معرفی یک گیاه دارویی مفید به جای کورتیزون برای معالجۀ رماتیسم حاد
در سال 1946 میلادی، دانشمندان پزشکی با تجسسات و تحقیقات متعددی دریافتند که در مبتلایان به رماتیسم، قسمت قشر غدد فوق کلیه ضخیم شده و عملکرد آن تا اندازه ای دچار وقفه می شود. بنابراین گفتند از همان جایی که درد شروع شده باید از همان جا هم در رفع آن کوشید. در نتیجۀ همین فکر، کندال و هنش در سال 1947، ترشح قسمت قشر غدد فوق کلیه را که بعدها به نام کورتیزون معروف شد، در اقسام رماتیسم تجویز کردند اما چون داروی مزبور بسیار گران قیمت بود و ناچار برای معالجۀ کامل یک بیمار در مدت یک سال می بایست 14000 حیوان را بکشند تا کورتیزون تهیه شود و این امر عملی نبود، برای همین دانشمندان به تجسس و تحقیق از راه های دیگر مجبور شدند و سرانجام به ساختن کورتیزون، به طور مصنوعی و به مقدار زیادی موفق گردیدند و ما ضررهای این کورتیزون مصنوعی را شرح دادیم.
مقارن همین احوال، بعضی از دانشمندان در مقام تحقیق برآمدند که آیا کورتیزون در گیاهان یا سایر مواد موجود در طبیعت یافت می شود یا خیر؟ پس از جست و جوی بسیار، گیاهی در منطقۀ لیبریا یافتند که دارای کورتیزون بود ولی چون اساساً از یک قرن، به این طرف، فکر غلطی در دِماغ بشر جای گیر شده است که اگر مفیدترین و مؤثرترین مواد دارویی نیز در یک گیاه پیدا شود باز باید متوسل به ساختن این داروها از طریق شیمیایی در آزمایشگاه شوند بنابراین، به گیاهان محتوی کورتیزون چندان اعتنایی نکردند و پس از تهیه کورتیزون مصنوعی، رشتۀ تحقیقات در گیاهان را رها کردند.
شکی نیست اگر گیاهی در طبیعت یافت شود که دارای کورتیزون یا محتوی موادی باشد که غدد فوق کلیه را به ترشح کورتیزون وادار کند، برخوردن کورتیزون که به روش مصنوعی، در لابراتوارها ساخته می شود، ترجیح خواهد داشت زیرا:
اولاً، ساختمان و تشکیلات مواد مختلف موجود در یک گیاه، طوری ترتیب داده شده که با طبیعت بدن انسان سازگارتر باشد و اثرات مواد مؤثر موجود در آن گیاه برای معالجۀ بیماری ها، به مراتب بهتر از شرایطی است که مواد مزبور را از آن گیاه استخراج و به تنهایی مصرف کنند. چرا که هر مادۀ دارویی، ضمن فوایدی که دارد دارای ضررهایی نیز هست و طبیعت با پیش بینی های قبلی، ترکیبات گیاهان را طوری آفریده است که ضررهای مواد مؤثر دارویی موجود در آن ها، خود به خود تعدیل می شود.
ثانیاً، اگر گیاهان دارویی همان طور که در طبیعت هست، مصرف شود علم طب و داروسازی از وضع مبتذل و تجاری کنونی خارج شده، به حال عادی و طبیعی خود برخواهد گشت و این دلال بازی ها، زدوبندها و غوغای داروهای اختصاصی که جهانی را به صدا درآورده و افتضاح آن همه جا برملا شده و جان و مال مردم را دستخوش خطرات مسلّم قرار داده است، از بین خواهد رفت ولی چون مؤسسات عظیم دارویی بهره های گزافی که از راه تجارت دارو به دست می آورند، از طریق گیاهان دارویی نمی توانند به دست آورند بنابراین، انظار جهانیان را دایماً متوجه داروهای ساخت لابراتوار می کنند و به طور غیرمستقیم، اهمیت و مقام گیاهان دارویی را در نظر مردم پایین می آورند و تنها علت بی ارزش جلوه کردن گیاهان دارویی در حال حاضر، همین مسئله است و بس.
اکنون، که این مقدمه معلوم شد، گوییم عدۀ زیادی گیاه در طبیعت یافت می شود که چه به علت وجود کورتیزون در آن ها و چه به علل دیگر، برای معالجۀ انواع رماتیسم حاد و مزمن مفید هستند. یکی از آن ها بید است، که به عربی آن را خلاف و به زبان فرانسوی سول و به لاتین آن را سالیکس گویند و یک نوع از آن که به بید سفید معروف است دارای خواص ضد رماتیسم است.
خاصیت اصلی بید که پوست آن در طب مصرف می شود، این است که التهاب و ورم را از بین می برد و می دانیم که کورتیزون و آسپیرین نیز عیناً همین تأثیر را دارند و به واسطۀ خواص ضدالتهابی خود، در معالجۀ رماتیسم، یعنی، التهاب مفاصل مفید واقع می شوند. در تمام کتاب های درمان شناسی کنونی، نوشته شده است که سالیسیلات دوسود بهترین داروی معالج رماتیسم است و آسپرین نیز که نام شیمیایی آن اسید استیل سالیسیلیک و یکی از مشتقات سالیسیلات دوسود است اثری شبیه به سالیسیلات دوسود دارد. نکته قابل توجه این است که تاکنون با وجود ترقیات شگرف علم طب، هیچ دارویی پیدا نشده است که به اندازۀ ترکیبات مزبور در معالجۀ رماتیسم مؤثر واقع شود. اینک، باید بدانیم که علت حسن تأثیر سالیسیلات دوسو این است که منشأ طبیعی دارد زیرا سالیسیلات دوسو را از ماده ای به نام سالیسین گرفته اند و سالیسین را در سال 1830 میلادی، شخصی به نام لروکس از پوست بید استخراج کرده است.
پزشکان قدیم ایران، قرن ها قبل از این، به خواص ضد التهابی پوست بید آگاه بودند و آن را برای معالجۀ رماتیسم به کار می بردند و پزشکان اروپا نیز به پیروی از پزشکان قدیم، پوست بید را تا اوایل قرن بیستم برای همین منظور تجویز می کردند. چنان که در کتاب پزشکی نامه، تألیف مرحوم ناظم الاطبا که در سال 1899 میلادی به طبع رسیده و مشتمل بر یک دوره قرابادین اروپایی است، ضمن شرح خواص پوست بید می نویسد: «در دفع رماتیسم مفصلی حاد چون در هر دو یا سه یا چهار ساعت فاصله، 2 گرم استعمال نمایند قوی الاثر است».