آداب و رسوم یزدی ها در ماه مبارک رمضان

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

یزد با توجه به پیشینه تاریخی اش، اصیل ترین آداب و رسوم محلی را بویژه در ماه مبارک رمضان دارد به گونه ای که مردم این دیار در طول زمان، آنچنان به این مناسبت ها پایبند شده اند که جزء جدایی ناپذیر زندگی آنها شده است.

به گزارش ایرنا از نیمه ماه شعبان که بگذریم، چهره ظاهری شهرهای استان یزد دگرگون می شود مردم این استان از چند روز قبل شروع به نظافت و پاکسازی خانه ها و مساجد می کنند و به این ترتیب به استقبال ماه مهمانی خدا می روند و رمضان کم کم خود را با آیین های معنوی زیادی نمایان می کند.
یزدی ها نظافت خانه را در روز انجام می دهند چون عقیده دارند جارو کردن در شب کراهت دارد و شب باید خانه تمیز باشد تا شیطان در کثیفی آن ماندگار نشود به همین دلیل خاکروبه را قبل از غروب آفتاب از خانه بیرون می برند.
**هلال ماه نو
مردم یزد برای رؤیت هلال اول ماه رمضان، غروب روز آخر ماه شعبان به بالای پشت بام و مناره های مساجد می روند و با نگاه به آسمان، ماه را جست و جو می کنند و در صورت مشاهده آن، اعمال مخصوص این ماه را به جا می آورند.
اگر بدلیل ابری بودن آسمان، رؤیت هلال اول ماه ممکن نباشد یزدی ها مجبور می شوند به اصطلاح قاصد در کنند یعنی افرادی را به آبادی ها و شهرهای نزدیک بفرستند که افق شان با شهر آنها یکی است.
اگر قاصد در کردن جواب نداد و تا سحرگاهان، امکان دیدن ماه میسر نشد، مردم سحری را خورده و روزه می گیرند تا در صورت آغاز ماه رمضان از تکالیف دینی خود غافل نمانده باشند.
یزدی ها به محض رؤیت ماه، چشم هایشان را می بندند و صلوات می فرستند تا از برکت ماه نو، حاجاتشان برآورده شود.




http://khabarpu.com/k.php?u=2KLYr9in...fbjNix2YbYpw==

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

**ستارگان اذان گو
مردم این دیار به برکت سرزمین کویریشان، همیشه امکان تماشای ستاره ها و جهت یابی با استفاده از ستاره ها را داشته اند.
در گذشته، در ماه رمضان همین ستاره های روشن و نورانی، نقش موذن را برای یزدی ها ایفا می کردند و به طور مثال حرکت ستاره پرویز، نشانه هنگامه سحر بوده است.
در سالهایی که مردم از ستاره بینی فاصله گرفتند اما هنوز وسایل ارتباط جمعی آنقدر گسترده نبوده تا کفاف جمعیت را بدهد، خادمان مساجد یکی، 2 ساعت به سحر مانده چراغهایی را روشن می کردند و در نقاط مرتفع شهر و گلدسته مسجدها می گذاشتند تا مردم با دیدن نور چراغ به نزدیک شدن سحر پی ببرند و وقت اذان، چراغها را خاموش می کردند تا مردم بدانند باید سفره سحری را ببندند و نماز صبح را به جا آورند.
یکی از مشهورترین چراغها، ˈچراغ ملاکاظمˈ خادم مسجد جامع کبیر یزد بود؛ او هر شب چراغی را روشن و در یکی از گلدسته های مسجد می گذاشت و هنگام اذان صبح آن را خاموش می کرد یا اینکه در شهر نقاره می زدند و وقت سحر را اعلام می کردند.
امروزه نیز که تمام امکانات مهیاست، مردم با استفاده از تلفن همدیگر را با فرا رسیدن سحر بیدار می کنند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

در قدیم مردم برای تشخیص غروب آفتاب به دیوار کاهگلی نگاه می کردند و عقیده داشتند هر وقت کاه های داخل کاهگل دیوار دیده نشد موقع اذان مغرب فرا رسیده است.
نماز جماعت مغرب و عشا مانند سایر نمازهای یومیه در تمام مساجد برگزار می شود و چون مردم بر این باورند که افطاری دادن و سیر کردن روزه داران از ثواب بسیاری برخوردار است بر این امر همت گمارده و در بیشتر مساجد یزد افطاری می دهند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

