··▪▪••●●:: کیمیای صبر و ثبات ::●●••▪▪··

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

رضا به قضاي خدا دادن،منافات با عاطفه و محبّت قلبي ندارد!اين صبر در مصيبت است كه فرموده است:

"...وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إذا أصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قالُوا إنَّا لِلّهِ وَ إنَّا إلَيْهِ راجِعُونَ".[11]

...بشارت ده به صابران،آنان كه وقتي مصيبتي به آنها برسد؛ مي‌گويند: ما از آنِ خداييم و به سوي خدا باز مي‌گرديم.


اين حالت صبر است كه وقتي ارتقا يافت، به مقام رضا مي‌رسد.در اين مرحله ديگر احساس تلخي از آن حادثه نمي‌كند.

از اين مرحله هم كه بالا رفت، قدم به وادي محبّت مي‌گذارد.

در اين وادي است كه نه تنها احساس تلخي نمي‌كند بلكه (از آن جهت كه آن را فرستاده‌ي محبوب مي‌بيند)از تماسّ با آن لذّت مي‌برد و شيرين كام مي‌گردد

و با شيفتگي خاصّي اين چنين زمزمه مي‌كند:


در بـلا هـم مـي‌چشـم لذّات او

مـات اويـم مـات اويـم مـات او

عاشقم بر لطف و بر قهرش به جدّ

اي عجب! من عاشق اين هر دو ضدّ

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

البتّه توقّع رسيدن به اين مقامات عالي از امثال ما با اين شرايط خاصّ روحي كه داريم توقّعي نابجاست .


ولي نازل‌‌ترين درجه‌ي آن كه صبر بر تلخي‌ها و تحمّل دشواري‌هاست،از لوازم مرتبه‌ي پايين از ايمان است كه انسان مؤمن به خدا و حكمت خدا بايد آن را داشته باشد

و از پيش آمدن حوادث ناگوار اظهار جزع نكند و زبان به شكايت نگشايد كه اي روزگار غدّار[12]، اي چرخ كج مدار، اي خدا! ببين با من چه مي‌كني؟!

آن بي‌نماز بي‌بندوبار را غرق در نعمت و ثروت كرده‌اي امّا چه بلاها كه بر سر اين بدبخت نمازخوان روزه بگير ريخته‌اي؟!


اين بي‌صبري‌ها و گله‌گذاري‌ها از خدا با پايين‌ترين مرتبه‌ي از ايمان نيز سازگار نيست!!

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

تأثير كلام يكي از تربيت شدگان در مكتب قرآن


مرحوم آيت الله دستغيب(رض) در يكي از تأليفاتشان از مرحوم ‌آيت‌الله سبط(رض) كه هر دو از بزرگان بودند ـ نقل مي‌كند ـ

يكي از شيوخ عرب كه رئيس قبيله‌ي معروفي در اطراف بغداد بود و بسيار متشخّص و محترم بود، خواست براي پسرش زن بگيرد.

از قبيله‌ي معروف ديگري خواستگاري كرد و معلوم است كه وقتي دو قبيله‌ي بزرگ مي‌خواهند با هم ازدواج كنند،آداب و رسوم خاصّي دارند،

رسمشان هم اين بود كه همان شب كه عقد مي‌كردند، عروس را به حجله ‌مي‌بردند و فاصله‌اي بين عقد و عروسي نبود.‌

اين مرد بزرگ، مجلس مجلّل و با شكوهي تشكيل داد و از شخصيّت‌هاي بزرگ دعوت كرد.

مخصوصاً از شخصيّت‌هاي روحاني آن زمان مرحوم شيخ محمّد خالصي(رض) را ـ كه ظاهراً مرجع تقليد عرب در آن روزگار بوده است ـ

دعوت كرد تا صيغه‌ي عقد را اجرا كند. مجلس تشكيل شد و همه‌ي شخصيّت‌هاي محترم حاضر بودند.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

رسم اين بود كه براي اجراي صيغه‌ي عقد، جوان‌ها دنبال داماد مي‌رفتند و او را با تشريفاتي مي‌آوردند.

