آشنایی کامل با اژدرزیردریایی

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

اَژدَر یک سلاح انفجاری پرتابی است که از دریا و در درون آب پرتاب می‌شود.





اژدر پرتابه‌ای خود-پیشران است که از رو یا زیر سطح آب پرتاب می‌شود و در درون آب حرکت کرده نزدیک به هدف یا پس از برخورد با آن منفجر می‌شود.بر خلاف کشتی‏های بزرگ، قایق‏ها، زیردریایی‏ها و هواپیماها توانایی حمل توپ‏های بزرگ را ندارند‏. بنابراین سلاحی کوچکتر و کارا طراحی شد تااین جنگ‏افزارها بتوانند بدون نیاز به حمل توپ‏های سنگین به کشتی‏های بزرگتر آسیب رسانده و آنها را نابود کنند.





به ناوچه‌هایی که بر عرشهٔ خود اژدر دارند ناوچه اژدرافکن گفته می‌شود. اژدرها از درون لوله‌ای به نام اژدرانداز پرتاب می‌شوند و هدف از پرتاب آن‌ها معمولاً نابودی زیردریایی‌ها است.

پیشینه


ساخت این نوع موشک به قرن‏ها قبل بر می‏گردد. در سال ۱۲۷۵ یک مهندس سوریه‏ای به نام حسن الرماه به توصیف انواع مواد قابل اشتعال و انفجار پرداخته بود، اژدر را این‏چنین توصیف کرده بود:

تخم‏مرغی که خودش حرکت می‏کند و سپس آتش می‏گیرد.

هم‏چنین در این متن به حرکت این وسیله بر روی آب اشاره شده بود.^[۱]





پیشینه‏ی استفاده از این موشک‏ها(به معنای امروزی خود) به حوالی ۱۸۶۰ میلادی باز می‏گردد.^[۲]


در ۱۷ فوریه‏ی سال ۱۸۶۴ برای اولین بار یک زیردریایی به نام ح.ل هانلی توانست با پرتاب یک اژدر به طور موفقیت‏آمیز کشتی یو.اس.اس هاوساتونیک را غرق کند .^[۳]



تکنولوژی ساخت اژدرها به دوران قبل از جنگ جهانی دوم برمی‌گردد. اولین اژدر توسط یک انگلیسی به نام وایت‌هد در سال ۱۸۶۶ ساخته شد. که با هوای‌فشرده کار می‌کرد و مشخصه‌های اصلی آن بسیار ابتدایی بود.


در زیر برخی از این ویژگی‌ها یاد شده‌است:

• طول : ۴ متر.
  

• سیستم رانش : موتور هوای فشرده با تک پروانه.

• قطر :۳۶ سانتی متر

• کنترل عمق : شیر هیدرواستاتیکی

• وزن : ۱۳۵ کیلو گرم

• کنترل سمت : ندارد

• سرعت : ۶ گره
  

• برد : ۲۰۰ متر الی۶۵۰ متر

که البته این مشخصات در برابر پیشرفت‌های امروزی اژدرها ناچیز است.





اژدرها در قرن بیستم

اژدر تایپ ۹۳ ژاپنی، نخستین اژدر




موفق ژاپنی.








استفاده از اژدر در قرن بیستم به تدریج رایج شد. در جنگ جهانی اول، آلمان از این سلاح برای تغریق کشتی‏های حامل تدارکات انگلیسی استفاده کرد. در سال ۱۹۳۳ ژاپن برای اولین بار توانست اژدری کاملاً کارا را بسازد که به جای هوای فشرده به عنوان سوخت از اکسیژن خالص فشرده استفاده می کرد.^[۴] این اژدر تا سال ۱۹۴۵ در نیروی دریایی ژاپن بود.





انواع سامانه‏های پیشرانه


سامانه‏های سوخت‏ رسانی در یک اژدر عبارتند از:هوای فشرده، گرمایی، اکسیژن خالص، سیمی، با چرخ طیاره، با باطری، مشابه موشک عادی و با توربین گازی .^[۲]





انواع سامانه‏ های هدایت


سامانه‏های هدایت در یک اژدر عبارتند از:رادیویی، سیمی و خود هدایت شونده. ممکن است یک اژدر از هیچکدام از سامانه‏های هدایتی استفاده نکند.^[۲]





انواع سامانه‏های پرتابه


یک اژدر را می‏توان از یک کشتی، قایق، هواپیما یا یک زیردریایی پرتاب کرد .^[۲]





اژدر مارک ۵۰

یکی از اژدرهای معروف Mark-50 نام دارد: اژدر Mark-50، اژدر سبک و پیشرفته ایالات متحده می‌باشد و علیه زیردریایی‌های سریع که در اعماق زیاد دریاها حرکت می کنند استفاده می شود. Mark-50 می تواند توسط تمامی هواگردهای ASW و یا تیوب‌های اژدر روی رزمناوها پرتاب شود. قرار بود که Mark-50 به عنوان اژدری سبک و سریع جایگزین Mark-46 شود.اما در نهایت Mark-54 LHT به عنوان جایگزین Mark-46 انتخاب شد.





انرژی شیمیایی مورد نیاز برای سیستم متحرکه این اژدر (SCEPS) در نتیجه اسپری گاز سولفور هگزا فلوراید موجود در یک مخزن کوچک بر روی لیتیم جامد ایجاد می شود. این عمل گرمای زیادی تولید می‌کند که برای ایجاد بخار از آب دریا استفاده می شود. بخار ایجاد شده سبب گردش دورانی اژدر و افزایش قدرت پمپ موتور آن می شود.






اژدر سبک Mark-50




سازنده: Alliant Techsystems, Westinghouse طول:2.28 متر وزن:340 کیلوگرم قطر:324 م م


سرعت:40 گره سر جنگی: تقریباً 45کیلوگرم.



منبع: