حضور قلب
حضور قلب ، عبارت است از حضور منِ اصلی ، که عین ربط با خدا و نور ساطع شده از خداست .
حضور قلب ، حضور خداست .
و در حضور قلب ،
حضور عقل و حضور همه فضایل و خوبیها پدید می آید .
موانع حضور قلب عبارتند از :
تشتّت خاطر
کثرت واردات قلبی از غیر خدا ، که همان وسوسه های شیطانی و وهم و خیال و منِ مجازی اند .
برای مبارزه با تشتّت خاطر باید از قوای نفس ، مثل چشم و گوش و قوّه خیال مراقبت کنیم که از وسوسه های نفس و شیطان در امان باشند .
تعلّق خاطر
همان گره زدن خود با دنیا و توجه غیر منطقی به آن است .
تعلّق خاطر به دنیا را اشاره کردیم که به موجب روایت «المرء من یحبّ» انسان را با آن چیز متحد و یگانه می کند و در حقیقت او در اغیار گم می شود .
رسیدن به حضور قلب
هر چه تشتّت خاطر و تعلّق خاطر را کم کنیم و به عبارت دیگر هر چه از منِ مجازی دور شویم ، به منِ اصلی ، که همان حضور قلب است و آن هم همان حضور خداست ، می رسیم .
و در این حالت ، ادب حضور خدا را رعایت می کنیم که همان توجه به خواست اوست و در این احوال ، خواست خدا ، در ما جاری است ، نه خواست منِ مجازی و نفس .
در این حالت ، حضور قلب ، یعنی حضور الله و دیگر ، حواس و ادراکات و همه مشاعر ما با نور او نورانی می شوند .