همه چیز در باره ایدز: علائم، مراحل؛ راه های پیشگیری و ...

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

همه چیز در باره ایدز
علائم، مراحل و راه های پیشگیری و ...

در حالی كه كشورهای پیشرفته جهان در طی چند دهه اخیر مشكل بیماری های واگیردار را تا حد زیادی حل كرده و تمامی توان و امكانات خود را برای مبارزه با بیماری های غیر واگیر منجمله بیمارهای قلبی – عروقی و سرطان ها متمركز كرده بودند ، ناگهان در سال 1981 میلادی (1360 شمسی ) نوعی بیماری عفونی در دنیا پیدا شد كه به سرعت درهمه نقاط جهان گسترش پیدا كرد و امید به ریشه كنی بیماری های واگیردار را حتی در كشورهای پیشرفته تبدیل به یأس نمود.

این بیماری كه به صورت یك مشكل عمده بهداشتی خود را نشان دادAIDS نام دارد . در این بیماری دستگاه دفاعی بدن شدیداً دچار اختلال می شود.

ایدز)(Acquired Immune Deficiency Syndromeنوعی بیماری كشنده است كه در همه كشورهای جهان، در گروه های سنی متفاوتو نژادهای مختلف، نه فقط در هم جنس بازان بلكه در هر دو جنس، مشاهده شده است. و در واقع ایدز یك مشكل جهانیاستو به كشور و گروه خاصی اختصاص ندارد.
عامل بیماری نوعی ویروس است كه مبداء اولیه آن كاملاً مشخص نیست .

راه های عمده سرایت ایدز عبارت اند از :
تماس های جنسی (جنس مخالف – هم جنس بازان ) با افراد آلوده
تزریق خون و فراوردهای آلوده آن، استفاده از سرنگ های مشترك ، بخصوص در بین معتادان تزریقی و بكار بردن ابزار و وسایل آلوده انتقال از مادر آلوده به جنین

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

به طور كلی دو گروه سنی بیشتر گرفتارایدزمی شوند:

بالغین در سنین 20تا 45 سال

شیر خواران و نوزادان

مرگ و میر ناشی از ایدز در جوانان در كلیه كشورهای جهان به صورت یك مشكل خطرناك در آمده است. حدود 75تا 90 درصد آلودگی به ویروس ایدز در گروه سنی 20 تا 45 سال اتفاق می افتد كه سن تلاش و سازندگی و فعالیت اقتصادی است، افزایش میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی به ویروس ایدز و ابتلا به بیماری در جوانان و شیر خواران ، طول عمر بسیاری از كشورهای جهانرا كاهش خواهد داد.

از آنجا كه ایدز یك مشكل بهداشتی نیست ، بلكه یك مشكل اجتماعی و فرهنگی است كه مسائل اقتصادی را نیز بدنبال دارد، لازم است همه سازمان های دولتی، غیر دولتی و مردم در امر كنترل و پیشگیری از بیماری با هم همكاری و مشاركت نمایند.

از آنجایی كه در حال حاضر واكسنی مؤثر و درمانی اساسی برای بیماری وجود ندارد ، تنها راه مبارزه با ایدز ، پیشگیری از آلودگی است .

هر چند بیماری ایدز در حال حاضر جزء مسایل حاد بهداشتی كشور ما نیست ، ولی افزایش موارد آلودگی و بیماری از سال 1366 به بعد كه اولین مورد آن در كشور شناخته شد ، ازیك سو، و قرار گرفتن ایران در منطقه آسیا كه هر سال به طور فزاینده ای مورد آن زیادتر می شود ازسوی دیگر ، ایجاب می نماید با به كارگیری راه های مؤثر پیشگیری ، از انفجار این آتشفشان خاموش جلوگیری شود .

خوشبختانه وجود اعتقادهای مذهبی و پای بندی خانواده های ایرانی به اصول و اخلاق اسلامی، خود یكی از راه های مؤثر كنترل و پیشگیری از آلودگی و بیماری است .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

تعریف
چون در بعضی از كشورهای جهان به واسطه نبود امكانات ، تشخیص آزمایشگاهی ایدز مقدور نیست ، وجود بعضی از علائم زیر در بزرگسالان و كودكان ممكن است نشانه ای از ایدز باشد.

ایدز در افراد بالغ

ایدز در شخص بالغ با وجود دست كم دو علامت اصلی ، همراه با حداقل یكی از نشانه های فرعی زیر مشخص می شود ، مشروط بر این كه برای نارسایی ایمنی و نقص دستگاه دفاعی بدن علت مشخص از قبیل سرطان ، سوء تغذیه شدید و یا سایر علل شناخته شده وجود نداشته باشد.


