيارت ايشان باور كنند. از اين رو، حضرت با تاكيد بسيار آن پاداش عظيم را ضمانت مي‏كند.

اما آن چه در اين ميان شگفت آور مي‏نمايد، روايتي است كه از خود آن حضرت در كتاب‏ هاي من لايحضره الفقيه و عيون اخبارالرضا و ديگر منابع مهم حديثي نقل شده است كه «حشر في زمرتنا و جعل في الدرجات العلي من الجنه رفيقنا.»
اين حديث شريف در بردارنده چند نكته است:
اول آن كه زائر حضرت به بهشت مي‏رود؛
دوم آن كه در مرتبه‏ها و مقامهاي عالي بهشت جاي مي‏گيرد،
سوم آن كه درقيامت با ائمه عليهم السلام محشور مي‏شود و در بهشت همراه آنان است و با آنان انس و رفاقت دارد، و اين پاداشي است عظيم كه نشانگر جايگاه ويژه و بي همتاي حضرت رضا(عليه‌السلام) در درگاه الهي است.
در اين جامناسب مي‏نمايد به روايت ديگري كه مضمون شگفت آور و دل‏انگيزي درباره فضيلت زيارت آن حضرت دارد، اشاره شود:
آن حضرت مي‏فرمايد
«آگاه باشيد! هر كس مرا در غربتم در طوس زيارت كند، روز قيامت در درجه من، با من و آمرزيده خواهد بود.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

8 ـ موقعيت خاص در قيامت

انسان در اين دنيا آزاد است و مي‏تواند به هر عملي دست زند، هر چه مي‏خواهد بگويد و نيتها و آرزوهاي خود را بر طبق ميل خود سامان دهد، اما خداوند همواره در قرآن تذكر داده و به آدمي نهيب مي‏زند كه روز قيامت فراروي شما ست و آن روز دادگاهي بزرگ و واقعي در محضر خدا تشكيل شده و همه گفتارها، كردارها ونيت هاي آدمي در ترازوي سنجش قرار مي‏گيرد.

در آن روزِ شگفت‏ انگيز همه آدميان مي‏بايد پاسخ گوي اعمال خود باشند. در آن روز مردم باتوجه به اعمال و عقايد خود در گروه‏ها و مراحل مختلفي قرار دارند و گروهي از آنان از موقعيت هاي ويژه و ممتازي برخوردارند و زائران حضرت رضا در زمره آنانند. بر طبق برخي از روايات كه پيش‏تر به آنها اشاره شد، زائران قبر حضرت رضا(عليه‌السلام) از والاترين مقام و بهترين هديه برخوردارند.

بر پايه روايتي ديگر، هر كس حضرت رضا(عليه‌السلام) را زيارت كند چون روز قيامت شود، براي او منبري در برابر منبر رسول خدا صلي الله عليه وآله بر پا مي‏كنند تاخدا از حساب خلايق فارق شود.

راوي مي‏گويد: ايوب بن نوح را ديدم كه آن حضرت را زيارت مي‏كرد و مي‏گفت: به طلب منبر آمده ‏ام.

در روايت ديگري آمده است كه بهترين و با كرامت‏ترين ورود را بر خداي متعال دارند. در برخي از اين روايات فقط نام منبر پيامبر ـ صلي الله عليه وآله ـ آمده است.
از مجموع اين روايات نكته ‏هاي مختلفي در شأن والاي زائر امام رضا استفاده مي‏شود كه گروهي از آنهاعبارت است از:

اول: زائر امام رضا در قيامت از موقعيت ويژه‏اي برخوردار است؛

دوم: او در سايه پيامبران و امامان و در برابر علي و رسول خدا ـ صلوات الله عليهما ـ قرار مي‏گيرد؛

سوم: در طول مدت حساب جايگاهي خاص و راحت دارد.

