جواز مقایسه میان مریم(س) و فاطمه علیهاالسلام
یکی از بهترین روشهای شناخت بزرگان، مقایسه و مقارنه میان شخصیت، نظریات، رفتار و گفتار آنان و دوستان و دشمنان ایشان می باشد. امّا این سؤال مطرح است که آیا مقایسه میان حضرت مریم(س) و حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام جایز و بایسته است؟
پاسخ این سؤال مثبت است، چون در طول تاریخ به مناسبتهای مختلف معصومین علیهم السلام و اولیاء میان آن دو بانوی برگزیده مقایسه به عمل آورده اند. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله اولین شخصی است که بارها با مقایسه فاطمه علیهاالسلام با مریم(س) عظمت و برتری فاطمه علیهاالسلام بر مریم(س) را به مسلمانان، بلکه بشریت تفهیم می نمود(1). بعد از آن جناب خود حضرت زهرا است که از پدر گرامیشان سؤال می کنند: «ای پدر آیا من بهترم یا مریم؟! رسول خدا جواب می دهد: تو در میان قوم و امت اسلامی بهترین هستی و مریم در میان قوم خود»؛ «یا أبه أنا خیر أم مریم؟ فقال رسول اللّه صلی الله علیه و آله : أنت فی قومک و مریم فی قومه»(2).
در کلمات امام صادق علیه السلام و امام باقر علیه السلام بیشترین مقایسه میان مریم(س) و فاطمه زهرا علیهاالسلام به چشم می خورد(3). از بزرگان صدر اسلام جناب ام سلمه که در مسجد پیامبر پس از اهانت ابوبکر به دفاع از زهرا علیهاالسلام می پردازد و می فرماید: «فاطمه بهترین و برگزیده زنان و مادر جوانان اهل بهشت و عدیله و نظیر مریم است»(4). باز حسان بن ثابت که در شعر مقایسه کرده و گفته است
و ان مریم أحصنت فرجها و جائت بعیسی کبدر الدجی
فقد أحصنت فاطمة بعدها و جاءت بسبطی نبی الهدی(5
دانشمندان متأخّر نیز در نثر و نظم زیاد مقایسه به عمل آورده اند که به دو نمونه اشاره می شود. مرحوم آیة اللّه محمّد حسین اصفهانی معروف به کمپانی در مدح حضرت صدیقه علیهاالسلام اشعار فراوانی دارد؛ از جمله
هی البتول الطهر و العذراء کمریم الطّهر و لا سواء
او بتول، طاهر و عذراء است؛ مانند مریم طاهره، ولی این دو یکسان نیستند(6)
شاعری دیگر چنین سروده است:
إن قیل حواء قلت: فاطم فخرها أو قیل مریم قلت: فاطمة افضل
اگر گفته شود حوا، گویم فاطمه افتخار وی است و اگر گفته شود مریم، گویم فاطمه برتر از اوست
أفهل لحواء والد کمحمّدٍ؟ أم هل لمریم مثل فاطمة اَشْبُلُ
آیا حوا را پدری مانند محمّد صلی الله علیه و آله می باشد؟ و آیا برای مریم مانند فاطمه، شیربچگانی است
کلّ لها حین الولادة حالة منها عقول ذوی البصائر تذهل
برای هر یک از آنان به هنگام تولّد حالتی است که از آن حالت عقول صاحبان خرد می روند(7)
جناب دکتر بی آزار شیرازی در مقاله ای میان آن دو زن به طور موجز، سیزده مورد مقایسه به عمل آورده است(8