در ذكر اولاد اميرالمؤ منين عليه السّلام و زوجات آن حضرت
حضرت اميرالمؤ منين عليه السّلام را از ذُكور و اِناث به قول شيخ مفيد بيست و هفت تن فرزند بود: چهار نفر از ايشان امام حسن و امام حسين و زينب كبرى مُلَقَّب به عقيله و زينب صغرى است كه مُكَنّاة است به اُمّ كُلْثُوم و مادر ايشان حضرت فاطمه زهراء سيّدة النّساة عليهماالسّلام است و شرح حال امام حسن عليه السّلام و امام حسين عليه السّلام بيايد و زينب در حباله نكاح عبداللّه بن جعفر پسر عمّ خويش بود و از او فرزندان آورد كه از جمله محمّد و عون بودند كه در كربلا شهيد گشتند.(136)
و ابوالفرج گفته كه محمّد بن عبداللّه بن جعفر كه در كربلا شهيد شد مادرش خوصا بنت حفصة بن ثقيف است و او برادر اعيانى عبيداللّه است كه او نيز در وقعه طَفّ شهيد شد؛(137) و امّا امّكلثوم حكايت تزويج او با عمر در كتب مسطور است (138) و بعد از او ضجيع عون بن جعفر و از پس او زوجه محمّد بن جعفر گشت .
و ابن شهر آشوب از (كتاب امامت ) ابو محمّد نوبختى روايت كرده كه ام كلثوم را عُمر بن الخطّالب تزويج كرد و چون آن مخدّره صغيره بود همبستر نگشت و پيش از آنكه با او مضاجعت كند از دنيا برفت .(139)
پنجم : محمّد مكنّى به ابى القاسم و مادر او خوله حنفيّه دختر جعفر بن قيس است و در بعضى روايات است كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم اميرالمؤ منين عليه السّلام را به ميلاد محمد بشارت داد و نام و كُنْيَت خود را عطاى او گذاشت .(140)و محمد در زمان حكومت عمربن الخطّاب متولّد شد و در ايّام عبدالملك بن مروان وفات كرد و سن او را شصت و پنج گفته اند و در موضع وفات او اختلاف است : به قولى در (ايله ) و به قولى در (طائف ) و به قول ديگر در (مدينه ) وفات كرد و او را در بقيع به خاك سپردند. جماعت كيسانيّه او را امام مى دانستند و او را مهدى آخر زمان مى خواندند و به اعتقاد ايشان آنكه محمّد در جِبال رَضْوى كه كوهستان يَمَن است جاى فرموده است و زنده است تا گاهى كه خروج كند و الحمدللّه اهل آن مذهب منقرض شدند. و محمّد مردى عالم وشجاع ونيرومند و قوى بوده . نقل شده كه وقتى زرهى چند به خدمت اميرالمؤ منين عليه السّلام آوردند يكى از آن درعها از اندازه قامت بلندتر بود حضرت فرمود تا مقدارى از دامان آن زره را قطع كنند، محمّد دامان زره را جمع كرد و از آنجا كه اميرالمؤ منين عليه السّلام علامت نهاده بود به يك قبضه بگرفت و مثل آنكه بافته حرير را قطع كند دامنهاى درع آهنين را از هم دريد. و حكايت او و قيس بن عُباده با آن دو مرد رُومى كه از جانب سلطان روم فرستاده شده بود معروف است و كثرت شجاعت و دليرى او از ملاحظه جنگ جَمَل و صِفّين معلوم شود.
6 و 7: عمر و رقيّه كبرى است كه هر دو تن تواءم از مادر متولد شدند و مادر ايشان ، امّ حبيب دختر ربيعه است .
8 و 9 و 10 و 11: عبّاس و جعفر و عثمان و عبداللّه اكبر است كه هر چهار در كربلا شهيد گشتند و كيفيّت شهادت ايشان بعد از اين مذكور شود ان شاء اللّه تعالى . و مادَرِ اين چهار تن ، امّ البنين بنت حزام بن خالد كلابى است و نقل شده كه وقتى اميرالمؤ منين عليه السّلام برادر خود عقيل را فرمود كه تو عالم به اَنْساب عربى ، زنى براى من اختيار كن كه مرا فرزندى بياورد كه فحل و فارس عرب باشد، عرض كرد كه امّ البنين كلابيه را تزويج كن كه شجاعتر از پدران او هيچ كس در عرب نبوده . پس جناب امير عليه السّلام او را تزويج كرد و از او جناب عباس عليه السّلام و سه برادر ديگر متولّد گشت و از اين جهت است كه شمر بن ذى الجوشن لَعَنَهُ اللّهُ كه از بنى كِلاب است در كربلا خطّ امان از براى ابوالفضل العبّاس عليه السّلام و برادران آورد و تعبير كرد از ايشان به فرزندان خواهر چنانكه مذكور مى شود.
12 و 13: محمّد اصغر و عبداللّه است و محمّد مُكَنّى به ابى بكر است و اين هر دو در كربلا شهيد گشتند و مادر ايشان ، ليلى بنت مسعود دارِميَّه است .
14: يحيى مادر او، اَسماء بنت عُمَيْس است .
15 و 16: امّالحسن و رَمْلَه است و مادر ايشان امّ سعيد بنت عُرْوة بن مسعود ثَقَفى است و اين رَمْلَه ، رمله كبرى است و زوجه ابى الهياج عبداللّه ابى سفيان بن حارث بن عبدالمطّلب بوده و گفته اند كه امّ الحَسَن زوجه جعدة بن هبيره پسرعمّه خود بوده و از پس او، جعفر بن عقيل او را نكاح كرد.
17 و 18 و 19: نفيسه و زينب صُغرى و رقيّه صُغرى است ، و ابن شهر آشوب مادر اين سه دختر را امّ سعيد بنت عُرْوَه گفته و مادر امّ الحَسَن و رَمْلَه را امّ شعيب مخزوميّه ذكر نموده ، و نقل شده كه نفيسه مُكَنّاه به امّ كلثوم صغرى بوده ، و كثير بن عبّاس بن عبدالمطّلب او را تزويج نمود و زينب صغرى را محمّد بن عقيل كابين بست و بعضى گفته اند كه رقيّه صغرى مادرش امّ حبيبه است و او را مسلم بن عقيل به نكاح خويش درآورده بود، و بقيّه اولاد آن حضرت از بيستم تا بيست و هفتم بدين ترتيب به شمار رفته :
اُمّ هانى و اُمّ الكِرام و جُمانه مكنّاة به اُمّ جعفر و اُمامَه و اُمّ سَلَمَه و مَيْمُونَه و خديجه و فاطمه رحمة اللّه عليهنّ.(141)