علائم اصلی

كاهش وزن بیشتر از 10 درصد
اسهال مزمن بیشتر از یك ماه
تب های متناوب یا ثابت بیش از یك ماه


علائم فرعی

سرفه پایدار به مدت بیش از یك ماه

عفونت پوستی منتشر همراه با خارش

تبخال های عود كننده

برفك دهانی

عفونت تبخالی مزمن پیشرونده و منتشر، بزرگ شدن عمومی غدد لنفی

در واقع بیماری ایدز ، مجموعه ای از علائم است كه در اثر نقص دستگاه دفاعی بدن انسان و علائم مربوط به عفونت های فرصت طلب ، خود را نشان می دهد

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

عوامل بیماری

عامل بیماری زا ویروسی است كه قدرت آلوده كنندگی و سرایت پذیری بالایی دارد و به نام ویروس نقص ایمنی انسان یاH.I.V نامیده می شود، زیرا موجبات ضعف دستگاه دفاعی بدن انسان را فراهم می آورد .

ویروس ایدز در بدن انسان مراحل مختلفی را طی می كند كه یكی از آنها دوره فعالیت پنهانی است ، در این مرحله ویروس در حال رشد و تكثیر است و پس از آنكه شرایط از هر نظر آماده شد، حملات خود را شروع می كند و سبب نابودی سلول های دفاعی و مرگ انسان می شود. آلودگی به ویروس در تمام دوران زندگی انسان ادامه پیدا می كند ..

تنها خون، ترشحات جنسی مردانه و زنانه و شیر مادر آلوده در انتقال بیماری دخالت دارد كه از این راه ها آلودگی انتقال پیدا می كند .
چون ویروس ایدز نمی تواند به مدت طولانی در محیط خارج از بدن به حیات خود ادامه دهد ، تماس های عادی در محیط كار ، اجتماع و مدرسه باعث انتقال بیماری نمی شود؛ ویروس ایدز به شدت به حرارت حساس است

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

راه های سرایت

شناخت راه های انتقال بیماری در پیشگیری از آلودگی بسیار مؤثر است .

ویروس مولد ایدز از چند راه عمده زیر، از فرد آلوده به شخص سالم منتقل می شود:

سرایت از راه تماس جنسی

شایع ترین راه سرایت آلودگی، تماس جنسی است . ویروس ممكن است از فرد آلوده به شریك جنسی اش منتقل بشود(مرد به مرد، مرد به زن و زن به مرد). سرایت از زن به زن هم امكان دارد؛ آلودگی از راه تماس جنسی 80 درصد كل موارد را شامل می شود كه بیشتر از 70 درصد آن از راه تماس با جنس مخالف و 10 درصد آن از طریق همجنس بازی است.

وجود بیماری های مقاربتی دیگر مانند سوزاك، سیفلیس و همچنین زخم های دستگاه تناسلی ، خطر آلودگی را چند برابر خواهد كرد. بنابر این توجه به این مهم و درمان فوری آنها باید مد نظر قرار گیرد . زنان، بیشتر در معرض خطر آلودگی به وسیله شریك جنسی خود قرار دارند ، زیرا احتمال انتقال از مرد به زن بیشتر از زن به مرد می باشد

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

سرایت از راه خون و فراورده های خونی

استفاده از خون و فراورده های خونی آلوده به ویروس ایدز، یكی دیگر از راه های انتقال است . با وجود اینكه قدرت آلوده كنندگی خون و فراورده های آن زیاد است، خطر سرایت از این راه 3 تا 5 درصد می باشد ، زیرا نمونه های خون اهدایی به سازمان به دقت مورد آزمایش قرارمی گیرد و خون های آلوده پس از شناسایی مورد استفاده قرار نمی گیرد . به همین دلیل در اكثر كشورهایی كه امكانات آزمایشگاهی برای این كار وجود دارد، انتقال بیماری از طریق خون تقریباً غیر ممكن شده است.

استفاده از سرنگ و سوزن آلوده

استفاده از سرنگ و سوزن آلوده به طور اشتراكی در معتادین تزریقی، یكی دیگر از راه های سرایت آلودگی است. چون استفاده از مواد مخدر عملی غیر قانونی است و اكثر افراد معتاد دارای وضع مالی بسیار بدی هستند ، در نتیجه از سرنگ های استفاده شده دیگران استفاده می كنند و از این طریق اگر شخصی آلوده به ویروس ایدز باشد ، به راحتی آلودگی را منتقل می كند

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

سرایت از مادر به كودك

ویروس ایدز از مادر آلوده به كودك ممكن است در دوران حاملگی ، هنگام وضع حمل و یا كمی بعد از زایمان انتقال یابد.
میزان سرایت آلودگی از مادر به كودك 5 تا 7درصد است. آلودگی در بچه هایی كه به روش سزارین به دنیا آمده اند نیز دیده شده است . شیر دادن یكی از راه های سرایت آلودگی است. ولی چون احتمال آن كم و مزایای تغذیه با شیر مادر بسیار زیاد است ، اكثراً توصیه می شود كه مادر به فرزند خود شیر بدهد.
حدود35 - 25 درصد (یك سوم) نوزادانی كه از مادر آلوده به ویروس ایدز متولد می شوند ، قبل از تولد ، هنگام تولد و یا در دوران تغذیه از شیر مادر آلوده می گردند. در كودكان، آلودگی به ویروس ایدز به سرعت به طرف ایجاد بیماری ایدز پیشرفت می كند و شانس زنده ماندن كودك هم كم است .


راه های دیگر سرایت

پیوند اعضاء از بافت های افراد آلوده، خال كوبی و سوراخ كردن گوش توسط سوزن و وسایل آلوده ، استفادهازمسواك و تیغ ریش تراشی شخص بیمار و ختنه با وسایل آلوده نیز را راه های دیگر سرایت بیماری است. (روی هم رفته استفاده از وسایل بهداشتی شخصی دیگران حتی افراد سالم نیز عاقلانه و بهداشتی نیست چه رسد به استفاده از وسایل شخص بیمار مبتلا به ایدز). از راه های تنفسی ، گوارشی و یا از طریق تماس های معمولی خانوادگی و یا محیط كار ، دانشگاه ، مدرسه و اردوگاه های جمعی كاری و یا تفریحی ، انتقال گزارش نشده است

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

ویروس بیماری ایدز ، از راه های زیر قابل سرایت نیست:

تماس معمولی افراد در منزل یا اجتماع با بیمار

دست دادن

استفاده از وسایل غذا خوری مشترك : بشقاب، لیوان، قاشق و چنگال

استفاده از استخرهای عمومی یا توالت عمومی

بغل گرفتن و یا بوسیدن صورت

عطسه و سرفه

دستگیره در، گوشی تلفن و میله اتوبوس

استفاده از البسه دست دوم

آب و غذا

تماس با اشك و عرق بیمار

استفاده از وسیله نقلیه مشترك

نیش حشرات

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

گروه های در معرض خطر

گروه های زیر بیشتر در معرض خطر قرار دارند :
كسانی كه پیوند هایكلیه یا ... داشته اندیااز دیالیزهای مكرر استفاده می كنند و رعایت احتیاط های همه جانبه را نمی كنند .
كسانی كه نیاز به خون و فراورده های خونی بیشتری نیاز دارند (به علت بیماری های نظیر هموفیلی، تالاسمی و…)
معتادین تزریقی كه از سرنگ و سوزن به طور مشترك استفاده می كنند(كه این مسئله در زندانی ها بیشتر مشاهده می شود).
همسران افراد مبتلا.
شركای جنسی افراد مبتلا.
افرادی كه شركای جنسی متعدد دارند .
زنانروسپی.
هم جنس بازان و یا زن و مردی كه تماس های جنسی خارج از روابط زناشویی دارند .
مبتلایان به هپاتیت(ورم كبد) یا مبتلایان به سل.
خالكوبی های دسته جمعی .
مبتلایان به بیماری های آمیزشی و به خصوص افراد دارای زخم های تناسلی .
ملوانان و رانندگان عبوری ا زمرزها.
فرزندان مادران آلوده .
جوانان


علائم

آلودگی به ویروس ایدز دلیل ابتلا به بیماری ایدز نیست، ولی سرانجام تقریباً به طور اجتناب ناپذیری به بیماری ایدز منتهی می شود. مقصود از آلودگی به ویروس ایدز این است كه ویروس وارد بدن انسان شده ولی هنوز تغییراتی كه علائم بیماری را به بار می آورد ، ایجاد نكرده است.

یكی از اولین راه های شناخت یك بیماری ، شناخت علائم و مراحل مختلف سیر بیماری است. با این شناسایی می توان از گسترش و توسعه بیماری در مراحل اولیه جلوگیری نمود .علائم آلودگی بیماری ایدز بسیار پیچیده است و دارای مراحل چندی است كه الزاماً همه آنها در افراد آلوده مشاهده نمی شود. این مراحل عبارت اند از:

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

مرحله اول

عفونت حاد:
در اغلب موارد در صورتی كه تعداد كافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته علائمی نظیر تب ، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، كاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی یا تظاهرات عصبی ظاهر می گردد.

این علائم اختصاصی نبوده و شباهت كاملی با نشانه های بسیاری از بیماری های دیگر دارد . چون خود به خود ظرف یك تا دو هفته بهبودی حاصل می گردد ، كمتر اتفاق می افتد كه بیماری دراین دوره تشخیص داده شود.

به علاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی كه نشانگر آلودگی فرد است حدود 2 تا 12 هفته و گاهی تا 16 ماه طول می كشد.

در این فاصله زمانی ، فرد، آلودهاست و ممكن است سایرین را آلوده كند و متأسفانه به روش های آزمایشگاهی فعلی نمی توان به وجود آن پی برد