منافقان چه کسانی بودند؟
پیش از هجرت پیامبر از مکه به مدینه، فردی بود به نام ابوعامر - پدر حنظله، شهید معروف غزوهی احد-
که از راهبان مسیحی و از عبّاد و زهّاد بهشمار میرفت. هنگامیکه پیامبر به مدینه هجرت کرد و مسلمانان
گرد او را گرفتند و در جنگ بدر بر مشرکان پیروز شدند، اقلیتهای مذهبی در جامعه جایگاه خود را از دست
دادند و ابوعامر نیز که روزی از بشارتدهندگان ظهور پیامبر اسلام بود، اطراف خود را خالی دید؛ از اینرو به
مبارزه با اسلام برخاست و با منافقان اوس و خزرج همکاری صمیمانهای را آغاز کرد.
او از مدینه به سوی مشرکان مکه رفت و برای جنگ با پیامبر از آنها کمک خواست؛ و حتی در غزوهی
احد علیه مسلمانان وارد عمل شد. پس از جنگ احد به سوی فرمانروای روم، "هرقل" رفت و از او برای
مبارزه با پیامبر اسلام کمک خواست. از طرف دیگر به هواداران خود در مدینه نامه نوشت که بهزودی با
لشکری از سوی هرقل به سمت مدینه خواهد آمد و لازم است که منافقان مدینه کانونی را جهت فعالیتهای
آتی او در مدینه آماده کنند. هواداران او نیز چون نمیتوانستند علناً خواستهی خود را تحقق بخشند، به
بهانهی ساختن مسجدی برای بیماران و پیران، نیّات شوم خود را عملی ساختند. اما وحی الهی نازل شد
و خیانت آنها آشکار گردید. به این ترتیب پایگاه منافقان نابود شد و تنها حامی آنها، عبدالله بن اُبَی نیز دو ماه
پس از جنگ تبوک درگذشت.
در دُرّ المنثور از ابن اسحاق روایت شده: کسانی که مسجد ضرار را ساختند، دوازده نفر بودند:
خذام بن خالد بن عبید بن زید، ثعلبه بن حاطب، هلال بن امیه، معتب بن قشیر، ابوحبیبه بن ازعر، عباد بن حنیف،
جاریه بن عامر و دو پسرانش مجمع و زید، نبتل بن حارث، بخدج بن عثمان و ودیعه بن ثابت.