واقفیه و اندیشه واقفی گری پس از امام کاظم(ع)
«ولقد اخذ الله میثاق بنی اسرائیل و بعثنا منهم اثنی عشر نقیبا»
تاریخ تشیع هماره با فراز و نشیب های زیادی همراه بوده است تا شیعیان را دربوته آزمایش قرار داده، صفوف حق و باطل و خالص از ناخالص را جدا نماید. شیعیان حقیقی طبق روایات بسیاری که از پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(علیهم السلام)نقل شده، معتقد به دوازده جانشین برای پیامبر(ص) هستند.جابر جعفی از اصحاب امام باقر(ع) می گوید: از آن حضرت سؤال کردم، معنی این آیه «ان عده الشهور عندالله اثنی عشر شهرا فی کتاب الله ...» چیست؟ (تعدادماهها در کتاب خداوند از ابتدای آفرینش دوازده ماه معرفی شده است.)حضرت آهی کشید و فرمود: مقصود خداوند از سال، جدم رسول الله(ص) است که دوازده ماه دارد.از امیرالمؤمنین تا من و فرزندم جعفر، پسرش موسی، فرزند او علی، فرزندش محمد،فرزند او علی، فرزند او حسن، فرزند او مهدی. که دوازده امام و حجت خدا در بین مردم و نگهبانان وحی و علم خدایند ...با این همه، عده ای که خود را شیعه می دانند امامان را کمتر از دوازده نفر می دانند که واقفیه از جمله این گروههاست در بیشتر موارد، منظور از واقفیه کسانی هستند که در امام کاظم(ع) توقف کردند وولایت امام های بعد از ایشان را نپذیرفتند.واقفیه خود به دو گروه تقسیم شدند:گروهی معتقد بودند امام موسی بن جعفر(ع) زنده و از نظرها غایب است و گروهی دیگر که اعتقاد داشتند حضرت که آخرین امام بود، رحلت فرمود. به این گروه قطعیه می گویند.بسیاری از واقفیان مانند ابی نصر بزنطی با دیدن معجزات امام رضا(ع)دست از انحراف برداشتند و بقیه که بر عناد خود اصرار ورزیدند و به مصداق «یریدون لیطفوا نور الله بافواههم والله متم نوره » پس از مدتی کوتاه اثری از آنان باقی نماند و تلاشهایشان تاثیری در روند حرکت امامت نداشت. این نیز به سبب موضع گیری فکری و سیاسی ائمه(علیهم السلام) در برابر آنان بود. یونس بن یعقوب می گوید: از امام رضا(ع) پرسیدم:به کسانی که گمان دارند پدر شما زنده است، زکات پرداخت کنم؟ فرمود: هرگز!آنان کافر، مشرک و فاسد هستند.این موضع امامان شیعه سبب شد تا شیعیان ازارتباط با واقفیان خودداری کرده، از آنان کناره گیری کنند. شیخ بهایی، در این باره می نویسد: شیعیان از گفتگو و همنشینی با واقفیان خودداری می کردند چه رسدکه از آنها حدیث نقل کنند. بلکه می توان گفت با آنان بیشتر مخالفت می کردند، تادشمنان اهل بیت(علیهم السلام) چرا که در مواردی به خاطر تقیه مجبور بودند بامخالفین اهل بیت ارتباطات داشته باشند اما انگیزه ای برای برقراری ارتباط باواقفی ها نمی دیدند تا آنجا که به واقفیه عنوان «کلاب ممطوره » (سگهای باران خورده) اطلاق می کردند.از سوی دیگر; در زمان امام کاظم(ع) فرهنگ و معارف شیعی به شکل کامل و گسترده در میان شیعیان روشن شده بود از این رو، چنین انحرافاتی تاثیری در اصل تشیع نداشت.از زمان امام باقر(ع) به بعد توسط امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) تعداد زیادی از شیعیان چنان پرورش یافتند که هر کدام استوانه ای در فقه و کلام شیعی به حساب می آمدند. افرادی چون هشام بن حکم، هشام بن سالم، یونس بن عبدالرحمان و علی بن اسماعیل از بزرگان شیعه بودند که از رسوخ انحراف در مذهب شیعه جلوگیری کردند.اما اغلب منحرفین افراد ضعیف النفسی بودند که جز در شرایط خاصی زمینه رشدنداشتند.
نقل قول
