این پنج نفر
یادداشتی در تقدیر از پنج اسطوره بازیگری در سینمای ایران
چرا این پنج نفر؟! واقعیت این است که بررسی موج نو سینما در ایران بدون در نظر گرفتن تاثیر بازیگران فیلم های نی نوع سینما، ابتر و ناقص خواهد بود اما در میان جمع بازیگران این نوع فیلم ها، چرا پنج نفر خاص یعنی آقایان عزت الله انتظامی، محمدعلی کشاورز، داود رشیدی، علی نصیریان و جمشید مشایخی بیش از دیگران مورد توجه قرار گرفته اند؟
پاسخ به این پرسش از چند نظر حائز اهمیت است.
یکم: بازیگری تا پیش از ظهور این پنج نفر عمدتا در چند شاخص، محدود شده بود. در واقع بازیگر کسی بود که یک وجه شاخص فیزیکی داشته باشد. یا قدبلند و چهره زیبا، یا قدکوتاه و چهره زشت که بتواند کلیشه های شخصیتی رایج در فیلمفارسی های آن زمان را پوشش بدهد. از این نظر بازیگری نه یک دانش یا فن بلکه عمدتا یک خصیصه ذاتی به شمار می رفت.
اما با شکوفا شدن هنر تئاتر و ورود برخی از بازیگران تئاتری به سینما در دهه 40، تعریف بازیگری به طور کلی تغییر یافت. ایجاد تعلیق، بیان صحیح دیالوگ، استفاده درست از زبان بدن در بازی، حفظ ریتم و راکورد در بازی و هویت بخشی به نقش از مهم ترین آموزه هایی بود که بازیگران نام برده به سینمای ایران هدیه دادند.
بر همین اساس شخصیت های کلیشه ای فیلمفارسی ها رنگ باخت و مردم با کاراکترهای تازه در سینما که سیاه و سفید نبودند و ارتباط ارگانیک بیشتری با متن جامعه داشتند، آشنا شدند. این کاراکترهای جدید اگرچه در طول زمان زیادی توانستند جا بیفتند اما آیینه تمام نمای شخصیت های واقعی زمان خود بودند و از این نظر همذات پنداری بیشتری را ایجاد می کردند.