سخنان حکمت آمیز نهج البلاغه

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 22

روش گرفتن حق ( اخلاقی ، سیاسی )

وَ قَالَ [علیه السلام] لَنَا حَقٌّ فَإِنْ أُعْطِینَاهُ وَ إِلَّا رَکِبْنَا أَعْجَازَ الْإِبِلِ وَ إِنْ طَالَ السُّرَی .
قال الرضی و هذا من لطیف الکلام و فصیحه و معناه أنا إن لم نعط حقنا کنا أذلاء
و ذلک أن الردیف یرکب عجز البعیر کالعبد و الأسیر و من یجری مجراهما

و درود خدا بر او ، فرمود : ما را حقّی است اگر به ما داده شود ،
و گرنه بر پشت شتران سوار شویم و برای گرفتن آن برانیم
هر چند شب رُوی به طول انجامد .

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 23

ضرورت عمل گرایی ( اخلاقی ، اجتماعی )

وَ قَالَ [علیه السلام] مَنْ أَبْطَأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ یُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ .

و درود خدا بر او ، فرمود : کسی که کردارش او را به جایی نرساند ،
افتخارات خاندانش او را به جایی نخواهد رسانید

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 24

روش یاری کردن مردم ( اخلاقی ، اجتماعی )

وَ قَالَ [علیه السلام] مِنْ کَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ
إِغَاثَهُ الْمَلْهُوفِ وَ التَّنْفِیسُ عَنِ الْمَکْرُوبِ .

و درود خدا بر او ، فرمود : از کفّاره گناهان بزرگ ،
به فریاد مردم رسیدن ، و آرام کردن مصیبت دیدگان است

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 25

ترس از خدا در فزونی نعمت ها ( اخلاقی )

وَ قَالَ [علیه السلام] یَا ابْنَ آدَمَ إِذَا رَأَیْتَ رَبَّکَ سُبْحَانَهُ
یُتَابِعُ عَلَیْکَ نِعَمَهُ وَ أَنْتَ تَعْصِیهِ فَاحْذَرْهُ .

و درود خدا بر او ، فرمود : ای فرزند آدم ! زمانی که خدا را می بینی
که انواع نعمت ها را به تو می رساند تو در حالی که معصیت کاری بترس

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 26

رفتار شناسی ( و نقش روحیات در تن آدمی ) ( علمی ، اخلاقی )

وَ قَالَ [علیه السلام] مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلَّا ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ

و درود خدا بر او ، فرمود : کسی که چیزی را در دل پنهان نکرد
جز آن که در لغزش های زبان و رنگ رخسارش ، آشکار خواهد گشت . ( 6 )

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 27

روش درمان دردها ( بهداشتی ، درمانی )

وَ قَالَ [علیه السلام] امْشِ بِدَائِکَ مَا مَشَی بِکَ .

و درود خدا بر او ، فرمود : با درد خود بساز ، چندان که با تو سازگار است

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 28

برترین پارسایی ( اخلاقی ، معنوی )

وَ قَالَ [علیه السلام] أَفْضَلُ الزُّهْدِ إِخْفَاءُ الزُّهْدِ .

و درود خدا بر او ، فرمود : برترین زهد ، پنهان داشت زهد است !

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 29

ضرورت یاد مرگ ( اخلاقی )


وَ قَالَ [علیه السلام] إِذَا کُنْتَ فِی إِدْبَارٍ وَ الْمَوْتُ فِی إِقْبَالٍ فَمَا أَسْرَعَ الْمُلْتَقَی .

و درود خدا بر او ، فرمود : هنگامی که تو زندگی را پْشت سر می گذاری
و مرگ به تو روی می آورد ، پس دیدار با مرگ چه زود خواهد بود .

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت 30


پرهیز از غفلت زدگی ( اخلاقی ، اعتقادی )

وَ قَالَ [علیه السلام] الْحَذَرَ الْحَذَرَ فَوَاللَّهِ لَقَدْ سَتَرَ حَتَّی کَأَنَّهُ قَدْ غَفَرَ .