** نخل برداری
نخل در زبان فارسی به معنای تابوت است و در میان شیرازی ها بعنوان نمادی از تابوت حضرت سید الشهدا (ع) شناخته می شود که از چوب ساخته شده و به شکل برگ درخت است.
این نخل ها با احترام خاصی در برخی نقاط شهر گردانده می شود و مردم ملبس به رخت مشکی بر سر و سینه زده و در رثای اهل بیت(ع) عزاداری می کنند.
این آیین بیشتر در ایام ماه محرم و روزهای تاسوعا و عاشورا با شکوه خاصی در شهرهای یزد، تفت، اشکذر، اردکان و بافق برگزار می شود با این حال یزدی ها در روز شهادت حضرت علی(ع) و مصادف با ماه رمضان نیز هیأتهای عزاداری راه می اندازند و آیین نخل برداری را اجرا می کنند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

** کلوخ اندازی
از دیگر رسوم جالب این خطه این است که مردم با برپایی آیین کلوخ اندازی یا کلوخ اندازون به استقبال ماه مبارک رمضان می روند.
این رسم مردم یزد بیشتر شبیه خانه تکانی مردم کشور در ایامی پایانی هر سال است به نحوی که مردم چند روز قبل از ماه رمضان به نظافت و پاکسازی خانه ها و مساجد می پردازند و با برگزاری آیین کلوخ اندازی به شادی پرداخته و به استقبال ماه رمضان می روند.
در این آیین دیرین، خانواده ها در آخرین روز ماه شعبان در کنار یکدیگر جمع می شوند یا دسته جمعی به دل طبیعت می زنند و آن روز را به شادی و خوشی می گذرانند و از انواع خوراکی ها بهره مند می شوند و به دیگران نیز می دهند.
یکی از خوراکی هایی که روز کلوخ اندازی طرفدار زیاد دارد، خوراک موسوم به ˈشولیˈ است که نوعی آش است و انواع مختلف دارد.
از دیگر خوراکی های روز کلوخ اندازی، آش رشته یا آش خمیر، آش کشک، حلوای برنج، شله زرد و فالوده یزدی است.
در گذشته های دور، مردم یزد در پایان روز به یکدیگر کلوخ های کوچک پرتاب می کردند و می خندیدند و از این روست که به این روز، روز کلوخ اندازی می گویند.
در صورتی که ماه رمضان مثل امسال مصادف با فصل گرما باشد جمعه آخر ماه شعبان یا آخرین روز این ماه را جوانترها در دسته های چند نفری یا به اتفاق اعضای خانواده به باغ و صحرا می روند و با پختن آش و تهیه غذاهای مناسب، خوردن شیرینی و آجیل، از آمدن ماه رمضان استقبال می کنند.
در برخی شهرستانهای استان همچون شهرستان بافق، برخی مردم، چند روز قبل از حلول ماه رمضان روزه می گرفتند و این روزه ها به نیت روزه قضا گرفته می شد تا بنا بر احتیاط، اگر هلال ماه رمضان زودتر رؤیت می شد روزه قضا بر گردن آنها نمانده باشد.
عادت این بود قبل از ماه رمضان، خانواده ها خود را برای گرفتن روزه آماده می کردند و کسانی که توانایی داشتند آذوقه یک ماه خود را که بیشتر آرد، حبوبات، خرما و نان خشک بود خریداری می کردند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

** روضه قنبر
خواندن روضه قنبر از دیگر رسوم مردم یزد است که معمولاً در ماه مبارک رمضان برگزار و از شب نوزدهم تا شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان خوانده می شده است.
این روضه بیشتر مخصوص زنان است که با نذری دادن و طلب حاجت در این چند روز در خانه ها برگزار می شود و بعنوان نماد ضربت خوردن مولای متقیان حضرت علی(ع) است.
قنبر از غلامان حضرت علی(ع) بود و فردی در این مراسم با حالاتی شبیه درویشان با لباس سفیدی بر تن و کلاه سفید کشکولی بر سر، که نماد دوستی حضرت علی(ع) است مراسم روضه را اجرا می کرد.
در مراسم روضه قنبر، 2 شخصیت دیگر نیز حضور دارند که یکی نقش حضرت زینب(س) را با لباس بلند و مشکی و شخصیت دیگر نقش ام کلثوم(س) را بازی می کرد و بین حاضران در گروه، صحبت هایی در قالب شعر رد و بدل و اشعار حزن آلود نیز خوانده می شد.
اکنون هم این مراسم کم و بیش در یزد برگزار می شود و احترام خاصی بین مردم دارد که برای طلب حاجت و رفع گرفتاری توسط زنان برگزار می شود.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

