رودکی
ابوعبدالله جفربن محمد رودکی در سال 260 هجری در یکی از قراء رودک سمرقند و یا بقول بعضی درنزدیکی نسف بخارا بدنیا آمد و بهمین مناسبت رودکی تخلص یافت.
پس از مدتی بعضی از نویسندگان این نام را از کلمه رود که یک نوع آلت موسیقی زهی است گرفتند و چون رودکی مهارتی در زدن آن داشت معتقد بودند که باین مناسبت تخلص رودکی گرفته.
رودکی کور بود و بعضی را عقیده بر اینست کهکور مادرزاد بوده ولی در مورد شاعری که در وصف و تشبیه طبیعت استاد بوده این عقیده بنظر صحیح نمی آید.
رودکی شاعر دربار نصربن احمد سامانی بود و در حدود یک ملیون شعر باو نسبت داده اند که فقط چند هزار بیت آن باقی مانده.
رودکی دارای طبع موزون و آوازی دلنشین بود و رود را با استادی مینواخت. درغالب علوم اسلامی اطلاع وافری داشته، وی کلیله و دمنه را بنظم درآورد و چند مثنوی با وزنهای مختلف ساخت. در اقسام مختلف شعر- غزل- رباعی- قصیده اشعاری سروده که متاسفانه مقدار ناچیزی از آن باقی مانده است.
هم عصر رودکی شاعرانی در دربار سامانی مانند ابوالعباس الفضل بن عباس فاضلی زنجی بخاری - ابوعبدالله محمد بن حسن معروفی بلخی - ابو عبدالله محمد بن صالح نوایحی مروزی ابوشعیب صالح بن هروی - ابوزراعه معمری الجرجانی - حکیم ابوطاهر بن محمد الصیب خسروانی بودند.
رودکی در سال 329 هجری در گذشت.
آمد بهار خرم, با رنگ و بوي طبيب
با صد هزار زينت و آرايش عجيب
شايد, كه مرد پير, بدين گه جوان شود
گيتي بديل يافت شباب از پي مشيب