و درود خدا بر او ، فرمود : هشدار ! هشدار ! به خدا سوگند ،
چنان پرده پوشی کرده که پنداری تو را بخشیده است

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

حکمت31



معرفه اقسام الایمان وَ سُئِلَ [علیه السلام] عَنِ الْإِیمَانِ فَقَالَ الْإِیمَانُ
عَلَی أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَی الصَّبْرِ وَ الْیَقِینِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهَادِ وَ الصَّبْرُ مِنْهَا
عَلَی أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَی الشَّوْقِ وَ الشَّفَقِ وَ الزُّهْدِ وَ التَّرَقُّبِ فَمَنِ اشْتَاقَ
إِلَی الْجَنَّهِ سَلَا عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ مَنْ أَشْفَقَ مِنَ النَّارِ اجْتَنَبَ الْمُحَرَّمَاتِ
وَ مَنْ زَهِدَ فِی الدُّنْیَا اسْتَهَانَ بِالْمُصِیبَاتِ وَ مَنِ ارْتَقَبَ الْمَوْتَ سَارَعَ
إِلَی الْخَیْرَاتِ وَ الْیَقِینُ مِنْهَا عَلَی أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَی تَبْصِرَهِ الْفِطْنَهِ
وَ تَأَوُّلِ الْحِکْمَهِ وَ مَوْعِظَهِ الْعِبْرَهِ وَ سُنَّهِ الْأَوَّلِینَ فَمَنْ تَبَصَّرَ فِی
الْفِطْنَهِ تَبَیَّنَتْ لَهُ الْحِکْمَهُ وَ مَنْ تَبَیَّنَتْ لَهُ الْحِکْمَهُ عَرَفَ الْعِبْرَهَ وَ
مَنْ عَرَفَ الْعِبْرَهَ فَکَأَنَّمَا کَانَ فِی الْأَوَّلِینَ وَ الْعَدْلُ مِنْهَا عَلَی أَرْبَعِ
شُعَبٍ عَلَی غَائِصِ الْفَهْمِ وَ غَوْرِ الْعِلْمِ وَ زُهْرَهِ الْحُکْمِ وَ رَسَاخَهِ
الْحِلْمِ فَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ وَ مَنْ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ صَدَرَ عَنْ شَرَائِعِ
الْحُکْمِ وَ مَنْ حَلُمَ لَمْ یُفَرِّطْ فِی أَمْرِهِ وَ عَاشَ فِی النَّاسِ حَمِیداً وَ الْجِهَادُ
مِنْهَا عَلَی أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَی الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ
وَ الصِّدْقِ فِی الْمَوَاطِنِ وَ شَنَآنِ الْفَاسِقِینَ فَمَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ
الْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ نَهَی عَنِ الْمُنْکَرِ أَرْغَمَ أُنُوفَ الْکَافِرِینَ وَ مَنْ صَدَقَ فِی
الْمَوَاطِنِ قَضَی مَا عَلَیْهِ وَ مَنْ شَنِئَ الْفَاسِقِینَ وَ غَضِبَ لِلَّهِ غَضِبَ اللَّهُ لَهُ
وَ أَرْضَاهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ الْکُفْرُ عَلَیأَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَی التَّعَمُّقِ وَ التَّنَازُعِ وَ الزَّیْغِ
وَ الشِّقَاقِ فَمَنْ تَعَمَّقَ لَمْ یُنِبْ إِلَی الْحَقِّ وَ مَنْ کَثُرَ نِزَاعُهُ بِالْجَهْلِ دَامَ
عَمَاهُ عَنِ الْحَقِّ وَ مَنْ زَاغَ سَاءَتْ عِنْدَهُ الْحَسَنَهُ وَ حَسُنَتْ عِنْدَهُ السَّیِّئَهُ
وَ سَکِرَ سُکْرَ الضَّلَالَهِ وَ مَنْ شَاقَّ وَعُرَتْ عَلَیْهِ طُرُقُهُ وَ أَعْضَلَ عَلَیْهِ أَمْرُهُ
وَ ضَاقَ عَلَیْهِ مَخْرَجُهُوَ الشَّکُّ عَلَی أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَی التَّمَارِی وَ الْهَوْلِ وَ التَّرَدُّدِ
وَ الِاسْتِسْلَامِفَمَنْ جَعَلَ الْمِرَاءَ دَیْدَناً لَمْ یُصْبِحْ لَیْلُهُ وَ مَنْ هَالَهُ مَا بَیْنَ
یَدَیْهِ نَکَصَ عَلَی عَقِبَیْهِ وَ مَنْ تَرَدَّدَ فِی الرَّیْبِ وَطِئَتْهُ سَنَابِکُ الشَّیَاطِینِ
وَ مَنِ اسْتَسْلَمَ لِهَلَکَهِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ هَلَکَ فِیهِمَاقال الرضی و بعد هذا
کلام ترکنا ذکره خوف الإطاله و الخروج عن الغرض المقصود فی هذا الکتاب .


و درود خدا بر او ، فرمود : ( از ایمان پرسیدند ، جواب داد )
1 شناخت پایه های ایمان : ایمان بر چهار پایه استوار است : صبر ،
یقین ،عدل و جهاد . صبر نیز بر چهار پایه قرار دارد . شوق ،
هراس ، زهد و انتظار . آن کس که اشتیاق بهشت دارد ،
شهوت هایش کاستی گیرد ، و آن کس که از آتش جهنّم می ترسد ،
از حرام دوری می گزیند ، و آن کس که در دنیا زهد می ورزد ،
مصیبت را ساده پندارد ، و آن کس که مرگ را انتظار می کشد
در نیکی ها شتاب می کند . یقین نیز بر چهار پایه استوار است :
بینش زیرکانه ، دریافت حکیمانه واقعیت ها ، پند گرفتن
از حوادث روزگار ، و پیمودن راه درست پیشینیان .
پسآن کس که هوشمندانه به واقعیت ها نگریست ،
حکمت را آشکارا بیند ، و آن که حکمت را آشکارا دید ،
عبرت آموزی را شناسد ، و آن که عبرت آموزی شناخت گویا
چنان است که با گذشتگان می زیسته است . و عدل نیز بر چهار
پایه بر قرار است : فکری ژرف اندیش ، دانشی عمیق و به حقیقت
رسیده ، نیکو داوری کردن و استوار بودن در شکیبایی . پس کس
ی که درست اندیشد به ژرفای دانش رسید و آن کس که به حقیقت
دانش رسید ، از چشمه زلال شریعت نوشید ، پس کسی که شکیبا شد
در کارش زیاده روی نکرده با نیکنامی در میان مردم زندگی خواهد کرد .
و جهاد نیز بر چهار پایه استوار است : امر به معروف ، نهی از منکر ،
راستگویی در هر حال ، و دشمنی بافاسقان . پس هر کس به معروف
امر کرد ، پشتوانه نیرومند مؤمنان است ،
و آن کس که از زشتی ها نهی کرد ، بینی منافقان را به خاک مالید ،
و آن کس که در میدان نبرد صادقانه پایداری کند حقّی را که بر گردن
او بوده ادا کرده است ، و کسی که با فاسقان دشمنی کند و برای
خدا خشم گیرد ، خدا هم برای او خشم آورد ، و روز قیامت او را خشنود سازد .
2 شناخت اقسام کفر و تردید : و کفر بر چهار ستون پایدار است :
کنجکاوی دروغین . ( 7 ) ستیزه جویی و جُدُل ، انحراف از حق و دشمنی کردن .
پسآن کس که دنبال توهم و کنجکاوی دروغین رفت به حق نرسید . ( 8 )
و آن کس که به ستیزه جویی و نزاع پرداخت از دیدن حق نابینا شد ،
و آن کس که از راه حق منحرف گردید ، نیکویی را زش ،
و زشتی را نیکویی پنداشت و سر مست گمراهی ها گشت ،
و آن کس که دشمنی ورزید پیمودن راه حق بر او دشوار و کارش سخت ،
و نجات او از مشکلات دشوار است . و شک چهار بخش دارد :
جدال در گفتار ، ترسیدن ، دو دل بودن ، و تسلیم حوادث روزگار شدن .
پس آن کس که جدال و نزاع را عادت خود قرار داد از تاریکی شُبهات
بیرون نخواهد آمد و آن کس که از هر چیزی ترسید همواره در حال
عقب نشینی است ، و آن کس که در تردید و دودلی باشد زیر پای
شیطان کوبیده خواهد شد ، و آن کس که تسلیم حوادث گردد و به
تباهی دنیا و آخرت گردن نهد ، و هر دو جهان را از کف خواهد داد .
( سخن امام طولانی است چون در این فصل ، حکمت های کوتاه
را جمع آوری می کنم از آوردن دنباله سخن خودداری کردم