باران حکمت: "تفسیر تمثیلی قرآن کریم"

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

آنچه می آید، مجموعه گفتارهای تمثیلی "استاد محمد رضا رنجبر"
است که برای نخستین بار از شیکه سوم و سپس از دیگر شبکه های
سیما پخش گردیده و اقبال رسانه ملی و عموم
مخاطبان را برانگیخته است.


استاد در سلسله نگاره های "باران حکمت" به سراغ قرآن رفته
می کوشد تا با همان زبان نغز و لطیف، گوشه ای از معارف بلند این
کتاب آسمانی را در قالب یک یا چند تمثیل به تصویر کشد.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

و اینک نخستین قطره از این "باران حکمت"
نثار دلهای عطشناک شما:


«شما در برابر آینه اگر خندان باشی چهره‌ای خندان می‌بینی
و اگر گریان باشی چهره‌ای گریان را تماشا می‌کنی؛
این دنیا هم آینه‌وار است، از این‌رو شما همان
می‌بینی که هستی و انجام می‌دهی.


هر دست که دادند همان دست گرفتند

این فرمولی است که قرآن کریم دارد و می‌گوید:

" إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا "

یعنی اگر خوبی کنی خوبی می‌بینی
و اگر بدی کنی بدی می‌بینی."
(اسراء/7)

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

قرآن باید توی سر باشد نه روی سر

به دختر بچه‌ات می‌گویی: دوستت دارم.
می‌گوید: اگر راست می‌گویی یك بستنی برایم بخر!

و این نشان می‌دهد كه بچه‌ها هم به خوبی می‌دانند كه دوستی و عشق،
علامت و نشان دارد و نشانه آن عمل و اقدام است.

پس ما نیز اگر خدا را دوست داریم باید دست به كار شده و دستورات
او را به كار بسته و به خواسته‌های او تن در دهیم.

و البته دستورات و خواسته‌های خداوند هم به تمامی و یك جا
در كتاب آسمانی او «قرآن كریم» آمده است.

پس قرآن بخوانیم.

دیو بگریزد از آن قوم که قرآن خوانند (حافظ)

فاقروا ما تیسر من القرآن

تا آنجا که می توانید قرآن بخوانید.

و البته به دنبال خواندن باید بکوشیم تا آن را فهمیده
و در پی آن دستوراتش را به کار بندیم.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

یک سبد سیب سرخ را اگر بر سر نهاده و در کوچه
و بازار راه بیفتی نه تنها نیرو و انرژی به تو نمی بخشد
بلکه رمق و توان تو را هم خواهد گرفت،
اما اگر از میان آن همه سیب تنها یکی را قاچ زده
و در دهان نهاده و مصرف کنی تو را
نیرو و نشاط می بخشد.

قرآن همان سبد سیب سرخ است که با تمام تاسف برخی
از ما شبهای قدر بر سر گرفته و احترام می کنیم بی آنکه حتی
آیه ای در جان و وجودمان جاری شود و یا در
زندگی خود به کار بندیم.

جان من! قرآن باید توی سر قرار گیرد نه روی سر
و باید در دل و جان ما جای گیرد و نه فقط بر زبان.

چون به جان در رفت جان دیگر شود
جان چو دیگر شد جهان دیگر شود
(اقبال لاهوری)

اما به اسف ما چون کودکی که غذا را به دهان گذاشته و
به جای آنکه فرو برد به بیرون می ریزد، بسیاری از ما نیز آیات
قرآنی را تنها در زبان و دهان داریم و آن را خوب و با تجوید و
ترتیل می خوانیم اما بجای آن که در دل و جان جای دهیم
فرسنگها از حقیقت آن دوریم و فاصله می گیریم.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

با قرآن زندگی کنیم، نه بازی!

اگر قرآنی نباشیم قربانی می‏ شویم.

دیده ‏اید که گوسفند‏ها را قربانی می‏ کنند
و دیده ‏اید که با گوسفندهای قربانی چه می ‏کنند!

