شاخص چوب یا میله ای نسبتا صاف به طول یک متر است که به صورت عمودی در سطحی مسطح و هموار در زمین کار گذاشته شده باشد.
جهت یابی با شاخص (سایه چوب)
روش اول :
سایه شاخص را روی زمین علامت گذاری کرده . پس از گذشت ۳۰ دقیقه سایه جا به جا می شود. محل سایه جدید را نیز علامت گذاری نمایید . خطی که بین این دو نقطه رسم می شود جهت شرق و غرب را نشان می دهد. محل سایه اول سمت غرب و سایه دوم به سمت شرق است. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ مان روی نقطه اول (غرب) و پای راستمان روی نقطه دوم (شرق) قرار داشته باشد روبه روی ما شمال و پشت سرمان جنوب خواهد بود.
توجه :
جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است. جهت حرکت سایه ها در نیمکره شمالی از غرب به شرق بوده و به اصطلاح سایه ها ساعتگرد می چرخند. هرچه از استوا دور شویم دقت این روش کمتر خواهد بود و در مناطق قطبی و عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه این روش توصیه نمی شود. در شب های مهتابی می توان از این روش بهره جست که در این صورت به جای خورشید از ماه استفاده می شود.
روش دوم :
این روش که دقیق تر و مطمئن تر از روش اول است بدین صورت است که محل سایه شاخص را زمانی قبل از ظهر علامت گذاری کرده و دایره ای با شعاع اندازه این علامت نسبت به مرکز شاخص رسم نمائید. سایه به تدریج به سمت شرق حرکت می کند و کوتاه تر می شود ودر هنگام ظهر به کوتاه ترین اندازه خود می رسد. بعد از ظهر این سایه رو به بلند شدن می رود. هرگاه در هنگام بعد از ظهر سایه از روی کمان رسم شده ی شما گذشت آن محل را به عنوان نقطه دوم علامت گذاری نمائید مانند روش اول علامت دوم سمت شرق و علامت اول شما سمت غرب را نشان خواهد داد.
توجه:
امتداد دو نقطه از شاخص هم فاصله شرق و غرب را نشان خواهد داد.
این روش از روش اول دقیق تر است ولی نیاز به زمان بیشتری دارد.
وقتی سایه شاخص به حداقل خود می رسد ( ظهر شرعی) این سایه سمت جنوب را نشان می دهد(در بالای ۲۳/۵ درجه)
جهت یابی با ساعت عقربه دار:
ساعت مچی عقربه ای (آنالوگ) را بصورت افقی طوری در کف دستتان قرار دهید که عقربه ساعت شمار به سمت خورشید اشاره کند در این حالت نیم ساز زاویه ای که عقربه ساعت شما با عدد ۱۲ ساعت می سازد (زاویه کوچک تر مد نظر است) جهت جنوب را نشان خواهد داد.
توجه :
دلیل اینکه زاویه بین عقربه ساعت شمار و ۱۲ را نصف می کنیم (نیم ساز) آن است که زمین در طی شبانه روز یکبار به دور خورشید می چرخد ولی ساعت ۲ دور می زند. اگر ساعت ۲۴ ساعته می داشتیم هرگاه عقربه ساعت شمار را رو به خورشید می گرفتیم عدد ۱۲ ساعت همیشه جهت جنوب را نشان می داد.
این روش زمانی جهت صحیح را نشان می دهد که ساعت مورد نظر درست تنظیم شده باشد. یعنی اگر در بهار و تابستان ساعت ها را نسبت به ساعت استاندارد یک ساعت جلو کشیده می شود ما باید آن را تصحیح کنیم (ابتدا ساعتمان را یک ساعت عقب برده و سپس این روش را اعمال می کنیم و یا نیم ساز عقربه ساعت شمار را به جای ۱۲ با ۱ حساب می کنیم . به علت اینکه ایران بین دو نصف النهار قرار دارد حدود یک ساعت در سطح کشور متغیر خواهد بود. ساعت صحیح هر مکان همان ساعتی است که هنگام ظهر شرعی در آن در کل سال اطراف ساعت ۱۲ ظهر است. در واقع برای تعیین دقیق جهت ها ساعت باید طوری تنظیم شود که هنگام ظهر شرعی ساعت ۱۲ را نشان دهد
https://www.uplooder.net/files/b331ccd27beff3787e3fa7e778a49b27/قطب-نما-وطریقه-استفاده-از-آن-و-انواع-جهت-یابی-ها-میباشد).docx.html
نقل قول
