صفحه 2 از 2 نخستنخست 12
نمایش نتایج: از شماره 11 تا 18 , از مجموع 18

موضوع: مفهوم قلب در قرآن

  1. Top | #11

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    1. 3. 4. فهم



    واژه ی عقل به معنای فهم نیز به کار رفته است:

    «عقل الشیء یعقله عقلاً: فهِمَه» (زبیدی، بی تا: 7349) فهم کیفیت و شکلی انسانی است که فرد با آن معانی را که دوست دارد متحقق می کند و می گوید آن مسأله یا موضوع را فهمیدم (راغب 1404: 386).

    از آن جهت «عقل» را به معنای «فهم» گفته اند که هر چه را انسان می فهمد و درک می کند گویا با بند عقل و فهم آن را به تور می اندازد و در زمره یمعقولات و مدرکات خویش در می آورد. (مهدی زاده، معرفت، ش 74: 29)

    طبرسی عقل را در آیه ی شریفه ی «و ما یعقلها إلاَّ العالمون» (عنکبوت: 43) به فهم تفسیر کرده است. این معنا در روایات نیز به کار رفته است.

    در برخی از روایات فهم، مترادف عقل، در برخی موجب و داعی فهم و در برخی دیگر از روایات فهم به عنوان بخشی از عقل بیان شده است. (مهدی زاده، معرفت، ش 74: 29)


    2. قلب
    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8



  2. آیه های انتظار

    آیه های انتظار


    لیست موضوعات تصادفی این انجمن

     

  3. Top | #12

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض


    2. قلب
    1. 2. معنای لغوی

    قلب به معنای
    فؤاد است و جمع آن اقلب و قلوب است (ابن منظور 1405 ج1: 687؛ جوهری 1407 ج1: 91).

    برخی بر این نظرند که قلب را به دلیل دگرگونی و تغییری که با اندیشه ها در آن به وجود می آید، قلب نامیده اند (طبرسی 1415 ج1: 95). «نقلِّب» نیز در آیه ی 110 سوره ی انعام به همین معناست:
    «و نقلِّبُ أَفئدتهم و أَبصارهم کما لم یؤمنوا بهِ أَوَّلَ مرَّةٍ و نذرهم فی طغیانهم یعمهون».

    برخی از لغویان بین قلب و فؤاد در کاربرد تفاوت قائل شده اند؛ مطابق نظر آن ها قلب در کاربرد اخص از فؤاد است. برخی نیز گفته اند قلوب و افئده یکی هستند و بجز اختلاف در لفظ، تفاوت دیگری با هم ندارند (ابن منظور 1405: 1، ص687). برخی نیز تفاوت دیگری بین قلب و فؤاد قائل شده اند و قلب را با صفت «لین» و فؤاد را با «رقه» توصیف کرده اند. دلیل آن را نیز در این می دانند که فؤاد غشاء قلب است؛ هنگامی که رقیق و نرم باشد کلام در آن اثر می کند و زمانی که غلیظ و محکم باشد ورود به داخل آن دشوار است. قلب نیز اگر دارای صفت لینت باشد در هنگام برخورد با چیزی به آن تعلق و وابستگی خواهد داشت (عسکری 1412: 433).

    البته بر خلاف این نظر در روایتی از پیامبر (ص) قلوب با صفت «رقه» و افئده با صفت «لینت» مورد توصیف قرار گرفته اند: «أتاکم أهل الیمن، هم أرق قلوباً، و ألین أفئده». (ابن منظور 1405 ج1: ص687)

    لغویان علاوه بر معنای فؤاد، معنای دیگری نیز برای قلب ذکر کرده اند که به آن ها اشاره می کنیم:

    الف. یکی از معانی قلب، «عقل» است.
    گاهی در بین لغویان از قلب به عقل تعبیر شده است (ابن منظور 1405 ج1: 687؛ جوهری 1407 ج2: 91). برخی از علمای لغت، قلب و عقل را به عنوان مترادف های یکدیگر به کار برده اند و در بین عبارات آن ها به عبارت «قلب عقول» بر می خوریم که نشان از ارتباط بین قلب و عقل است (ابن منظور 1405 ج11: 459؛ فراهیدی 1409ج1: 159). فراء در تفسیر آیه ی «إن فی ذلک لذکری لمن کان له قلب» قلب را به عقل تفسیر کرده است. وی تعبیرهای ذیل را نیز در عربی جایز می داند: «ما لک قلب»، و «ما قلبک معک» به معنای «ما عقلک معک»، و «أین ذهب قلبک؟ » به معنای «أین ذهب عقلک؟ ». عده ای نیز قلب را در همین آیه به معنای تفهم و تدبر گرفته اند. (ابن منظور 1405 ج1: 687)