با پشم‏شان فرش ساخته و به زیردست و پا می ‏اندازند و از پوست‏شان دف
ساخته و مطربان از چپ و راست بر آنها کوفته و اسباب عیش و کیف و لذت دیگران
را فراهم می ‏سازند، و گوشت‏شان را هم با ضربه ساطور و زخم‏ چاقوهای تیز
قطعه قطعه کرده و هر قطعه‏ ای را یکی با خود می‏ برد تا سفره‏ اش را
رنگین ساخته و طعم و مزه ‏ای دیگر بخشد، و در این میان
گوسفند بیچاره چه طرفی می‏ بندد؟
هیچ!

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

ما نیز اگر قرآنی نباشیم شیطان و شیطان صفتان پوست‏مان را یکجا
آن هم به شیوه ‏‏ای لطیف و زیبا درست مثل کندن
پوست گوسفندان، بر می‏ کنند.


یعنی همانطور که گوسفند را می ‏خوابانند و در برابر آن خم شده
و با ارادت و تواضع لب را بر پای آن نهاده و در آن پیوسته می‏دمند
و گوسفند هم غرورآمیز باد کرده و بزرگ و بزرگتر می‏ شود،
و آنگاه با چاقویی تیز و برنده بر آن زخمی زده
و پوست را یکجا جدا می‏کنند، با ما نیز
همین رفتار را خواهند کرد!


یعنی با تعلق‏ها، چاپلوسی‏ها و کرنش‏های زیرکانه و رندانه خود
و با حرف‏های فریبا و فریبنده از قبیل:
تو جوانی، شخصیت داری، باید آزاد باشی...،
ما را باد کرده و خرج لذائذ و عیش‏ها و خوشی‏های بی‏حصر
و حساب خود می‏کنند، و از این میان
ما چه سود می ‏بریم؟
هیچ.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

ما باید با قرآن زندگی کنیم نه بازی

اینکه می‏گوییم قرآنی باشیم نه به این معناست که پیوسته قرآن را به کف
داشته و همچون سجاده نشینی با وقار آنرا همواره زمزمه کنیم،
زیرا این کار اگر چه خاصیت و برکت خود را دارد،
اما این کجا و آن کجا که بر طبق آن مشی
و مشق کرده و زندگی کنیم.

قرآن را گشودن و تنها به خواندن آن بسنده نمودن چیزی شبیه
رفتن به گلزار است که البته با دیدن گل‏ها روح و روان آدمی تازه می‏شود
اما این کجا و چیدن گل‏ها و عطر و گلاب آنها را گرفتن
و هم خود و هم دیگران را معطر و خوشبو کردن کجا؟

یادمان باشد ما نمی‏توانیم همیشه با قرآن باشیم،
به این معنا که آنرا همواره گشوده و در همه حال تلاوت کنیم

اما باید کاری کرد که قرآن همیشه با ما باشد.

روشن‏تر بگویم:
درست مثل قالی باف‏‏ها که یک نگاه یک نقشه داشته و یک نگاه به قالی
و بر اساس آن قالی آویخته خود را می‏بافند، ما نیز باید
چشم به نقشه قرآن داشته و براساس آن تار و پود زندگی
خود را ببافیم، و این یعنی با قرآن زندگی کردن.

ولی به اسف بسیاری از ما با قرآن بازی می‏کنیم.
و فرق‏ هاست بین بازی کردن و زندگی کردن.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

بازی‏گرهای سینما را دیده ‏ای؟
دیده ‏ای که بعضی با نقش خود بازی می‏کنند
یعنی تا دوربین‏ها روشن و تصویربرداران تصویر بر می‏دارند
آنها نیز حس و حال خود را دارند اما همین‏که دوربین‏ها خاموش و از آنها
تصویربرداری نمی‏شود از حال و حس خود خارج شده و همین کسی
که تا چند لحظه پیش مثل ابر بهاری اشک می‏ریخت حالا
با رفیق خود قهقه مستانه سر می‏دهد.

