آیا در دین اسلام بر شاد بودن و خندیدن توصیه شده است؟
کمتر جامعه ای را می توان یافت که در ارتباطات مردم چیزی بهنام شوخی وجود نداشته باشد لازمه زنگی اجتماعی داشتن ارتباط های سالم و فرح بخش است . البته مزاح اگر از حد بگذرد به کدورت وکینه می انجامد.
از آن جا که شوخی میان مردم متداول است، نه می توان آن را مردود دانست و نه می توان بی حد و مرز طرفدار آن بود . بدیهی است خستگی جسم و روح با تفریحت سالم مثل مزاح و لطیفه گویی موجب نشاط روح و جسم آدمی می گردد که مورد حمایت شرع و دین می باشد. البته با شرایط خاص .
برخلاف تصور و القائات برخی که می کوشند چهره ای خشن و عبوس از اسلام ارائه دهند، در روایات اسلامی مسئله شادی و خرسند سازی جزء خصلت های مثبت و پسندیده مؤمنان به شمار می آید, به عنوان نمونه به چند روایت اشاره می کنیم :
1ـ امام صادق (ع ) فرمود: ((هیچ مؤمنی نیست , مگر این که در او ((دعابه )) است . ... یعنی مزاح و شوخی)) .(1)
2ـ ((ان من احب الاعمال الی الله ادخال السرور علی المؤمنین ; دوست داشتنی ترین اعمال نزدخدای متعال وارد ساختن شادمانی بر دل مؤمنان است )).
3 یونس شیبانی از امام صادق (ع ) نقل کرده , که حضرت پرسید: چگونه است شوخی و مزاح کردن شما بایکدیگر؟ گفتم : اندک است . حضرت با لحنی عتاب آمیز فرمود: چرا با هم مزاح و شوخی ندارید؟ ((فان المداعبة من حسن الخلق ; شوخی و مزاح، بخشی از خوش رفتاری و حسن خلق است و تو می خواهی از این طریق سرور وشادی بر دل برادرت وارد کنی ))
4 پیامبر با افراد شوخی می کرد و می خواست آن ها را شادمان سازد . سیره رهبران الهی بر همین منوال جاری بوده است. در سخنان حضرت رسول (ص ) آمده که ایشان در عین خوش رفتاری و گشاده رویی و بذله گویی ، از حق و سخن درست فراتر نمی رفت . پیامبر فرمود: ((انی لامزح و لا اقول الا حقا;من مزاح می کنم , ولی جز حق نمی گویم .)) این سخنان هم شان دهنده مزاح در روش رسول خدا و هم رعایت حد ومرز آن است و در مورد حضرت علی (ع ) نقل شده که ایشان فردی شوخ طبعی بود و همین صفت بهانه ای برای مخالفان گشت
5 تا حضرت را از گردونه خلافت کنار بزنند و وانمود کنند که فرد شوخ طلب و خوش مشرب نمی تواندرهبری مسلمانان را عهده دار باشد . درباره امام صادق (ع ) نقل شده که حضرت بسیار خنده رو و شوخ طبع بود، ((و کان کثیر الدعابة و التبسم ))
6 پس از روایات چنین برداشت می شود خنده ای که به صورت قهقهه نباشد و تفریحات سالم و شوخی های بدون آزار و دور از تحقیر دیگران ، نیز پرهیز از استهزای مردم , به زندگی فردی و اجتماعی نشاط می بخشد، به شرط آن که فلسفه زندگی آدمث را به پوچی و فنا مبدل نسازد و او را در غفلت فرو نبرد.
پاورقی:1
- بحارالانوار، ج73، ص 60.2 - کافی، ج2، ص 189.3 - بحارالانوار، ج16، ص 298.4 - همان.5 - پیام زن، شماره 88، ص 58.6 - بحارالانوار، ج17، ص 33.