    ب. لب و خالص هر چیزی: قلب در قرآن کریم به این معنا به کار نرفته است؛ اما در احادیث این معنا از قلب را استعمال کرده اند که در زیر به دو نمونه آن اشاره می کنیم: 1. «إن لکل شیء قلباً، و قلب القرآن یس»: هر چیزی قلبی دارد و قلب قرآن سوره ی یس است. 2. «کان علیّ قرشیاً قلباً». علی (ع) قریشی خالص بود. (ابن منظور 1405 ج1: 688)

    ج. دستبند: هر چند که در قرآن کریم نمونه ای از این معنا دیده نمی شود اما در احادیث این معنا از قلب به کار رفته است. از جمله در حدیث ثوبان: «أن فاطمه حلت الحسن و الحسین (ع) بقلبین من فضه» که قلب به معنای دستبند است. (ابن منظور 1405 ج1: 688)

    2. 2. کاربردهای قرآنی


    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8

  4. تشكرها 2


  5. Top | #13

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    2. 2. کاربردهای قرآنی


    قلب در قرآن کریم در غالب موارد به معنای فؤاد است. اما برخی از لغویان، قلب در آیه ی «إنَّ فی ذلک لذکری لمَن کانَ لهُ قلبٌ أَو أَلقی السَّمع و هو شهیدٌ» (ق: 37) را به معنای عقل دانسته اند.

    علاوه بر این در آیه ی 46 حج نیز کار قلب تعقل و عقل ورزی بیان شده است: «أَفلم یسیروا فی الأَرضِ فتکونَ لهم قلوبٌ یعقلونَ بها أَو آذانٌ یسمعونَ بها...» مطابق مضمون این آیه، ابراز تعقل، قلب است. این مطلب در روایات نیز مورد تأکید قرار گرفته است. در روایتی قلب را از جمله جوارحی معرفی کرده است که تعقل با آن صورت می گیرد: «فمنها (الجوارح)، قلبه الّذی به یعقل یفقه و یفهم و هو امیر بدنه...» (کلینی 1388 ج2: 38).

    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8

  6. تشكرها 2


  7. Top | #14

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    در روایت دیگری عمل تفکر را به قلب نسبت داده اند. البته این تفکر با عقلی که در قلب قرار دارد انجام می گیرد (مجلسی 1403 ج 61: 55 - 98 - 99 و ج3: 161).

    در بین مفسران نیز علامه طباطبایی در ذیل آیه ی 7 سوره ی ق به این نکته اشاره کرده اند: «قلب چیزی است که انسان به وسیله ی آن تعقل می کند و در نتیجه حق و باطل و خیر و شر را از یکدیگر تمییز می دهد» (طباطبایی، بی تا، ج 18: 356). از این رو در بیان رابطه ی عقل و قلب باید به نقش ظرف و مظروفی آن ها توجه کرد. قلب به سان ظرفی است که عقل را در درون خود جای داده است.

    قلب در اصطلاح قرآنی، مرکزی است که شامل سه بعد ادراک، عاطفه و عمل است. قرآن کریم سه مقوله ی ادراکات، عواطف و اعمال را به قلب نسبت داده است. سه مقوله ی معرفت و ادراک، عواطف و اعمال از نظر ایجاد مترتب بر یکدیگرند؛ به نحوی که معرفت و ادراک باعث ایجاد مقولات عاطفی مثل خوف و رجا و حب است و مقولات عاطفی یاد شده موجب ایجاد مقولات عملی همچون فرار از گناه و استغفار است. ترتب این مقولات بر یکدیگر از بعضی از روایات استفاده می شود. (مهدی زاده، معرفت، ش 74: 30)
    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8

  8. تشكرها 2


  9. Top | #15

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    در بین این سه بعد ادراک و معرفت شأن اساسی قلب است که دو شأن عاطفی و عملی نیز از آن نشئت می گیرند. ادراک و معرفت با مدرکات و معقولاتی صورت می گیرد که قلب با شأن ادراکی و معرفتی خویش به دست می آورد؛

    قلب به اعتبار ادراک و معرفتی که بر اثر اکتساب مدرکات و معقولات به دست می آورد؛ در برخی از روایات مانند فقره ی یازدهم روایت هشام گاهی قلب را به عقل تفسیر کرده است. قرینه و شاهد صحت این ادعا آن دسته از روایاتی است که در آن ها تصریح شده است که قلب به سبب عقل، معرفت و ادراک می کند: «فعرف القلب بعقله... لما ادرکته القلوب بعقولها». (مهدی زاده، معرفت، ش74: 30)

    مطابق دیدگاه قرآنی بین قلب، عقل و آیه ارتباطی عمیق برقرار است. خداوند آیاتی را برای بندگان خود بر می شمارد و آنها را دعوت به عقل ورزی می کند. فردی که می خواهد به فهمی از آیات دست یابد، نیاز به عضوی دارد که فهمیدن با آن صورت می گیرد. این عضو که همان قلب است اگر درست و صحیح کار کند، به فهمی از آیات می رسد.