جوان‌ها رفتند، سرود مي‌خواندند و از جمله‌ي تشريفاتشان اين بود كه تير هوايي شليك مي‌كردند.

اتفّاقاً در همان موقع سيّد جواني كه از دوستان داماد بود، تفنگ دستش بود، ناگهان تيري شليك كرد و اشتباهاً تير به سينه‌ي داماد خورد و داماد كشته شد.

به پدر داماد كه صاحب مجلس است، خبر دادند. داغ فرزند جوان از بزرگ‌ترين مصيبت‌هاست، آن هم در شب عروسي و زفاف و آن هم با كشته شدن.

مرحوم خالصي جريان را فهميد.صاحب مجلس را احضار كرد و كنار خود نشاند.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

آرام‌آرام با او صحبت كرد و گفت: شما كه قبول داريد ما مسلمانيم، تابع قرآنيم،‌اين آيات قرآن را كه خدا فرموده است، براي شما مي‌خوانم:

"وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ اْلاَمْوالِ وَ اْلاَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ .
الَّذِينَ إذا أصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قالُوا إنَّا للهِ وَ إنَّا إلَيْهِ راجِعُونَ .
اُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ اُولئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ".[13]

‌آيات قرآن، بهترين آرامش بخش و تسكين دهنده است. آن هم وقتي مرد بزرگوار عالِمي آن را بخواند. پدر داماد چون مسلمان و آشنا به قرآن بود، گوش مي‌كرد و ساكت بود،

در حالي كه چهره‌اش برافروخته بود و اشك مي‌ريخت. بعد آقاي خالصي به او گفت: قبول داري كه پيغمبراكرم‌ (صلی الله علیه و آله و سلم)براي ما خيلي زحمت كشيده

و خيلي خون دل خورده تا اين اسلام و اين قرآن به دست ما رسيده است؛ اين سيّد هم از ذرّيه‌ي پيغمبر است. خطا كرده، تعمّدي در كار نبوده است.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

پيغمبر بر ما حق دارد و فرموده است: (حَقَّتْ شَفاعَتي لِمَنْ اَعانَ ذُرِّيَّتي بِقَلْبِهِ وَ لِسانِهِ وَ مالِهِ)؛[14]

شفاعت من واجب و ثابت است درباره‌ي كسي كه با قلب و زبان و مالش ذريّه‌ي مرا ياري كند.

مي‌فرمايد، من شفيع خواهم شد درباره‌ي آن كسي كه به فرزندان من، به ذريّه‌ي من كمك كند؛ با زبانش، با قلبش، با مالش.

حالا ما مديون پيغمبر اكرم‌(صلی الله علیه و آله و سلم)هستيم.‌اين مصيبت سنگين واقع شده است ولي براي اينكه خدا از تو راضي شود و از صابرين محسوب شوي،

بر اين مصيبت،صبر و تحمّل پيشه كن و جزع و بي‌تابي نكن و براي‌اين‌كه پيغمبر نيز از تو راضي شود، اين سيّد را كه قاتل است،

اگر چه اين‌ قتل ناخواسته هم بوده، عفو كن تا هم مشمول رضاي پيغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم)باشي و هم مشمول رضاي خدا.‌

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

اين جملات را آن عالم بزرگوار مي‌گفت و او گوش مي‌كرد و اشك مي‌ريخت. بعد از مدّتي سرش را بلند كرد و گفت: آقا! من امشب مهمان دارم.

مردم را دعوت كردم كه با عيش و سرور از اينجا بيرون بروند. روا نيست كه مجلس ما تبديل به عزا شود و اين همه شخصيّت‌هاي محترم از‌اينجا ناراحت بيرون بروند.

من از شما تقاضا مي‌كنم دستور بدهيد بروند همان آقاي سيّد را كه قاتل است بياورند و همين دختر را كه بنا بود براي پسر من عقد كنيد،

همين امشب براي او عقد كنيد و به حجله‌ ببريد،

در خانه‌ي خودم، همان جا كه حجله‌ي زفاف پسر من بوده است؛تا پيغمبر از من راضي شود.

