نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (با به طور مخفف ناجا) پلیس ایران است که در سال ۱۳۷۰ خورشیدی از ترکیب شدن شهربانی جمهوری اسلامی ایران و ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران و نیز کمیته انقلاب اسلامی به وجود آمد


و در حال حاضر بطور رسمی نیروی اصلی مسئول حفظ امنیت داخلی ایران است.


اما در کنار این نیرو، نهادهای دیگری مانند بسیج و سپاه پاسداران نیز عملاً در کار امنیت اجتماعی دخیل هستند

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

سیر تشکیل و قانون نیروی انتظامی

تاریخ برقراری امنیت شهری و کشوری به صورت مدرن به یک سده پیش بازمی‌گردد. ناصرالدین شاه قاجار در مجموعه سفرهایش به قارهٔ اروپا و بازدید پلیس جدید در آن مناطق و با به‌کارگیری یک افسر ایتالیایی تبعهٔ اتریش به نام کنت دومونت فورت نخستین سامانهٔ پلیسی نو را در ایران بنیان نهاد.




پلیس در ایران برای مدت زمانی طولانی از ۲ بخش اصلی شهربانی (نظمیه) و ژاندارمری (که خود شامل دو بخش ژاندارمری مرزی و ژاندارمری روستایی می‌شود) تشکیل شده بود.


کمیته انقلاب اسلامی نیز به عنوان یکی از اجزاء اصلی برقراری نظم و امنیت داخلی کشور و حفاظت از اصول ارزشی جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ به این سامانهٔ پلیسی اضافه گشت.




افزایش کارکنان پلیس پس از انقلاب ۱۳۵۷ و لزوم ترکیب این نیروها عاملی شد تا در سال ۱۳۷۰ خورشیدی با تصویب مجلس شورای اسلامی، این ۳ سازمان انتظامی در یکدیگر ترکیب و سامانهٔ پلیسی یکدستی حاصل شد.



«قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران» در سال ۷۰ در مجلس تصویب شد و طی آن ۱ سال به دولت برای تشکیل نیروی انتظامی فرصت داده شد.


بر پایهٔ مقررات تازه، پلیس ایران قسمتی از ستاد نیروهای مسلح و زیر نظر وزارت کشور گردید و در پیروی از رهبر ایران قرار گرفت.[۶]


نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در ۳ بخش تقریباً مستقل فرماندهی، حفاظت و اطلاعات و سازمان عقیدتی سیاسی تشکیل شده‌است. حوزهٔ فرماندهی و حفاظت و اطلاعات تقریباً در ساختار سیستم پلیس کلیهٔ کشورهای جهان مشترک می‌باشد

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

فرماندهان

سرتیپ محمد سهرابی (دوران انجام ادغام): ۱۳۷۱- ۱۳۷۰


سرتیپ پاسدار رضا سیف‌اللهی: ۱۳۷۵- ۱۳۷۱


سرتیپ پاسدار هدایت لطفیان: ۱۳۷۹-۱۳۷۵


سرتیپ پاسدار خلبان محمدباقر قالیباف: ۱۳۸۴-۱۳۷۹



سرتیپ پاسدار خلبان علی عبداللهی علی‌آبادی (سرپرست): ۱۳۸۴


سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی مقدم: ۱۳۸۴ - ۱۳۹۳



سردار سرتیپ پاسدار حسین اشتری: ۱۳۹۳ هم اکنون[۷]

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

رسته ها

رَسته اصطلاحی است برای مشخص کردن تخصص‌های نظامی که از نظر مأموریت، نوع کار و وظایف مشاغل نظامی دارای ارتباط نزدیک است. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران دارای هجده رسته است:

• مرزبانی

• اطلاعات

• فرماندهی و ستاد

• یگان ویژه

• انتظامی

• راهنمایی و رانندگی

• هوایی

• آماد و پشتیبانی

• آگاهی

• رایانه

• حقوقی

• معارف

• اداری
• هنر
• دارایی
• مخابرات
• فنی و مهندسی
• دریایی

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

بخش‌ها و رده‌ها





اجا دارای سه بخش کلی است،

فرماندهی، حفاظت و اطلاعات و بخش عقیدتی سیاسی.

بیشتر بخش‌های نیروی انتظامی وظیفه امنیتی و نظامی دارند و دارای نیروهای مسلح هستند اما برخی بخش‌ها نیز بیشتر جنبه خدمات اجتماعی و دولتی دارد مانند صدور گذرنامه.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

• پلیس پیشگیری
• بزرگترین فرماندهی در ناجا است که مستقیماً فرماندهی کلیه کلانتری ها و پاسگاههای انتظامی سراسر کشور، پلیس فرودگاههای کشور، پلیس راه آهن، پلیس خدمات قضایی مستقر در سازمان ها و وزارتخانه ها، یگان های امداد شهرستانها، یگان های حفاظت سازمانهای صداوسیما، زندان ها و تعزیرات حکومتی، میراث فرهنگی و گردشگری، حفاظت از محیط زیست، جنگلبانی و منابع طبیعی را عهده دار مباشد.

فرماندهی پلیس پیشگیری ناجا بر عهده سردار سرتیپ دوم پاسدار محمد شرفی است.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

• پلیس راهنمایی و رانندگی (راهور) پلیس راهنمایی و رانندگی کلانشهرها و شهرستانها، پلیس راه

فرماندهی پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا بر عهده سردار سرتیپ دوم پاسدار تقی مهری است.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

• پلیس اطلاعات و امنیت عمومی (پاوا) با وظیفه جمع آوری اطلاعات و اخبار سیاسی و همچنین شناسایی باندهای قاچاق اسلحه به صورت آشکار و غیرآشکار با لباس غیررسمی و به صورت شخصی انجام وظیفه می کند. نام سابق این بخش از نیروی انتظامی ، معاونت اطلاعات ناجا بود. همچنین فرماندهی پلیس دیپلماتیک، پلیس گذرنامه، پلیس مهاجرت و اتباع خارجی، و همچنین اداره نظارت بر اماکن عمومی از زیرمجموعه های پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ناجا می باشند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

فرماندهی پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ناجا (معاونت اطلاعات ناجا) سردار غلامرضا رضاییان فر می باشد.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

• پلیس مبارزه با مواد مخدر که وظیفه آن مبارزه با مواد مخدر در کشور و خرید و فروش آن و کشف باندهای بزرگ تا خرده فروشان مواد مخدر است.