سیس بافی

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

سیس بافی هنری است که تار و پود آن از درخت خرما به دست می آید. سیس یا به عبارت دیگر گیس درخت خرما به الیافی که در کنار درخت خرما می روید گفته می شود. در سیس بافی این الیاف را به صورت تار و پود در هم می آمیزند تا محصولات مورد نظرشان به دست آید. پادری، سبد، حصیر و طناب ضخیمی که در اصطلاح محلی به سازو معروف از جمله محصولات این هنر هستند.
«سیس بافی» یکی از قدیمی ترین صنایع دستی بومی مردم هرمزگان به شمار می رود که این صنایع دستی پادری بافی یا سیس بافی در استان هرمزگان به دلیل وجود نخلستان‌های گسترده رایج است.
این پادری‌ها از الیاف یا همان لیف خرما که در زبان محلی به آن «سیس» می گویند، بافته می‌شود و هنرمندان هرمزگان حتی از به ظاهر بی استفاده‌ترین بخش درخت پربرکت خرما نیز استفاده می‌کنند.

به تازگی با رنگ کردن این الیاف، پادری‌ها که متاسفانه امروز هنر بافت آنها در حال منسوخ شدن است، به اشکال و رنگ‌های مختلف و متنوع روانه بازار می‌شود.
جبر محیط از دیرباز مردم هرمزگان را مجبور به استفاده از همه امکانات موجود در اطراف خود کرده که استفاده از شاخ و برگ درخت خرما برای تهیه برخی از ملزومات زندگی یکی از این استفاده هاست.

سیس بافی هنری است که بخشی از اوقات فراغت مردم هرمزگان را پر میکند و با این که از تولید آن به شدت کاسته شده است، هنوز هم در میان برخی مردمان هرمزگان رواج دارد و برای خلق آن از برگ درخت خرما استفاده میشود.

برگ درخت خرما به دو نوع مغ و پیسک تقسیم میشود که پیسک همان برگ های اطراف درخت خرماست که عمر بیشتری دارند و مغ برگ های میانی درخت است که تازه روییده اند و از ظرافت بیشتری برخوردارند.

سیس رشته الیافی است که در اطراف تنه درخت میروید و رها می ماند و به عبارتی گیس درخت خرما است و طناب ضخیمی که در اصطلاح محلی به سازو معروف است از به هم تنیدن این رشته ها به دست می آید و برای بافت پادری نیز از این الیاف استفاده میشود.

ساخت اشیای کاربردی با استفاده از سیس خرما میان مردم ساکن در جوار نخلستانها رایج است. برخی از این تولیدات شامل تک«نوعی زیرانداز حصیری»، نولک «نوعی سبد دسته دار برای حمل علوفه و ماهی»، کتل «نوعی زنبیل»، سوند « نوعی حصیر برای ایجاد حصار و محدود کردن فضا »، قفس «برای نگهداری مرغ»، انواع طناب و کلاهک و پروند می شود.

ارتفاع درخت خرما زیاد است، در بعضی مواقع ارتفاع آن به بیش از 20 متر نیز می رسد و برداشت محصول از درختان با ارتفاع زیاد کار سختی است و بالا رفتن از یک تیر 20 متری به صورت عمودی نیروی زیادی را طلب می کند این کار به وسیله ابزاری است که در لحجه محلی هرمزگان به آن «پروند» می گویند انجام می شود.

«پروند» نوعی طناب چند لایه و محکمی است که مردم محلی آن را از لیف خرما که در لحجه محلی به آن «سیس» می گویند می بافند .