2 - دعا و نیایش
از وظائف ما دعا و نیایش به درگاه خداوند برای ایجاد و افزایش یقین است.
حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام در یکی از خطبههای خود به نام خطبه »معروفه« میفرمایند:
عِبادَ اللَّهِ سَلُوا اللَّهَ الْیَقینَ.(221)
بندگان خدا، از خداوند بخواهید به شما یقین عنایت کند.
بنابراین یکی از راههایی که برای ایجاد و افزایش یقین به ما ارشاد فرمودهاند، خواستن از خدا است. در فرمایشات خاندان وحی درباره کیفیّت و چگونگی یقین نیز راهنماییهائی فرمودهاند.
از آنجا که انسان هر لحظه در خطر سقوط و هلاکت قرار دارد، ممکن است یقین خود را از دست داده و دچار ضعف و سستی در ایمان و عقیده شود. لذا ما را به دعا برای به دست آوردن یقینِ صادقانه، ارشاد فرمودهاند. صلحا و ابرار بر اثر دعا برای به دست آوردن یقین صادقانه از آن برخوردار شدهاند.
انسانی که از شکّ و وسوسه رهایی یافته و به مقام یقین صادقانه راه یافته، همچون انسانی است که پس از کفر دوباره تجدید حیات نموده و از ظلمت و تاریکی کفر نجات یافته و به عالم نور وارد شده باشد.
خداوند متعال در قرآن مجید میفرماید:
»اَوَ مَنْ کانَ مَیِّتاً فَاَحْیَیْناهُ وَجَعَلْنا لَهُ نُوراً یَمْشی بِهِ فِی النَّاسِ کَمَنْ مَثَلُهُ فِی الظُلُماتِ لَیْسَ بِخارِجٍ مِنْها «.(222)
آیا کسی که مرده بوده )کافر بود(، پس ما او را حیات بخشیدیم )هدایت کردیم( و نوری برای او قرار دادیم که بوسیله آن در میان مردم راه رود، مثل کسیست که در ظلمات )کفر( است و از آن رهائی ندارد؟!
این آیه همچون مثالی است برای آنان که از ظلمت شکّ و تردید که برای قلب همچون مرگ است، نجات یافته و به عالم یقین که حیاتبخش دل میباشد، راه یافته باشند. آیا این گونه افراد همانند کسانی هستند که هنوز گرفتار تاریکیهای شکّ و تردید و وسوسه میباشند.
همان گونه که شکّ و تردید، دل را سیاه میکند، یقین قلب را نورانی میسازد؛ بلکه نورانیترین قلبها از آنِ کسانی است که به مقام یقین رسیدهاند.
حضرت امام باقرعلیه السلام میفرمایند:
لا نُورَ کَنُورِ الْیَقینِ.(223)
نوری همانند نور یقین نیست.
آیا افرادی که صاعقه مرگبار تردید و وسوسه آنان را فرا گرفته است، همانند شخصیّتهائی هستند که قلبشان را نور یقین احاطه کرده است؟!
آیا فردی که بر اثر شکّ و تردید، ارزشهای موجود خود را به نیستی کشیده، همانند انسانی است که با تلألؤ انوار یقین قلبش صفا یافته و از حیات و قدرت و نیروئی تازه برخوردار است؟
پس برای آن که قلب ما از انوار تابناک یقین نورانی باشد، باید از خداوند بخواهیم به ما یقین صادقانه عنایت فرماید؛ زیرا یقین اگر صادقانه باشد، بزرگترین امتحانات نه تنها آن را سست نمیکند، بلکه بر استحکام و قوّت آن میافزاید.
پس در صورتی یقین صادقانه است که تزلزل ناپذیر باشد و در امتحانات، ضعف و سستی نداشته باشد. در دعایی که از حضرت امام صادقعلیه السلام در تعقیب نماز ظهر وارد شده، از خداوند این گونه مسئلت میشود:
اَسْأَلُکَ حَقایِقَ الْاِیمانِ وَصِدْقَ الْیَقینِ فِی الْمَواطِنِ کُلِّها.(224)
خداوندا، از تو مسئلت مینمایم حقیقتهای ایمان و صدق یقین را در تمام مواطن.
تعبیری که امام صادقعلیه السلام در تعقیب نماز ظهر ذکر نمودهاند، بیانگر این نکته است که در همه موارد حتّی در سختترین آنها، باید یقین محکم و صادقانه و خلل ناپذیر باشد، به حدّی که در سختترین حالات و دشوارترین امتحانات پای برجا بوده و ضعف و تزلزل در آن پدیدار نشود.
بدست آوردن این گونه یقین آسان نیست و باید برای ایجاد شدن آن دست به دعا برداشت؛ زیرا یقین صادقانه از صفات اولیاء خداست و همگان را بر آن دسترسی نیست.