پرخوری و صفای دل

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

۱۶ -آسانی در قیامت:

پیامبر خدا(ص) می‌فرماید:
من قل اکله قل حسابه؛

هر کس خوراکش کم باشد حسابش (در روز قیامت)
اندک (و آسان) خواهد بود
(بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۲۹۲).

۱۷ -بی‌بهره از اشتیاق فرشتگان:

اگر کسی کم خوری داشته باشد فرشتگان به او مشتاق می‌شوند
و به طور طبیعی از امدادهای آنان از جمله استغفار ایشان بهره‌مند خواهند بود.
(غافر، آیه ۷)

اما اگر این گونه نباشد فرشتگان اشتیاقی به او نخواهند داشت.

پیامبر(ص) می‌فرماید:
من کثر تسبیحه و تمجیده و قل طعامه و شرابه
و منامه اشتاقته الملائکهًْ؛

هر کس زیاد تسبیح و تمجید حق کند و خوراک و نوشیدنی
و خوابش اندک باشد فرشتگان مشتاق او گردند
(تنبیه الخواطر، ص ۳۵۶).

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

۱۸- بی‌عفتی:

امیر مؤمنان(ع) ضمن بر شمردن پرخوری به عنوان اسراف،
کم خوری را مصداق عفت نفس می‌داند و می‌فرماید:
قلهًْ الاکل من العفاف و کثرته من الاسراف؛

کم خوری از مصادیق پاکدامنی و پرخوری
از مصادیق اسراف و زیاده‌روی است
(غرر الحکم، ص ۲۸۴).

۱۹- از دست رفتن نور معرفت:

پیامبر(ص) درباره زیان پرخوری فرموده است:
لا تشبعو فیطفی نور المعرفهًْ من قلوبکم؛

شکم خود را از غذا سیر نکنید که نور معرفت
در دل‌هایتان خاموش می‌شود
(بحار الانوار، ج ۷۰، ص ۷۱)

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

۲۰ -بهره‌مند نشدن از حکمت:

امام علی(ع) می‌فرماید:
قال الله تعالی (فی‌المعراج):
یا احمد ان العبد اذا اجاع بطنه و حفظ لسانه علمته الحکمهًْ؛

خداوند متعال (در معراج به پیامبر) فرمود:
ای احمد! بنده اگر شکمش را گرسنه دارد و زبانش را حفظ کند به او حکمت آموزم
(بحار الانوار، ج ۷۷، ص ۲۹)

۲۱ -از دست دادن ورع:

ورع، اوج تقوا و مراتب عالی آن است.
کسی که پرخوری می‌کند از چنین حالتی بی‌بهره خواهد شد،
چنانکه امام علی(ع) می‌فرماید:
الشبع یفسد الورع؛

سیری شکم، پارسایی و ورع را تباه می‌سازد
(غرر الحکم، ص ۳۷)

آن حضرت در جایی دیگر می‌فرماید:
بئس قرین الورع الشبع؛

پرخوری و سیری شکم، همدم بدی برای ورع و پارسایی است.
(غرر الحکم، ص ۱۷۰)

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

۲۲-دوری از بهشت:

آدمی به تعبیر پیامبر(ص) ظرفی بدتر از شکم را پر نکرده است:

ما ملا آدمی و عا شرا من بطنه.
(تنبیه الخواطر، ص ۸۱)

زیرا بسیاری از مشکلات بدن به خاطر همین شکم است.
اگر مراعات چند چیز از جمله شکم را بکند بهشتی بودن طبیعی خواهد بود؛

زیرا پیامبر(ص) می‌فرماید:
من وقی شر لقلقهًْ و قبقبهًْ و دبدبهًْ و جبت له الجنهًْ؛

هر کس از شر بد زبانی، شکم بارگی
و شهوت رانی در امان بماند بهشت بر او واجب شود.
(بحارالانوار، ج ۶۳، ص ۳۱۵).

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

۲۳- تاریکی خانه‌ها:

پیامبر خدا(ص) می‌فرماید:

اگر ساکنان خانه‌ای به مقدار کم غذا بخورند،
خانه‌شان نورانی می‌شود.