مرحوم آقاي خالصي تعجّب كرد. ديد اين مرد يك قدم بالاتر از او رفته است؛ بي‌اختيار گفت: احسنت، احسنت. مرحبا به اين گذشت و بزرگي روح.

مردم هم كه اين صحنه را مشاهده كردند، همه يك‌صدا گفتند: احسنت و او را تشويق كردند.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

عدّه‌اي را دنبال آن جوان قاتل فرستادند؛جوان‌ها دنبال او رفتند و موضوع را با او در ميان گذاشتند.

او اوّل باورش نمي‌شد و فكر مي‌كرد مي‌خواهند به اين بهانه ببرند و او را بكشند.ولي وقتي مطمئن شد،آمد و همان جا عقد كردند

و او را با دختر به حجله‌ي زفاف آن پسر كه در خانه‌ي خود آن مرد بود، بردند. فردا هم جنازه‌ي داماد را دفن كردند.‌

اين مرد كه نه پيغمبر‌ و امام بود و نه از علما،يك فرد عادي ولي تربيت شده‌ي در مكتب دين و قرآن بود. او باورش شده بود كه:

"إنَّا للهِ وَ إنَّا إلَيْهِ راجِعُونَ".[15]

باورش شده بود كه ما، مال خودمان نيستيم. ملك خدا هستيم و بايد بسوي خدا بازگرديم.اشخاصي كه درباره‌ي آنان گفته شده است:

"...وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً".[16]

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

اينها هستند.غير اينها چه؟

"إنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ".[17]

جنبنده‌هايي هستند كه روي زمين راه مي‌روند.بدترين جانوران، آن كساني هستند كه چشم دارند و نگاه مي‌كنند ولي نمي‌بينند.

گوش دارند و شنوا هستند ولي نمي‌شنوند.گويا هستند ولي سخن نمي‌گويند.«بُكم»جمع اَبكَم به معني سخنور لال.


«اَصَمّ»يعني شنواي كر.«اَعمي»يعني بيناي كور.عجيب است شنوا و ناشنوا:


"قالُوا سَمِعْنا وَ هُمْ لا يَسْمَعُونَ".[18]

يعني دل، گوش نمي‌دهد و طبعاً به مقام عمل هم نمي‌رسد.


خلاصه! ما چاره‌اي نداريم جز اينكه خود را با قرآن تطبيق دهيم.چون برنامه‌ي زندگي اين است.

همه روزي مي‌ميريم و مي‌فهميم كه خيلي خسران و ضرر كرده‌ايم.مكرّراً نداي قرآن را شنيديم امّا خود را با آن تطبيق نداديم.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

ب: صبر بر طاعت

قسم ديگر از صبر، صبر بر طاعت از اعمال بدني و انفاقات مالي است كه مستلزم دل كندن از بسياري از خواسته‌هاي دل و مشتهيات نفساني است

كه مشكل‌تر از صبر در مصيبت است كه درباره‌ي آن بعداً بيشتر توضيح داده خواهد شد.

البتّه مقصود از طاعت، اين نماز و روزه و حجّي كه ما انجام مي‌دهيم نيست زيرا عباداتي كه ما انجام مي‌دهيم دشواري ندارد!!

البتّه آن نمازي كه قرآن نشان مي‌دهد كه"...إنَّ الصَّلاهَْْ تَنْهيََ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ..‌.‌"؛[19]

آنچنان نيروي مقاومت در روح انسان ايجاد مي‌كند كه در هيچ صحنه‌اي از صحنه‌هاي گناه، از پا در نمي‌آيد و اطاعت از فرمان نفس امّاره و شيطان نمي‌نمايد.

آري! به دست آوردن اين نيروي روحي، جدّاً كار دشواري است و همچنين روزه‌اي كه تمام اعضا و جوارح انسان را از اقدام به گناه باز مي‌دارد و بلكه

ملكه‌ي امساك[20]از هر چه غير خداست در روح انسان به‌وجود مي‌آورد، بديهي است كه انجام چنين روزه‌اي نياز به جهاد و رياضت نفساني بسيار دشواري دارد.