ره آوردهاى زیارت ائمه اطهار علیهم السلام از دیدگاه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله
تعظیم و نکوداشت بزرگان و فرهیختگان و نیز زنده نگه داشتن نام و یاد ایشان پس از مرگ، لازمه محبت، عشق و ارادت انسان به نیکى ها و کمالات است و ریشه در فطرت و سرشت آدمى دارد. ناگفته عیان است که این عزت و احترام در مورد رهبران دینى به عنوان فرهنگ سازان و متحول کنندگان تاریخ به طریق اولى، صادق است و با اندک نگاهى به کتاب قطور تاریخ در مى یابیم که پیش از اسلام و پس از آن همیشه قبرهاى صالحان و اولیاى الهى، مورد توجه خاص و زیارت مردم بوده است و تا قرن یازدهم هجرى بین مسلمانان ـ اعم از شیعه و اهل سنت ـ هیچ گونه اختلافى در این مسأله به چشم نمى خورد و هر دو رساله هایى در این موضوع نگاشته اند. در حقیقت، آنان از رهگذر زیارت اقدام به بزرگداشت مفاخر و صاحبان کمال خویش مى کردند.
ره آوردهاى زیارت ائمه اطهار علیهم السلام
از دیدگاه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله
افزون بر این، روایات بسیارى نیز در متون دینى ما مسلمانان وجود دارد که جایگاه زیارتائمهاطهار ـ علیهم السلام ـ و فضیلت آن را در اسلام روشن مى سازد. پاره اى از این روایات را نبى اکرم اسلام حضرت محمد مصطفى ـ صلى الله علیه و آله ـ بیان کرده اند. ممکن است در ابتداى امر این پرسش به ذهن آدمى خطور کند که هدف پیامبر از بیان این گونه احادیث چه بوده است؟ چرا حضرت، مسلمانان را به زیارت افرادى تشویق و ترغیب مى کنند که در آن زمان ـ صدر اسلام ـ هنوز این بزرگواران پا به عرصه حیات نگذاشته اند؟
با اندکى تأمل و درنگ در روایات مذکور، کاملا روشن مى شود که هدف پیامبر چیزى جز هدایت مسلمانان نیست؛ چرا که این روایات یک نوع اتمام حجتى است از سوى پیامبر اسلام براى مسلمانان در زمینه منصب زعامت و ولایت. حضرت ختمى مرتبت با بیان این گونه روایات به مسلمانان نشان مى دهند که رداى امامت و رهبرى اسلام پس از ایشان، برازنده قامت چه افرادى است. این روایات نه تنها جایگاه و منزلت واقعى پیشوایان اسلام را بیان مى کند، بلکه این گونه روایات با بیان پاداش ها و ثواب هاى دنیایى و آخرتى نهفته در زیارتائمهاطهار ـ علیهم السلام ـ یک مشوق عظیم و قوى خواهد بود براى اظهار عشق و ارادت محبان به محبوب، براى دل دادن صمیمانه دل دادگان در کوى دل دار و سرانجام براى سر سپردن سربازان فداکار در پیش سردار.
نوشته حاضر بر آن است که در پرتو احادیث نبوى، ره آوردهاى زیارت هر یک از پنج تن آل عبا ـ علیهم السلام ـ را مورد بررسى قرار دهد.
روایت هاى نبوى که در زیارت ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ به دست ما رسیده است در یک نگاه کلى، دو دسته اند:
1 ـ روایت هاى ویژه اى که در خصوص یکى از معصومان ـ علیهم السلام ـ نقل شده است؛
2 ـ روایت هاى عامى که زیارت همه ائمهاطهار علیهم السلام را در بر مى گیرد.
روایات مربوط به فضیلت زیارت صدیقه کبرى، فاطمه زهرا علیهاالسلام و امیرالمؤمنان على علیه السلام و امام حسن و امام حسین و نیز امام على بن موسى الرضا علیه السلام بر خلاف سایر ائمه علیهم السلام از نوع اول است. اما این امر هیچ دلیلى بر ترجیح این بزرگواران بر سایر ائمه اطهار علیهم السلام از نظر پیامبر اسلام نمى شود، چرا که در جاى خود ثابت شده است که ائمه اطهار علیهم السلام یک نور در چهارده رواق هستند:
«و ان ارواحکم و نورکم و طینتکم واحدة.»
زید شحام در این باره از امام صادق ـ علیه السلام ـ پرسید: امام حسن ـ علیه السلام ـ افضل است یا امام حسین ـ علیه السلام ـ؟
آن حضرت در جواب فرمودند:
«ان فضل اولنا یلحق بفضل آخرنا و فضل آخرنا یلحق اولنا... خلقنا واحدة و علمنا واحد و فضلنا واحدة و کلنا واحدة... اولنا محمد و اوسطنا محمد و آخرنا محمد.»
«فضل اول ما به آخر ما و فضل آخر ما به اول ما بر مى گردد... خلقت ما یکى است، علم ما یکى است، فضل ما یکى است، همه ما در پیش خدا یکى هستیم... اول ما محمد است، وسط ما محمد است، آخر ما نیز محمد است.»
شبیه این مطلب را عبدالرحمن بن مسلم از امام کاظم ـ علیه السلام ـ پرسید و گفت:زیارت امیرالمؤمنان ـ علیه السلام ـ افضل است یا زیارت امام حسین ـ علیه السلام ـ یا زیارت فلان امام، فلان امام...؟ سپس یک یک امامان را نام برد.
امام کاظم ـ علیه السلام ـ در جواب فرمود:
«یا عبدالرحمن بن مسلم من زار اولنا فقد زار آخرنا و من زار آخرنا فقد زار اولنا و من تولى أولنا فقد تولى آخرنا و من تولى آخرنا فقد تولى أولنا، و من قضى حاجة لأحد من أولیائنا فکأنما قضاها لجمیعنا... .»
«اى عبدالرحمن! هر کس که اولین ما را زیارت کند، آخرین نفر ما را زیارت کرده است، چنان که اگر آخرین ما را زیارت کند، اولین نفر ما را زیارت کرده است. هر کس ولایت اولین نفر ما را بپذیرد، ولایت آخرین نفر ما را پذیرفته است. کسى که حاجت یکى از دوستان ما را برآورد، گویا حاجت همه ما را برآورده است... .»
بنابراین، زیارت هر کدام در حقیقت زیارت همه آنان است و از نظر فضیلت نیز یکسان است، لیکن برخى عوارض خارجى، مانند دورى راه، غربت، فشار و سخت گیرى هاى حاکمان ستمگر و یا عوامل دیگرى که ما نمى توانیم بفهمیم، سبب شده که به زیارت برخى از امامان ـ علیهم السلام ـ توصیه ویژه اى، یا ثواب مخصوصى ذکر کرده اند.
نقل قول