چهارم: در مقايسه با ديگران زائران ائمه او از بالاترين درجه و بهترين هديه برخوردار است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

9ـ ثواب مجاهدان و شهيدان

مجاهدان در درگاه الهي مقامي خاص دارند. خداوند مكرر در قرآن از بزرگي و فضيلتهاي آنان ياد مي‏كند و آن دسته از مجاهدان كه خونشان بر زمين ريخته مي‏شود و جان به كف نهاده و در راه جانان نصار مي‏كنند، در زبان قرآن و سخنان معصومان عليهم السلام شهيد گفته مي‏شود.

شهيدان در فرهنگ اسلامي مقامي بس ارجمند و جايگاهي رفيع دارند تا آن جاكه در رديف پيامبران از آنان ياد شده است .

بر پايه گروهي از روايات آمده است كه زائر حضرت رضا(عليه‌السلام) پاداشي به اندازه پاداش صدهزار مجاهد در راه خدا دارد. در روايت ديگري از امام صادق (عليه‌السلام) چنين نقل شده است:
«مردي از فرزندان موسي بن جعفر به پا خواهد خواست، نام او مانند نام اميرالمؤمنين، علي است و او در طوس در سرزمين خراسان مدفون خواهد شد. او به وسيله سم كشته و در همان جا غريبانه دفن خواهد شد. هركس او را زيارت كند در حالي كه حقش را بشناسد، خدا پاداش كساني را به او خواهد داد كه قبل از فتح مكه در راه خدا انفاق كرده و جنگيده ‏اند.»

درگروهي ازروايات، زائرحضرت رضا اجري مانند اجر شهيد دارد. بر طبق اين روايات، زائران حرم ملكوتي حضرت رضا(عليه‌السلام) مانندشهيداني هستند كه در ركاب رسول خدا صلي الله عليه وآله جنگيده و به شهادت رسيده اند.

شيخ صدوق از امام صادق(عليه‌السلام) دراين باره چنين نقل كرده است:
«يكي ازنوه ‏هاي من درسرزمين خراسان در شهري كه به آن طوس مي‏گويند، كشته خواهد شد. هر كس در حالي كه حقش را مي‏شناسد او را زيارت كند، روز قيامت دستش را مي‏گيرم و او را داخل بهشت مي‏كنم؛ گرچه در زمره انجام دهندگان گناه كبيره باشد.

هركس او را زيارت كند در حالي كه حقش را بشناسد، خدا به او اجر هفتاد شهيد از شهيداني كه باايمان و از روي حقيقت جلوي رسول خدا به شهادت رسيده‏اند، خواهد داد.»
همه كساني كه درجنگ جان مي‏بازند شهيد به شمارنمي آيند و شهيد كسي است كه فقط براي خدا و با ايمان و اعتقاد به خدا و در راه او خونش بر زمين ريخته شود، اينان شهيدان حقيقي هستند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

10 ـ پاداش زيارت امام رضا همسان پاداش زيارت رسول خدا

رسول خدا محمد بن عبدالله صلوات الله عليه و آله خاتم پيامبران و برترين، بهترين و با فضيلت‏ترين مخلوق خدا است. كسي كه آن حضرت را زيارت كند، مثل آن است كه خدا را در عرش زيارت كرده است.

زيد شحام مي‏گويد: از امام صادق(عليه‌السلام) پرسيدم: پاداش كسي كه رسول خدا را زيارت كند چيست؟
فرمود: «مانند كسي است كه خدارا در عرشش زيارت كرده است.»
پرسيدم: ثواب كسي كه يكي از شما را زيارت كند، چيست؟
فرمود: «مانند پاداش كسي است كه رسول خدا ـ صلوات الله عليه وآله ـ را زيارت كرده باشد.

