کویر مرنجاب - آران و بیدگل کاشان
کویر مرنجاب در موقعیت جغرافیایی N5148 تا N5152 و E5140 تا E5157 در استان اصفهان واقع است. کویر مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل از توابع شهرستان کاشان در استان اصفهان قرار دارد. مرنجاب در اصل نام کاروانسرا و قناتی بوده است که در زمان شاه عباس صفوی بنا نهاده شد و پس از آن مناطق پیرامونی آن به کویر مرنجاب شهرت یافته است. در اصل منطقه مرنجاب جزیی از بیابان بند ریگ است و در شمال آن واقع شده است. این کویر از شمال به دریاچه نمک مسیله (آران و بیدگل) , از غرب به کویر مسیله و بیابان آب شیرین، از شرق به بیابان پشت ریگ و پارک ملی کویر و از جنوب به بیابان بندریگ و تپه های ماسه ای روان این بیابان و شهرستانهای آران و بیدگل و کاشان محدود می شود . ارتفاع متوسط کویر مرنجاب از سطح آبهای آزاد در حدود 850 متر می باشد . قسمت عمده این کویر پوشیده از تپه های شنی و ریگزار است . کویر مرنجاب از نظر پوشش گیاهی بسیار غنی است . عمده پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درختهای گز و تاق و بوته های قیچ است . پوشش جانوری منطقه به دلیل وجود آب و غذای فراوان بسیار غنی است . از جمله حیوانات موجود می توان به گرگ , شغال , کفتار , روباه شنی , گربه شنی , بزمجه , آفتاب پرست , انواع مارمولک , مار , عقرب , تیهو , عقاب , شاهین و ... اشاره کرد . در سال اخیر یک جفت پلنگ نیز در منطقه مرنجاب مشاهده شده است.
تاریخچه منطقه
جاده آران و بيدگل به مرنجاب و دستكن يكي از راههاي ارتباطي بوده كه اصفهان را به شهرهاي كاشان، يزد، مشهد و تهران متصل مي ساخته است. در زمان صفويه مسير اصفهان(پايتخت) و مشهد از اهميت خاصي برخوردار بوده است. مسير مرنجاب، اصفهان را از طريق كاشان به جاده سنگفرش اصفهان-مشهد متصل مي ساخته است. اين مسير از گرمسار به طرف پايين منحرف شده و تا سياهكوه ادامه مي يابد و به جاده دستكن متصل مي شود. دستكن در ادامه مسير مرنجاب، محل انشعاب جاده اي بوده كه كاشان را به گرمسار و ورامين مرتبط مي ساخته و شاخه اي به طرف اردستان و شاخه اي به جانب يزد ادامه مي يافته است. مجموعه اين مسيرها به عنوان جاده هاي فرعي براي اتصال به جاده ابريشم در بخشي كه دامغان را به ري متصل مي نموده، عمل مي كرده است.
وجه تسمیه
پس از ساخت کاروانسراها، تامین آب مورد نیاز آن از ملزومات بوده است. آب مرنجاب توسط یک قنات به طول 2500 متر از قسمت شمالی کاروانسرا و در زمینهای سست ماسه ای تامین گردیده است. کندن چاه های متعدد در این زمینهای ماسه ای به قدری مشقت بار بوده است که این منطقه به مرد رنج آب مشهور میگردد و در مرور زمان برای سادگی تلفذ به مرنجاب تغییر می یابد.
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی مرنجاب عمدتا پوشیده از گیاهان شور پسند همچون گز، تاق، ارته، اسکنبیل، قیچ، دم گاوی و ... است که عموما توسط منابع طبیعی جهت جلوگیری از فرسایش خاک و مهار بیابان زایی احیا گردیده اند. در زمان صفویه این منطقه دارای پوشش گیاهی بسیار متراکم و غنی از جنگلهای تاق بوده است که عموما جهت مصارف خانگی و یا پختن کاشی و آجرهای مساجد و پلهای اصفهان قطع گردیده اند.
شکل شاخههای درخت "ارته" شکسته شکسته و مانند شاخ گوزن است و تا ۱/۵متر نیز قامت دارند اما درختان گز و تاغ که ظاهرا از یک جنسند دارای شاخههای مستقیم با دو جهت رشد مخالفند.درواقع رشد درخت "گز" عمودپیماست و تا هفت متر قد میکشد اما درخت "تاغ" روی زمین ولو میشود و دایرهوار در هر جهت رشد میکند.
پوشش جانوری
پوشش جانوری منطقه به دلیل وجود آب و غذای فراوان بسیار غنی است . از جمله این تنوع زیستی می توان به گرگ , شغال , کفتار , روباه شنی , گربه شنی , بزمجه , لاسرتا , انواع مارمولک های گکو و آگاما , انواع مار , عقرب سیاه و طلایی , تیهو , عقاب ,هوبره، شاهین و ... اشاره کرد .
حرکت در مسیر مرنجاب
برای دسترسی به مرنجاب مسیرهای متفاوتی وجود دارد که در طول این نوشتار به چند مورد اشاره خواهد شد.مسیر اصلی مرنجاب از شهرستان آران و بیدگل در 5 کیلومتری شمال کاشان آغاز میگردد. پس از طی مسافتی در حدود 5 کیلومتر در جاده آسفالته به سمت شمال به 3 راهی کارخانه فولاد کویر میرسیم. از اینجا مسیر خاکی و اصلی مرنجاب در جهت شمال شرقی آغاز میگردد.