حضرت زینب کبری علیها السلام در روز پنجم جمادی الاولی سال پنجم یا ششم هجری قمری در شهر مدینه منوره متولد گردیده و جهان را به قدوم خویش مزین فرمودند. نام مبارک آن بزرگوار زینب، و کنیه گرامی شان ام الحسن و ام کلثوم و القاب آن حضرت عبارتند از: صدیقه الصغری، عصمه الصغری، ولیه الله العظمی، ناموس الکبری، شریکه الحسین علیها لسلام، عالمه غیر معلمه، فاضله، کامله و... پدر بزرگوار آن حضرت، اولین پیشوای شیعیان، حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام، و مادر گرامی آن بزرگوار، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می باشد.
● نام گذاری حضرت
در آن زمان که صدیقه کبری سلام الله علیها به این گوهر دریای عصمت و طهارت باردار بود، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مدینه حضور نداشتند و به سفری رهسپار بودند. هنگامی که وجود مقدس زینب کبری سلام الله علیها متولد گشت، صدیقه طاهره سلام الله علیها به امیرالمومنین علیه السلام فرمود: چون پدرم در سفر است و در مدینه حضور ندارد، شما این دختر را نام بگذارید. آن حضرت فرمود: من بر پدر شما سبقت نمی گیرم، صبر کن که به این زودی رسول خدا باز خواهد گشت و هر نامی که صلاح بدانند بر این کودک می نهند. سه روز گذشت، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم مراجعت نمود و همان گونه که رسم و سیره رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بود، نخست به منزل حضرت زهرا سلام الله علیها وارد گشتند. امام علی علیه السلام خدمت آن حضرت عرض کرد: یا رسول الله! خداوند متعال دختری به دخترت عطا فرموده است، نامش را معین فرمایید. حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: اگر چه فرزندان فاطمه اولاد من می باشند، لیکن امر ایشان با پروردگار عالم است و من منتظر وحی می باشم. در این حال جبرئیل نازل شد و عرض کرد: یا رسول الله! حق، تو را سلام می رساند و می فرماید: نام این مولود را «زینب» بگذار، چرا که این را در لوح محفوظ نوشته ایم.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم قنداقه آن مولود گرامی را طلبید و به سینه چسبانید، ببوسید و نامش را زینب نهاد و فرمود: به حاضرین و غایبین امت، وصیت می نمایم که حرمت این دختر را پاس بدارند. همانا که او به خدیجه کبری سلامعلیها شبیه است.
زینب را مخفف «زین اب» دانسته اند، یعنی زینت پدر. امام حسین(ع)هنگام دیدار، به احترامش از جا برمی خاست. زینب کبری، از جدش رسول خدا و پدرش امیرالمومنین و مادرش فاطمه زهرا علیهم السلام حدیث روایت کرده است. این بانوی بزرگ، دارای قوت قلب، فصاحت زبان، شجاعت، زهد و ورع، عفاف وشهامت فوق العاده ای بود.