**آیین های شب های قدر
مردم یزد عقیده دارند در شب های قدر، ساعت به دنیا آمدن هر نوزاد و از دنیا رفتن هر شخص، از طرف ملک مقرب خداوند معین می شود به همین دلیل در این شبها از خداوند طلب طول عمر و داشتن فرزند می کنند.
مردم خرانق اردکان عقیده دارند موقع خواندن دعا و قرآن، اگر قرآن از سر کسی بیفتد در آن سال می میرد یا کسانی که نماز صد رکعتی بخواند اگر در وسط نماز چرتش بگیرد آن سال، سال آخر عمرش خواهد بود.
آنها همچنین معتقدند اگر کسی که بعد از ماه رمضان بمیرد، آمرزیده و عبادتش به درگاه خدا مقبول شده است.
اهالی طزرجان تفت هم بر این باورند که مقدرات هرکس در شب بیست و سوم رقم می خورد و آنان که سال آخر عمرشان را می گذرانند بر طومار گناهانشان خط کشیده می شود به همین اعتقاد، برخی افراد، شب بیست و سوم پس از مراسم احیاء، دست راست خود را جلوی صورت می گیرند اگر سایه پنج انگشت خود را بر دیوار دیدند، معتقدند تا رمضان سال بعد زنده خواهند ماند و اگر سایه یکی از انگشتان را ندیدند تا سال دیگر می میرند.
همچنین در شب های احیا، دعای جوشن کبیر خوانده می شود و زمانی که به جمله ˈالغوث، الغوث، خلصنا من النار یا ربˈ رسیدند، بر ریسمانی که قبلاً آماده شده است، می دمند و آن را گره می زنند و بدین ترتیب صد گره به ریسمان زده می شود و اعتقاد دارند که هرگاه در زمان مرگ این ریسمان را بر گردن اندازند یا دور کفن خود ببندند از آتش جهنم در امان خواهند بود.
همچنین برای شفای بیماران، با خواندن همان جمله و دمیدن آن به شیرینی و خوراندن آن به بیمار، طلب بهبود و شفای مریض را مسألت می کنند.
در روز شهادت حضرت علی(ع) نیز در حسینیه شاه ولی تفت، مراسم نخل گردانی برگزار می شود.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

**تهیه آجیل مشکل گشا
این رسم در شب های ماه رمضان بخصوص شبهای احیا و قدر اجرا می شود و کسانی که حاجت دارند آجیل را تهیه می کنند.
برای این کار، فرد حاجت دار ماهانه مبلغی را کنار می گذارد و پول را به زن مومنی می دهد تا آجیل را از هفت مغز، بخرد و در مراسم خاصی بین 2 نماز در میان نمازگزاران تقسیم کند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

**رسم کیسه دوزی
آیین کیسه دوزی و لباس مراد هم یکی دیگر از آداب و رسم سنتی مردم خطه یزد است که در ماه مبارک رمضان برگزار می شود.
در این مراسم سنتی که ریشه در آیین نیاکان دارد و از تبار آریایی ها به ارث رسیده است در شب 24 ماه رمضان در میان نماز ظهر و عصر پارچه ای را به نیت شفا برای بیمار تهیه می کنند و آن را برش می دهند تا کار دوخت روی آن انجام شود.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

**روزه چند کُتو
بیدار شدن در وقت سحر، سحری خوردن و آمادگی برای روزه گرفتن علاوه بر ثواب و اجر معنوی به لحاظ تفاوتی که با 11 ماه دیگر سال دارد نوعی تنوع و تفریح برای بزرگترها محسوب می شود بچه ها و نابالغین هم بدلیل اینکه اول شب به طور معمول خانواده ها از سحر و سحری خوردن و بیدار شدن صحبت می کنند، شور و شوق فراوانی برای بیدار شدن از خود نشان می دهند و از والدین می خواهند که آنها را نیز فراموش نکرده و سحرگاهان بیدار کنند.
کودکان ضمن اینکه روزه های کوتاه تری می گرفتند، با بیدار شدن هنگام سحر با فرهنگ معنوی سحر و روزه و رمضان آشنا می شدند.
البته برای کاستن از فشار گرسنگی و تشنگی طول روز بر حسب توان فرزند نابالغ چند نوبت به آنها آب و غذا خورانده و دوباره روزه آنها را پیوند می زنند که به چنین روزه گرفتنی ˈروزه پیوندی یا دوکُتُوˈ گفته می شود.