ولی از سوی دیگر البته بازیگرهای دیگری هم هستند
که با نقش خود زندگی می‏کنند یعنی تا مدتی که نقش را
به عهده دارند حال و هوای آن را نیز با خود دارند،
حال چه در برابر دوربین باشند و چه نباشند
و چه کسی آنها را تماشا کند و یا نه.

طبیعی است که این‏گونه بازیگران چهره شده
و اسطوره می‏شوند و در خاطره ‏ها می‏مانند.
این‏گونه بازیگرها در هر فیلمی بازی نمی‏کنند
و اگر در فیلمی بازی کنند آن فیلم پر فروش شده
و گیشه ‏ها پر و صف‏های طولانی برای تماشا تشکیل شده
و میلیون‏ها سود و سرمایه در جیب تهیه کننده
و کارگردان و دیگر عوامل سرازیر می‏شود.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

یادمان باشد قرآن هم نقشی است که در اختیار ماست
و اما پاره ‏ای از ما با این نقش بازی می‏کنیم.

یعنی در جمع و در پیش نگاه تیز دیگران قرآنی
رفتار می‏کنیم درست مثل مادری که پیش چشم دیگران با دختر خود
با یک دنیا رفاقت و ملاطفت و مهربانی سخن می‏گوید اما در خلوت
و در خانه که دیگر چشم هیچ غریبه‏ ای او را نظاره نمی‏کند
گاه جهت خطای کوچکی که کرده است
تلخ‏ترین ناسزاها را نثار او خواهد کرد.

درست مثل همان بانویی که همیشه در فیلم‏ها نقش مادری عطوف
و پر مهر بازی می‏کرد اما هیچ‏گاه در خانه خود و برای
دختر خود مادری نکرد تا جایی که دختر بیچاره
برای همیشه او را ترک گفته
و از او فاصله گرفت.

و همین خود برای ما هشداری است که اگر ما
نیز با قرآن بازی کنیم بین ما وقرآن جدایی
حتمی و مسلم است.

[*خادمه رقیه خاتون(س)*]

در اینجا قصّه ‏ای یاد کنم از اولیای خوب خدا که قرآن
را زندگی می‏کرد و نه بازی.

جان‏پرور است قصه ارباب معرفت
رمزی برو بپرس حدیثی بیا بگوی

حسین نفتی، نفت فروش بود به حوزه آمد و
درس خواند و به او شیخ حسین گفتند و چون زهد و تقوا
را پیشه کرد به شیخ ‏حسین زاهد معروف شد.

شیخ حسین زاهد می‏گوید:

مادرم پیر و زمین‏گیر بود، هر روز ساعتی معین برای او ظرف گذاشته
و بعد هم می‏آمدم آن ظرف را برداشته و می‏بردم و تخلیه می‏کردم
و می‏شستم و می‏آوردم و در گوشه‏ اتاق می‏گذاشتم.
یک روز ظرف را گذاشتم و از اتاق بیرون آمدم
ولی یادم رفت برگردم.

ساعتی بعد که یادم آمد با عجله به اتاق مادرم رفتم.
و او سخت عصبانی بود به همین خاطر تا مرا دید با لگد به ظرف زد
و ترشح کرد و تمام بدن و لباسم نجس و آلوده شد،
اما هر چه بود مادرم بود و به احترامش سرم را
پایین انداخته و هیچ نگفتم تا مبادا از من
ملول و دلتنگ شود. لذا خیلی آهسته ظرف را برداشتم
و بیرون آمدم. وقتی کارم تمام شد و برگشتم مادرم با یک دنیا محبت و سوز
و پشیمانی نگاهم کرد و گفت حسین! نجست کردم؟
و من برای اینکه او را شاد کرده و لبخند را بر لب‏های او ببینم به او گفتم:
مادر! یادت هست وقتی که بچه بودم چقدر تو را
نجس کردم حالا یک بار هم تو ما را نجس کن،
مگر چه می‏شود؟