در روايت‏ هاي مختلفي پاداش زيارت حضرت رضا عليه السلام مانند پاداش كسي قرار داده شده است كه رسول خدا صلوات الله عليه وآله را زيارت كرده باشد.
امام موسي بن جعفر(عليه‌السلام) فرمود:
«پسرم، علي عليه السلام مظلومانه با سم كشته خواهد شد و در طوس در كنار هارون دفن مي‏شود. هر كس اورا زيارت كند، مانند آن است كه رسول خدا صلوات الله عليه وآله را زيارت كرده است.»

جناب شيخ طوسي قدس سره از حضرت رضا(عليه‌السلام) در اين باره اين گونه نقل كرده است: حسن بن علي بن فضال مي‏گويد: از امام علي بن موسي الرضا ـ عليه السلامـ شنيدم كه فرمود:
«در خراسان بقعه ‏اي است كه در آينده محل رفت و آمد فرشتگان مي‏گردد و همواره تازماني كه قيامت فرا رسدو در صور دميده شود گروهي از ملائكه از آسمان به سوي آن بقعه فرود مي‏آيند و گروهي از آنان از آن جا به آسمان مي‏روند.»

پرسيدند: اي پسر رسول خدا! اين بقعه، چه بقعه‏اي است؟
حضرت فرمود:
«سوگند به خدا اين بقعه بوستاني از بوستانهاي بهشتي است، هر كه مرا در آن بقعه زيارت كند، مانند كسي است كه رسول خداـ صلوات الله عليه وآلهـ را زيارت كرده و خدا براي او پاداش هزار حج نيكو و هزار عمره قبول شده را خواهد نوشت و من و پدرانم روز قيامت شفيع او خواهيم بود.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

11ـ با فضيلت‏تر از همه زيارت ها

همان طور كه پيش‏تر اشاره شد، زيارت قبر پيامبر خدا صلوات الله عليه وآله فاطمه زهراو ديگرمعصومان عليهم السلام فضيلت و پاداش ويژه وعظيمي دارد. در اين ميان، زيارت طلايه دار شهيدان تاريخ واسوه آزادگان جهان، سيدالشهدا(عليه‌السلام) امتياز خاص به خود را دارد. اما رواياتي نشان‏گر آن است كه زيارت حضرت رضا (عليه‌السلام) حتي از زيارت امام حسين عليه السلام نيز پاداش بيش‏تري دارد.

بر طبق گروهي از روايات، روز قيامت زائران رسول خدا و ائمه عليهم السلام موقعيت ممتاز و ويژه‏اي دارند، اما زائران قبر حضرت رضا(عليه‌السلام) از والاترين مقام و بهترين هديه برخوردار خواهند بود.

در يكي از اين روايات تعبيري شگفت‏انگيز آمده است. حضرت رضا(عليه‌السلام) فرمود:
«زائر من روز قيامت در درجه من، و با من آمرزيده خواهد شد.»
بيش‏تر روايتي آورده شد كه زائر حضرت رضا در درجه‏ ها و مراتب عالي بهشت با ائمه خواهد بود.

رواياتي از اين دست به ويژه روايت اول نشان‏گر آن است كه زيارت حضرت رضا عليه السلام بيش‏ترين فضيلت را دارد.

دربرخي از روايات به گونه ‏اي ديگر اين مطلب نقل شده است: حضرت عبدالعظيم حسني مي‏گويد: به امام جواد عرض كردم درباره قبر امام حسين و قبر پدر بزرگوار شما در طوس ترديد دارم؛ نمي‏دانم به طوس براي زيارت پدرتان مشرف گردم يا به كربلا روم براي زيارت امام حسين(عليه‌السلام) ، آن حضرت فرمود:
همين جابمان، آن گاه از اتاق بيرون رفت و برگشت در حالي كه اشكهايش بر دو گونه‏اش جاري بود. پس فرمود:

«زائران قبر امام حسين(عليه‌السلام) فراوانند و زوار قبر پدرم كم اند.»
جناب علي بن مهزيار مي‏گويد: به امام جواد(عليه‌السلام) عرض كردم: آيا زيارت حضرت رضا(عليه‌السلام) فضيلت بيش‏تري دارد يا زيارت امام حسين(عليه‌السلام) حضرت فرمود:
«زيارت قبر پدرم با فضيلت ‏تر است؛ زيرا همه مردم به زيارت امام حسين مي‏روند، اما قبر پدرم را تنها شيعيان خاص زيارت مي‏كنند.»

