نگاهی به آیین های کهن گیلان

[*شهید گمنام*]

گستردگی رسوم و خصلت های فرهنگی گیلانی ها با توجه به تعدد قومی و گوناگونی لهجه ها

بسیار زیاد است متاسفانه بعضی از آداب و آئین های کهن و ماندگار مردمی این خطه به مرور در

همهمه زندگی شهری رو به فراموشی و برخی دیگر کم رنگ شده است.

جشن "تیرماسیزه" در بایگانی تاریخ




از مراسم متداول گیلان در گذشته "آب بازی" بود که امروز کمتر اثری از آن می توان یافت، این جشن

در شرق استان و غرب مازندران به " تیرماسیزه" به معنی سیزدهم ماه تیر مشهور شده است.




کتاب "عالم آرای عباسی" با توجه به اینکه در تقویم دیلمی سال 360 روز بود و پنج روز آخر به حساب

نمی آمد، مراسم آبریزان را با محاسبه ایام "خمسه مسترقه" یعنی همان پنج روز آخر سال و افزودن

آن پس از پایان سه ماه بهار، در روز 13 ماه تیر محاسبه و می افزاید: در میان عجم یعنی ایرانی ها

این روز به روز آب پاشان معروف است. در این مراسم بزرگ و کوچک، مذکر و مونث به کنار دریا می رفتند

آب بازی و به طرب و خرمی می پرداختند و به راستی مراسمی تماشایی به وجود می آمد.




همچنین از مراسم های دیگر این روز فال گیری و " لال شوش زنی" است، دراین مورد بزرگ خاندان

بر بدن اهل خانه، دامها و نیز به در و دیوار و همه چیز چوب می زد و خاموشی اهل خانه در برابر ضربات

ترکه چوب، به باور آنها باعث برکت و رونق اقتصادی و معیشتی آنان می شد.




اجرای یک نمایش عروسکی به نام "آینه تکم" از دیگر مراسم قبل از سال نو بود که در نواحی غربی

استان گیلان انجام می شد. " تکم چی ها" از آذربایجان به نقاط هشتپر و حتی انزلی و رشت

می آمدند و پیام آور رسیدن سال نو و نوروز می شدند.




" تکم" عروسکی به شکل بز بود که به دسته ای متصل می شد و آن را با پارچه ها و منجوق های

رنگی و پر می آراستند و با بالا و پائین بردن دسته ای که از میان چوبی سوراخ دار می گذشت، آن

را به حرکت و جنبش وا می داشتند.


در کنار این نمایش با صدای دو چوب که به هم می خورد و آهنگی شاد را تداعی می کرد، تکم چی ها

ترانه هایی خوش آهنگ می خواندند.