(المعجم الاوسط، ج ۵، ص ۲۲۹، ح ۵۱۶۵ عن ابی هریرهًْ،
کنزالعمال، ج ۳، ص ۳۹۱، ح ۷۰۹۳).

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

۲۴-شهوت انگیزی:

امام صادق(ع) می‌فرماید:

پرخوری باعث دو چیز می‌شود:
یکی قساوت قلب و دیگری هیجان شهوت
(مصباح الشریعه، ص ۷۷، باب ۳۴؛
اسرار الصلاه، ملکی تبریزی، ص ۲۲۸)

زیرا به دنبال آن شهوت جنسی به هیجان آمده باعث روی آوردن به آمیزشهای بسیار می‌گردد
و این دو شهوت (شهوت شکم و شهوت جنسی) میل و رغبت
به جاه‌طلبی و مال‌جویی را افزون می‌کند تا به خوراک و آمیزش بیشتر دست یابد
و در پی آن انواع بیماریهای روانی در اجتماع
از حسد و چشم‌هم‌چشمی و ریا و تفاخر و عجب و کبر پدید می‌آید
که اینها نیز به نوبه خود زمینه‌ساز کینه و دشمنی در جامعه و گروه‌های مختلف اجتماعی است.

آدمی را به انجام گناهان و ستم و تجاوز و منکرات و فحشاء می‌کشاند
که ادامه آن جامعه را به سراشیبی سقوط و انحلال سوق داده،
اجتماعی را پایه‌ریزی می‌کند که قانون جنگل در آن حکمفرماست.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

آثار کم خوری

پرواضح است که توجه به آثار سوء پرخوری
اگر ما را به سمت کم‌خوری و رعایت اعتدال در خوردن و آشامیدن سوق دهد
آثار و فواید مثبت فراوانی برای ما به ارمغان خواهد آورد
که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

پیامبر (ص) می‌فرماید:
کل و انت تشتهی و امسک و انت تشتهی؛

زمانی غذا بخور که به آن میل و اشتها داری
و در حالی که هنوز به غذا میل داری، دست از غذا خوردن بکش؛
یعنی تا گرسنه نشده‌ای غذا نخور و قبل از سیر شدن دست از غذا بکش).
(بحار الانوار، ج ۶۲، ص ۲۹۰)

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

امام علی(ع) – در حکمت‌های منسوب به ایشان- نیز می‌فرماید:

زندگی را برای خوردن مخواه،
بلکه خوردن را برای زندگی بخواه.
(شرح نهج‌البلاغهًْ، ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح ۸۲۴)

امام علی(ع) در جایی دیگر می‌فرماید:

عاقل را بایسته است که به هنگام شیرینی غذا،
تلخی دارو را نیز به یاد داشته باشد.
(شرح نهج‌البلاغهًْ، ج ۲۰، ص ۲۷۲، ح ۱۴۹)

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

اما آثار کم خوری بسیار است که برخی از آنها عبارتند:

۱ -شادابی چهره:

پیامبر خدا(ص) فرمود:

برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می‌کشیدند.
پرسید: «شما را چه شده است؟».
مرد گفت: ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست.

زنی درستکار است؛ اما دوست دارم از او جدا شوم. عیسی گفت:
«به هر حال، به من بگوی که او را چه می‌شود؟»
مرد گفت: بی آنکه کهنسال باشد، چهره‌اش بی‌طراوت است.

گفت: ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره‌ات پر طراوت شود؟».
زن گفت: آری. به او گفت:
«چون غذا می‌خوری، از سیر شدن حذر کن؛

زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود،
طراوت چهره از میان می‌رود».

آن زن، چنان کرد و پس از مدتی چهره‌اش طراوت یافت.
(بحار الانوار، ج ۱۴، ص ۳۲۰، ح ۲۶).

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

۲-طول عمر:

لقمان(ع) فرموده است:

اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد عمر می‌کند
(المواعظ العددیهًْ، ۷۱)


۳-صفای اندیشه:

امام علی(ع) می‌فرماید:

هرکس خوراکش کم باشد،
اندیشه‌اش صفا می‌یابد.
(غرر الحکم، ح ۸۴۶۲، عیون الحکم
و الواعظ، ص ۴۵۶، ح ۸۲۳۶)