شادی و نشاط

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

مناظره دو پاز گنج های عرش خداوند

یکی دیگر از دعاهایی که برای ارتباط با خدا و شناخت زیبایی های خدا می توان خواند، دعای «یا مَنْ اَظْهَرَ الجَمیل» است.(2) در این دعا خدایی را که انسان می خواهد با او رفیق شود، به خوبی می توان شناخت. خدایی که رحمت و لطف و کرمش بر بندگانش حد و اندازه ندارد.
خدایی که «اَظْهَر الجَمیل» و آشکار کننده زیبایی هاست. خدایی که «سَتَرَ القَبیح» و پوشاننده گناهان بندگان خویش است.
خدایی که به گناهان گیر نمی دهد و پرده دری نمی کند. خدایی که عفو و بخشش بزرگ است. خدایی که به زیبایی از گناهان می گذرد و مغفرتش
ص: 128
________________________________________
1- 1. البلد الامین، ص 339؛ المصباح للکفعمی، ص 262؛ مفاتیح الجنان، ص 156.
2- 2. التوحید للصدوق، ص 221؛ بحارالانوار، ج 92، ص 198.
گسترده است. خدایی که دست عطوفت و رحمتش به سوی بندگان گشاده است.
در روایت آمده است که جبرئیل این دعا را از آسمان برای پیامبر به عنوان هدیه آورد. و هنگام آوردن شاد و خندان بود. و آن را از گنج های عرش خداوند بر شمرده است.(1) متن دعا این است:
یَا مَنْ أَظْهَرَ الْ_جَمِیلَ وَ سَتَرَ الْقَبِیحَ یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْ بِالْ_جَرِیرَهِ وَ لَمْ یَهْتِکِ السِّتْرَ یَا عَظِیمَ الْعَفْوِ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ یَا وَاسِعَ الْ_مَغْفِرَهِ یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ یَا صَاحِبَ کُلِّ نَجْوَی وَ مُنْتَهَی کُلِّ شَکْوَی یَا کَرِیمَ الصَّفْحِ یَا عَظِیمَ الْمَنِّ یَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا یَا رَبَّنَا وَ یَا سَیِّدَنَا وَ یَا مَوْلَانَا وَ یَا غَایَهَ رَغْبَتِنَا أَسْأَلُکَ یَا اللهُ أَنْ لَا تُشَوِّهَ خَلْقِی بِالنَّار؛ ای خدایی که زیبایی را آشکار و زشتی را پنهان می سازی! ای خدایی که به گناه مؤاخذه نمی کنی و پردۀ گنهکاران را نمی دری! ای صاحب عفو بزرگ! ای خدایی که از بدان به نیکویی در می گذری! ای کسی که مغفرت و آمرزشت بسیار و گسترده است! ای خدایی که دست هایت به لطف و رحمت گشوده است! ای آن که از هر راز نهان آگهی! و ای پناه و مرجع همۀ شکوه ها! ای کریمی که از روی مهر از گناه در می گذری! ای کسی که منتی بزرگ بر بندگانت داری! ای خدایی که بدون سابقۀ استحقاق نعمت هایت را ارزانی داشتی! ای پروردگار و ای سید ما، ای آقای ما، ای منتهای مطلوب ما! ای خدا، از تو درخواست می کنم که خِلقت مرا با آتش، زشت و قبیح نگردانی!
اگر انسان با چنین خدایی رفیق شود، نانش در روغن است. در ناز و
ص: 129
________________________________________
1- 1. بحارالانوار، ج 92، ص 198.
نعمت و لطف و رحمت خدای خویش غوطه ور می شود و سر تا پا نشاط و شادمانی است.
یامبر

دلیل دیگر بر اصالت و فضیلت فرح و شادی مهر تأیید خداوند بر آن است. حضرت عیسی و حضرت یحیی علیهما السلام پسر خاله بودند. هر دو پیامبر بودند و در یک زمان زندگی می کردند. اما حضرت یحیی اهل حزن بود؛ حزنی که برای خدا و آخرت است. و حضرت عیسی علیه السلام بهجت و سرور داشت. برخی افراد با حزن به طرف خدا می روند و برخی با شوق و سرور
ص: 44
________________________________________
1- 1. سوره عبس، آیه 40 _ 38.
2- 2. سوره غاشیه، آیه 8 و 9.
و بهجت. بر حضرت یحیی علیه السلام خوف حاکم بود و بر حضرت عیسی علیه السلام رجاء و امید.
در روایت آمده است که این دو پیامبر با هم برخورد نمودند. حضرت یحیی دید عیسی علیه السلام مسرور و شادمان است. و خنده بر لب دارد. مناظره دو پیامبر شروع شد.
حضرت یحیی وقتی دید عیسی علیه السلام متبسم است، گفت: مگر از مکر و عذاب خدا در امانی و خیالت راحت است که این قدر متبسم و خوشحالی؟! چقدر به رحمت خدا امیدواری؟! مؤمن باید یک مقدار هم بترسد.
حضرت عیسی در پاسخ یحیی گفت: چقدر محزونی و گرفته ای! مگر از رحمت خدا مأیوس هستی که این قدر گریه می کنی؟
با یکدیگر بحثشان شد. یک نفر باید بین آن ها قضاوت کند. گفتند: صبر می کنیم تا به ما وحی شود و ببینیم خداوند چه می گوید.
خداوند هم به آن ها چنین وحی فرمود:
اَحَبُّکُما اِلَیَّ الطَّلِقُ البَسّامُ اَحْسَنُاز گنج های عرش خداوند
یکی دیگر از دعاهایی که برای ارتباط با خدا و شناخت زیبایی های خدا می توان خواند، دعای «یا مَنْ اَظْهَرَ الجَمیل» است.(2) در این دعا خدایی را که انسان می خواهد با او رفیق شود، به خوبی می توان شناخت. خدایی که رحمت و لطف و کرمش بر بندگانش حد و اندازه ندارد.
خدایی که «اَظْهَر الجَمیل» و آشکار کننده زیبایی هاست. خدایی که «سَتَرَ القَبیح» و پوشاننده گناهان بندگان خویش است.
خدایی که به گناهان گیر نمی دهد و پرده دری نمی کند. خدایی که عفو و بخشش بزرگ است. خدایی که به زیبایی از گناهان می گذرد و مغفرتش
ص: 128
________________________________________
1- 1. البلد الامین، ص 339؛ المصباح للکفعمی، ص 262؛ مفاتیح الجنان، ص 156.
2- 2. التوحید للصدوق، ص 221؛ بحارالانوار، ج 92، ص 198.
گسترده است. خدایی که دست عطوفت و رحمتش به سوی بندگان گشاده است.
در روایت آمده است که جبرئیل این دعا را از آسمان برای پیامبر به عنوان هدیه آورد. و هنگام آوردن شاد و خندان بود. و آن را از گنج های عرش خداوند بر شمرده است.(1) متن دعا این است:
یَا مَنْ أَظْهَرَ الْ_جَمِیلَ وَ سَتَرَ الْقَبِیحَ یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْ بِالْ_جَرِیرَهِ وَ لَمْ یَهْتِکِ السِّتْرَ یَا عَظِیمَ الْعَفْوِ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ یَا وَاسِعَ الْ_مَغْفِرَهِ یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ یَا صَاحِبَ کُلِّ نَجْوَی وَ مُنْتَهَی کُلِّ شَکْوَی یَا کَرِیمَ الصَّفْحِ یَا عَظِیمَ الْمَنِّ یَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا یَا رَبَّنَا وَ یَا سَیِّدَنَا وَ یَا مَوْلَانَا وَ یَا غَایَهَ رَغْبَتِنَا أَسْأَلُکَ یَا اللهُ أَنْ لَا تُشَوِّهَ خَلْقِی بِالنَّار؛ ای خدایی که زیبایی را آشکار و زشتی را پنهان می سازی! ای خدایی که به گناه مؤاخذه نمی کنی و پردۀ گنهکاران را نمی دری! ای صاحب عفو بزرگ! ای خدایی که از بدان به نیکویی در می گذری! ای کسی که مغفرت و آمرزشت بسیار و گسترده است! ای خدایی که دست هایت به لطف و رحمت گشوده است! ای آن که از هر راز نهان آگهی! و ای پناه و مرجع همۀ شکوه ها! ای کریمی که از روی مهر از گناه در می گذری! ای کسی که منتی بزرگ بر بندگانت داری! ای خدایی که بدون سابقۀ استحقاق نعمت هایت را ارزانی داشتی! ای پروردگار و ای سید ما، ای آقای ما، ای منتهای مطلوب ما! ای خدا، از تو درخواست می کنم که خِلقت مرا با آتش، زشت و قبیح نگردانی!
اگر انسان با چنین خدایی رفیق شود، نانش در روغن است. در ناز و
ص: 129
________________________________________
1- 1. بحارالانوار، ج 92،از گنج های عرش خداوند
یکی دیگر از دعاهایی که برای ارتباط با خدا و شناخت زیبایی های خدا می توان خواند، دعای «یا مَنْ اَظْهَرَ الجَمیل» است.(2) در این دعا خدایی را که انسان می خواهد با او رفیق شود، به خوبی می توان شناخت. خدایی که رحمت و لطف و کرمش بر بندگانش حد و اندازه ندارد.
خدایی که «اَظْهَر الجَمیل» و آشکار کننده زیبایی هاست. خدایی که «سَتَرَ القَبیح» و پوشاننده گناهان بندگان خویش است.
خدایی که به گناهان گیر نمی دهد و پرده دری نمی کند. خدایی که عفو و بخشش بزرگ است. خدایی که به زیبایی از گناهان می گذرد و مغفرتش
ص: 128
________________________________________
1- 1. البلد الامین، ص 339؛ المصباح للکفعمی، ص 262؛ مفاتیح الجنان، ص 156.
2- 2. التوحید للصدوق، ص 221؛ بحارالانوار، ج 92، ص 198.
گسترده است. خدایی که دست عطوفت و رحمتش به سوی بندگان گشاده است.
در روایت آمده است که جبرئیل این دعا را از آسمان برای پیامبر به عنوان هدیه آورد. و هنگام آوردن شاد و خندان بود. و آن را از گنج های عرش خداوند بر شمرده است.(1) متن دعا این است:
یَا مَنْ أَظْهَرَ الْ_جَمِیلَ وَ سَتَرَ الْقَبِیحَ یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْ بِالْ_جَرِیرَهِ وَ لَمْ یَهْتِکِ السِّتْرَ یَا عَظِیمَ الْعَفْوِ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ یَا وَاسِعَ الْ_مَغْفِرَهِ یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ یَا صَاحِبَ کُلِّ نَجْوَی وَ مُنْتَهَی کُلِّ شَکْوَی یَا کَرِیمَ الصَّفْحِ یَا عَظِیمَ الْمَنِّ یَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا یَا رَبَّنَا وَ یَا سَیِّدَنَا وَ یَا مَوْلَانَا وَ یَا غَایَهَ رَغْبَتِنَا أَسْأَلُکَ یَا اللهُ أَنْ لَا تُشَوِّهَ خَلْقِی بِالنَّار؛ ای خدایی که زیبایی را آشکار و زشتی را پنهان می سازی! ای خدایی که به گناه مؤاخذه نمی کنی و پردۀ گنهکاران را نمی دری! ای صاحب عفو بزرگ! ای خدایی که از بدان به نیکویی در می گذری! ای کسی که مغفرت و آمرزشت بسیار و گسترده است! ای خدایی که دست هایت به لطف و رحمت گشوده است! ای آن که از هر راز نهان آگهی! و ای پناه و مرجع همۀ شکوه ها! ای کریمی که از روی مهر از گناه در می گذری! ای کسی که منتی بزرگ بر بندگانت داری! ای خدایی که بدون سابقۀ استحقاق نعمت هایت را ارزانی داشتی! ای پروردگار و ای سید ما، ای آقای ما، ای منتهای مطلوب ما! ای خدا، از تو درخواست می کنم که خِلقت مرا با آتش، زشت و قبیح نگردانی!
اگر انسان با چنین خدایی رفیق شود، نانش در روغن است. در ناز و
ص: 129
________________________________________
1- 1. بحارالانوار، ج 92، ص 198.
نعمت و لطف و رحمت خدای خویش غوطه ور می شود و سر تا پا نشاط و شادمانی است.
ص 198.
نعمت و لطف و رحمت خدای خویش غوطه ور می شود و سر تا پا نشاط و شادمانی است.
کُما ظَنّاًبی؛(1) محبوب ترین شما دو نفر در نزد من کسی است که چهره ای گشاده و لبی خندان دارد. و به من خوش گمان تر است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

3) ولایت اهل بیت علیهم السلام

هر ترفندی که دارید باید به کار بزنید تا از اولیای خدا شوید. اگر از اولیای خدا شدید، از غم و اندوه و نگرانی و ترس و اضطراب خبری نیست. همه فرح و شادی و آسوده خاطری است. انسان به یک نفس مطمئنه دست پیدا خواهد کرد که بزرگ ترین گرفتاری ها و مصائب در او تأثیر نخواهد گذاشت. کسانی که تحت ولایت اهل بیت علیهم السلام هستند، از اولیای الهی شمرده می شوند. امام صادق علیه السلام این حقیقت را چنین بیان می فرمایند:
لاعَتْبَ عَلی مَنْ دانَ بِوَلایَهِ اِمامٍ عادِلٍ مِنَ اللهِ؛ بر کسی که به ولایت امام عادلِ منصوب از جانب خدا اعتقاد داشته باشد، سرزنشی نیست.
آن گاه به این آیه قرآن استشهاد فرمودند:
اللهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَی النُّورِ؛(1) خداوند بر کسانی که ایمان آورده اند، ولایت دارد و آنان را از تاریکی ها به سوی روشنایی و نور می برد.
سپس فرمودند:
یعنی به پاس برخورداری از ولایت هر امام عادلی که از جانب خداست، آنان را از تاریکی های گناهان به سوی روشنایی توبه و آمرزش سوق می دهد.(2)
بنابراین فرمایش، همه دوستان اهل بیت علیهم السلام از اولیای خدا هستند. و این
ص: 130
________________________________________
1- 1. سوره بقره، آیه 257.
2- 2. الکافی، ج 1، ص 375؛ الغیبه، ص 132؛ تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 266.
بشارت بزرگی است. البته اولیای خدا درجه و مراتب دارند. هر اندازه ولایت اهل بیت علیهم السلام در انسان بالاتر باشد، به همان نسبت تحت ولایت خداوند است. پیوند با خدا و اهل بیت علیهم السلام ، انسان را ولی خدا می کند.
فقر محض
ما همانند صفر هستیم. اگر عددی در کنار صفر قرار نگیرد، هیچ ارزشی ندارد. اگر یک میلیون صفر هم در کنار هم باشند، باز همان صفر و توخالی است. مگر این که صفر جلوی عددی قرار گیرد. در این صورت هر چه تعداد صفرها زیادتر باشد، ارزشمند تر است.
اگر در کنار اهل بیت علیهم السلام قرار گرفتیم و با آنان پیوند برقرار کردیم، ارزشمند خواهیم شد. وگرنه همان صفریم. هیچ نداریم. هرچند نمی فهمیم و به این مطلب نرسیده ایم و آن را درک نمی کنیم، ولی واقع مطلب همین است. نفهمیدن دلیل بر این نیست که واقعی نباشد. ما فقر محض هستیم.
ملاصدرا می گوید: کلمه فقیر هم در شأن ما نارساست. چون فقیر یعنی کسی که دارای فقر است. ما کسی نیستیم که بگوییم فقیر هستیم یا نیستیم. ما فقر محضیم. یعنی هیچ نداریم. یکی هیچ چیز ندار است و یکی هم همه چیز دار است. این دو با هم هیچ رابطه و سنخیتی ندارند.
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
قالَ اللهُ جَلَّ جَلالُهُ عِبادی کُلُّکُمْ ضالٌّ اِلّا مَنْ هَدَیْتُهُ وَ کُلُّکُمْ فَقیرٌ اِلّا مَنْ اَغْنَیْتُهُ وَ کُلُّکُمْ مُذْنِبٌ اِلّا مَنْ عَصَمْتُهُ؛(1) خداوند جل جلاله فرموده است: بندگان من، همه شما گمراهید، مگر کسی که من او را هدایت
ص: 131
________________________________________
1- 1. من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 397؛ الامالی للصدوق، ص 101؛ بحارالانوار، ج 5، ص 198.
کنم. و همه شما فقیرید، مگر کسی که من او را غنی و بی نیاز سازم. و همه شما گناهکارید، مگر کسی که من او را از سقوط در ورطه گناه نگاه دارم.
و در جایی دیگر نیز آمده است:
کُلُّکُمْ هالِکٌ اِلّا مَنْ اَنْجَیتُ؛(1) همه شما در ورطه هلاکت هستید، مگرکسی که من او را نجات بدهم.
خلاصه این که همه ما گمراهیم، همه ما فقیریم، همه ما گناهکاریم و همه در ورطه هلاکتیم. هر چه عیب و نقص است در ماست. فقط خداوند است که کمبود نقصان ما را برطرف و جبران می کند.
امیرالمؤمنین علیه السلام در مسجد کوفه، چه زیبا با خدای خویش مناجات کرده است:
مَولایَ یا مَولایَ اَنْتَ الْغَنِیُّ وَ اَنَا الْفَقیرُ وَ هَلْ یَرْحَمُ الفَقیرَ اِلّا الْغَنی ... مَولایَ یا مَولایَ اَنْتَ الحَیُّ وَ اَنَا الْمیِّتُ وَ هَلْ یَرْحَمُ المَیِّتَ اِلّا الحَیُّ؛(2) ای مولای من، ای مولای من! تویی بی نیاز، و من فقیر؛ و آیا در حق فقیری محتاج جز غنی بی نیاز، چه کسی ترحم خواهد کرد؟ ... ای آقای من، ای آقای من! تویی زنده ابدی و من مرده بی روح؛ و آیا در حق مرده ای بی روح جز زنده ابدی، چه کسی ترحم خواهد کرد؟
میت یعنی هیچ ندارد. این که فرمود «اَنَا المَیِّتُ»، نه این که بعداً میت هستم، بلکه الآن هم میت هستم. اگر درک نمی کنیم، حرف دیگری است. خداوند
ص: 132
________________________________________
1- 1. الامالی للطوسی، ص 166؛ بحارالانوار، ج 68، ص 140.
2- 2. المزار للشهید الاول، ص 249؛ البلد الامین، ص 319؛ مفاتیح الجنان، ص 676، مناجات حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام .
به پیامبرش می فرماید: «اِنَّکَ مَیِّتٌ وَ اِنَّهُم مَیِّتونَ؛(1) یعنی همین الآن میت هستی وگرنه می فرمود: «اِنَّکَ سَیَمُوتُ؛ تو بعداً خواهی مرد.»
حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم درباره حضرت امیر علیه السلام فرمودند:
مَنْ ارادَ اَنْ یَنْظُرَ الی مَیِّتٍ یَمْشی فَلْیَنْظُرْ اِلی عَلِیِّ بْنِ ابی طالب علیه السلام؛(2) کسی که می خواهد به مرده ای که راه می رود نگاه کند، به علی بن ابی طالب علیه السلام بنگرد.
این فرمایش پیامبر بیان همین حقیقت است که همه در پیشگاه خدا مرده ایم و هیچ نداریم. مهم درک این حقیقت است. امیرالمؤمنین علیه السلام به این حقیقت رسیده است. یعنی در پیشگاه خداوند به درجه موت رسیده و خودش را هیچ نمی بیند.
هر چه هست قدرت و لطف و حول و قوه و فعل خداوند است. منتها اهل معرفت این مطلب را درک می کنند و ما درک نمی کنیم. برای خودمان یک استقلال معتقدیم. و همین اسباب سقوط ماست.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

پیوند با هستی مطلق

به یاری خداوند باید این هیچ چیز نداری را خوب درک کنیم. اگر این مطلب را درک کنیم، در پی پیوند با کسی هستیم که همه چیز دارد. وقتی فقر و نیاز خودمان را احساس کردیم، به دنبال بی نیاز می رویم، آن هم غنی مطلق.
همه فرازهای مناجات امیرالمؤمنین علیه السلام هم همین مطلب را بیان می فرماید.
ص: 133
________________________________________
1- 1. سوره زمر، آیه 30.
2- 2. تحفه الملوک، ج 1، ص 110.
انسان را به خودش می شناساند. فقر و مسکنت و بی چارگی اش را برایش بیان می کند و بعد چاره را پیوند با خداوند معرفی می کند.
به عارفی گفتند: به چه مقام و مرتبه ای رسیده ای؟ پرسید: بالاترین مقام چیست؟ گفتند: مثلاً سلطنت و پادشاهی. پرسید: بالاتر از آن چیست؟ گفتند: هیچ. گفت: من در همان مقام هستم. من از الآن هیچ ام.
هر پست و مقامی را در دنیا در نظر بگیرید، هیچ است. از الآن بروید در همان منصب. همه کسانی که در دنیا منصبی دارند، آخر کار هیچ اند.
نردبان این جهان ما و منی است
لاجرم آن کس که بالاتر نشست
عاقبت این نردبان افتادنی است
استخوانش سخت تر خواهد شکست
اظهار عجز
انسان به همان میزان که هیچ بودن خودش را درک کند، آن همه چیز دار پیدا می شود. اصلاً راه رسیدن به قدرت واقعی، اظهار عجز است. راه رسیدن به علم حقیقی، اظهار جهل است. یعنی قشنگ باید بفهمیم که نمی فهمیم.
این درد بزرگی است که کسی نفهمد و خیال کند که می فهمد و خودش را فهمیده می انگارد. اگر مقداری درس خوانده ایم و مدرک گرفته ایم، خودمان را دانای عالم می دانیم. این یک بت بزرگی است.
این ها نفهم تر از عوام اند. چون عوام خودشان را دانا حساب نمی کنند، ولی این افراد خود را دانا می دانند. امان از وقتی که نفهمیم که نمی فهمیم. فکر نمی کنم گردنه ای خطرناک تر از این باشد. راه رسیدن به همه کمالات این است که انسان خود را بی چیز و هیچ بداند.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

پوستین ایاز

داستان سلطان محمود و ایاز را شنیده اید. ایاز چوپانی بود که گوسفندانش را در بیابان می چراند. هیچ چیز نداشت، ولی به طور غیر مترقبه مورد نظر سلطان محمود قرار گرفت. آن قدر در نزد سلطان محمود محبوبیت پیدا کرد که مقام و منزلتش از همه وزرا بالاتر رفت. آن قدر بالا رفت که سلطان محمود گاهی او را روی تخت سلطنت می نشاند و خودش مانند یک غلام در برابر او می نشست.
محمود غزنوی که هزارش غلام بود عشقش عنان گرفت و غلام غلام شد
سلطان محمود با آن عظمت که همه در مقابلش بر خود می لرزیدند، در برابر یک غلام این چنین ادب می کرد.
این ایاز پوستینی داشت که مربوط به زمان چوپانی بود. آن را در اتاق مخصوص خودش آویزان کرده بود و هر چند وقت یک بار در اتاق خودش خلوت می کرد و به آن پوستین نگاه می کرد. می گفت: ای ایاز، یک وقت غرور تو را نگیرد! تو یک چوپانی، نظر سلطان به تو افتاده است، وگرنه هیچ نداری.
برخی افراد سعایت کردند و گفتند: این ایاز می رود در اتاق و توطئه می کند. سلطان محمود گفت: ایاز اهل این حرف ها نیست. بروید ببینید چه می کند. دیدند پوستینی آویزان کرده و به آن نگاه می کند. گفت: او را بیاورید. پرسید: معنای این کار تو چست؟ گفت: گاهی به این پوستین نگاه می کنم تا به یاد آورم که من هیچ نداشتم. این نظر شما بود که مرا به تخت و تاج رسانده است و حتی سلطنت را در اختیار من قرار داده است و مرا به جای خود نشانده است.
ص: 135
اگر تاریخ سلاطین را بخوانید، می بینید که سلاطین به خاطر حفظ سلطنت خود هر جنایتی مرتکب می شدند. اگر بچه های سلطان هوس تاج و تخت پدرشان را می کردند، لحظه ای به آنان مهلت داده نمی شد. چه بسیار سلاطینی که بچه های خود را کشتند و چشم های آنان را از حدقه بیرون کشیدند، مبادا هوس تاج و تخت کنند. سلطنت شخص نمی شناسد، همین سلطانی که کسی را نمی شناسد، اسیر محبت یک غلام بود.
گفت: من هیچ چیز ندارم، عنایت و لطف شما مرا به اینجا رسانده است. می خواهم فراموش نکنم که من یک چوپان هیچ چیز ندار بوده ام. مولانا چه زیبا می گوید:
از منی بودی منی را واگذارای ایاز آن پوستین را یاد آر