از امام صادق عليه السلام در اين باره مطلبي نقل شده است كه مي‏تواند شاهدي مناسب براي مضمون اين حديث باشد. آن حضرت اشاره مي‏كند كه زائران حضرت رضا (عليه‌السلام) در برهه‏اي از زمان خاص و كم بلكه كم‏تر خواهند بود.

بدين سان، رواياتي كه درباره برتري و فضيلت داشتن زيارت حضرت رضا عليه السلام درمقايسه باديگر معصومان عليهم السلام نقل شد، دو گونه بود:
بخش اول به طور روشن نشان گر پاداش افزون‏تر وموقعيت ممتازتري بود كه زائران حضرت رضاعليه السلام داشتند.

بخش دوم رواياتي بود كه از آن رو زيارت آن حضرت را بر زيارت امام حسين (عليه‌السلام) ترجيح مي‏داد كه قبر حضرت زائر ندارد، برخلاف ضريح مقدس امام حسين كه همه شيعيان به زيارت آن حضرت مي‏روند.

از اين رو، همان طور كه برخي از دانشوران بزرگ شيعه نوشته‏اند مي‏توان اين روايات را ويژه آن روزگار دانست؛ روزگاري كه شيعيان دوازده امامي در خراسان اندك بودند و تفرقه بر جامعه تشيع به ويژه در ايران سايه افكنده بود؛ از اين رو، قبر با بركت آن حضرت زائران كم‏تري داشت وتنها آنان كه به امامت و معصوم بودن آن حضرت معرفت داشتند، خالصانه به زيارت آن مرقد نوراني مي‏ شتافتند. از اين رو، امام جواد عليه السلام به جناب عبدالعظيم حسني فرمود كه زيارت قبر امام رضاـعليه‏السلامـ فضيلت بيش‏تري دارد و به دليل آن هم اشاره فرمود.

علامه مجلسي در توضيح اين حديث مي‏نويسد:
برپايه اين روايت در هر زماني كه قبر يك يا چند معصوم(عليه‌السلام) زائران كم‏تري داشته باشد، زيارت آن مرقد فضيلت بيش‏تري دارد.»

بدين ترتيب، اكنون كه وهابيان ساده لوح حرم مطهر امام هادي و امام عسكري (عليهماالسلام) را تخريب كرده‏اند و اكنون مدت‏ها است هيچ شيعه ‏اي نمي ‏تواند به زيارت آن دو ولي، حجت و نور خدا برود، در اين زمان اگر كساني بتواند بابرنامه‏هاي سياسي نظامي و ياهر راه ديگري مسير زيارت و تعمير حرم آن دو امام بزرگ را فراهم آورند، با فضيلت‏ ترين و بهترين عمل را انجام داده ‏اند.

علامه مجلسي در توضيح حديث علي بن مهزيار چنين نوشته است: شايد اين حديث ويژه آن روزگار باشد؛ چه اين كه جز شيعيان خاص كه به درستي اين فضيلت زيارت حضرت رضارا مي‏دانستند، ديگر شيعيان به زيارت آن حضرت نمي‏شتافتند. بر طبق اين تحليل، در هر زماني هر امام معصومي كه زائر كم‏تري داشته باشد، ثواب زيارت او افزون‏تر خواهد بود.

به هر حال، اعتماد بر ظاهر اين روايات نيز از احتمال هايي است كه تاحدودي قابل ملاحظه است و بر اساس آن بايد گفت: زيارت امام رضا عليه السلام افضل از زيارت ديگر ائمه خواهد بود.