    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8

  10. تشكرها 2


  11. Top | #16

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    برای چنین قلبی که به فهمی از آیات رسیده است بیشتر آیات نشانه و نماد دو چیزند:

    برخی از آیات نماد و رمز خیر و محبت و رحمت بی نهایت الهی اند؛ یا نمایانگر خشم و غضب و عذاب هولناک الهی اند. در واقع معنا و منظور آیات بر قلب فهم کننده یا به صورت تبشیر یا به صورت انذار وارد شده است. فرد در مقابل این آیات یا آنها را تصدیق می کند که این تصدیق منجر به ایمان می شود یا تکذیب می کند که منجر به کفر و الحاد می شود. (ایزوتسو 1361: 175)

    از این رو قلب همان چیزی است که به انسان شایستگی فهمیدن آیات الهی را می بخشد و به همین دلیل اگر این منبع مهم و اساسی در بسته و مهر شده باشد و به درستی وظیفه ی خود را انجام ندهد، فرد به هیچ وجه قادر به فهم چیزی نخواهد بود: «و طُبعَ علی قلوبهم فهُم لا یفقهونَ» (توبه: 87). در نتیجه فهم آیات الهی در گرو کار درست و صحیح قلب است. (ایزوتسو 1361: 173- 175)

    2. 2. 1. اوصاف قلب در قرآن
    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8

  12. تشكرها 2


  13. Top | #17

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    . 2. 1. اوصاف قلب در قرآن

    در آیاتی از قرآن کریم اوصاف و حالات قلب بیان شده است که به آن ها اشاره می کنیم:

    الف. قلب سلیم

    یکی از صفات اثباتی قلب در قرآن کریم «سلیم» بودن است. چنین قلبی که پاک و بی آلایش است، در قیامت ضامن سعادت و نیک روزی فرد خواهد بود:

    «یومَ لا ینفعُ مالٌ و لا بنونَ» (شعراء: 88)؛
    «إِلاَّ مَن أَتی اللهَ بقلبٍ سلیمٍ» (شعراء: 89)
    چنین قلب پاکی را پیامبران الهی دارند.
    «و إِنَّ مِن شیعتهِ لإِبراهیمَ» (صافات: 83)؛
    «إِذ جاءَ ربَّهُ بقلبٍ سلیمٍ» (صافات: 84)؛
    «إِذ قالَ لأَبیهِ و قومهِ مَاذا تعبدونَ». (صافات: 85)
    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8

  14. تشكر

    عهد آسمانى (13-08-2016)

  15. Top | #18

    عنوان کاربر
    عضو وفادار
    تاریخ عضویت
    January 1970
    شماره عضویت
    7209
    نوشته
    321
    تشکر
    1,128
    مورد تشکر
    784 در 291
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    ب. قلب منیب
    یکی دیگر از صفات قلب در قرآن «منیب» بودن است: «مَن خشیَ الرَّحمن بالغیبِ و جاءَ بقلبٍ مُّنیبٍ». (ق: 33)
    قلب منیب در مقایسه با قلب سلیم از درجه ای پایین تر برخوردار است. قلب سلیم قلبی است که در آن هیچ گونه شائبه ای وجود ندارد؛ نمونه ی کسی که چنین قلب را داراست ابراهیم است که جزء اولیاء الهی است. از این رو به نظر می رسد افراد خیلی اندکی با چنین قلبی در روز قیامت در پیشگاه پروردگار حاضر خواهند شد و اغلب کسانی هستند که در دنیا دچار خبط و خطا بوده و در مراحل مختلفی توبه کرده و از گناه خود باز گشته اند. قلب منیب حال تمام افرادی است که در دنیا زیسته اند و دچار لغزش هایی شده اند اما در همین دنیا توبه کرده اند. در مقابل این دو نوع از قلب، قلب مریض قرار می گیرد که دچار انواع آسیب ها از جمله طبع، ختم، رین، قفل و غلف شده است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.


    2. 2. 2. جایگاه قلب
    امضاء
    بار پروردگارا، دلهاي ما را به باطل ميل مده پس از آنکه به حق هدايت فرمودي و به ما از لطف خود
    رحمتي عطا فرما، که تويي بسيار بخشنده (بي‌منّت).

    آل عمران آیه 8

  16. تشكر

    عهد آسمانى (13-08-2016)

صفحه 2 از 2 نخستنخست 12

اطلاعات موضوع

کاربرانی که در حال مشاهده این موضوع هستند

در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)

کلمات کلیدی این موضوع

مجوز های ارسال و ویرایش

  • شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
  • شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
  • شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
  • شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
  •  
© تمامی حقوق از جمله طراحی قالب برای سایت آیه های انتظار محفوظ می باشد © طراحی و ویرایش Masoomi