آشنایی با استان ایلام

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آشنایی با استان ایلاماستان ایلام یکی از استان‌های کشور ایران است که در باختر این کشور و در ناحیه‌ای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفته‌است. مرکز این استان شهر ایلام است . استان ایلام از غرب با کشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه‌است.این استان از استان‌های جنگلی ایران است و به خاطر زیبایی طبیعتش از آن با نام عروس زاگرس نیز یاد می‌شود. پیش از دوره رضاشاه به این ناحیه پشتکوه می‌گفتند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مسافت های جاده ای استان ایلاماز تهران تا شهر ایلام حدود 708 کیلومتر راه استاز شهر کرمانشاه تا شهر ایلام حدود 188 کیلومتر است

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

نقاط دیدنی استان ایلامشهر باستانی سیروانشهر باستانی سیروان از جمله آثار تاریخی و بسیار قدیمی شهرستان شیروان و چرداول در استان ایلام می باشدآرامگاه سید صلاح‌الدین محمدامامزاده‌ای در شهرستان آبدانان از استان ایلام استدژ جولیاندر قسمت شمال شرقی شهر باستانی جولیان واقع در استان ایلام قرار دارد. بر روی تپه ماهور طبیعی مشرف بر این شهر باستانی آثاری از این قلعه قدیمی قرار دارد که بصورت دژی مستحکم ساخته شده است. این دیوار سطح تپه را به صورت یک محوطه مناسب با چشم‌اندازی دلپذیر و مشرف بر دشت جولیان درآورده است.در جبهه غربی آثار ورودی به داخل محوطه بنا دیده می‌شود و موقعیت دامنه تپه در قسمت غربی که مشرف به شهر و چهارتاقی جولیان است. به نظر می‌رسد این بنا بصورت معبر پله‌ای بوده است که بر اثر فرسایش آثار آن از بین رفته استبخشی از دیوار باقی مانده بصورت کنگره‌ای ساخته شده و ارتفاع دیوار حدود دو متر بوده است. احتمالاً دژ نسبت به بناهای شهر باستانی جولیان از قدمت بیشتری برخوردار باشد. یک تیغه سنگی به رنگ سفید نیز در سطح تپه دیده می‌شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

کوه قلاقیران

از کوه‌های استان ایلام با ارتفاع 2152متری است.کوه قلاقیران را به لحاظ جلوه‌ای طبیعی باید در زمره یکی از بهترین نقاط کوهستانی ایران به شمار آورد. این کوه در ۳ کیلومتری شهر ایلام قرار داشته و مناظر طبیعی آن از جمله تفرج گاههای ششدار، دارای زیبایی‌ها و جذابیت‌های کم نظیری است. به لحاظ مردم شناسی نیز این کوه در ایلام از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و به نوعی در ادبیات شفاهی نماد شهر ایلام به شمار می‌آیدآتشکده و تنگه(تنگ)بهرام چوبین

تنگه‌ای کم عرض و مرتفع با موقعیت استراتژیک در دامنه کبیرکوه و در مجاورت روستای شیخمکان در ضلع غربی مسیر جاده دره شهر- پلدختر از توابع شهرستان دره شهر می‌باشد.این تنگه با آثار باقیمانده از دیوار و دژهای نظامی به بهرام چوبین ار ژنرال‌های دوره ساسانی منسوب است، و مکانی بوده برای پناه گرفتن بهرام چوبین در زمان شورش علیه خسرو پرویز.آثار به جا مانده عمدتا شامل قلعه‌ای از سنگ و گچ و پلکان بر دیواره‌های سنگی است. همچنین این مجموعه دارای چهار آب انبار سنگی و ناودانکهای ارتباطی برای نگهداری آب شرب برای مدت طولانی است.تنگه بهرام چوبین از مناطق گردشگری در فصل بهار و تابستان برای مردم درهشهر و شهرستان‌های مجاور به شمار می‌آید

قلعه کلم

از جمله آثار باستانی دره کلم است که در جنوب شرقی رودخانه کلم ساخته شده‌است. رشته کوه کبیر کوه ارتفاعات غربی و جنوب غربی این منطقه را تشکیل می‌دهد. رودخانه کلم که از دامنه این رشته سرچشمه گرفته، عامل حیات و شکل گیری حیات استقراری در این مکان است، گر چه اقلیم و آب و هوای مناسب آن بر این موقعیت اثر مثبت داشته‌است. قلعه از شمال محدود به زمین‌های کشاورزی و روستای کلم، از جنوب به زمین‌های کشاورزی و آبکند، از غرب به آتشکده کلمه و از شرق به زمین‌های کشاورزی و ادامه محوطه باستانی پیرامون قلعه منتهی می‌شود. در مورد قلعه اطلاعات مستندی در منابع ذکر نشده‌است. دلیل این مساله عدم اجرای کارهای پژوهشی و تحقیقاتی است. اخیرا برخی از نویسندگان اطلاعات مختصری از این قلعه ارائه داده‌اند که بیشتر منحصر به شکل ظاهری آن است و بنابراین از حیث علمی محل استناد نیست.از آنجا که این قلعه تا کنون مورد حفاری قرار نگرفته‌است، پلان اصلی آن کاملاً مشخص نیست اما آنچه در ظاهر بنا نمایان است دو طبقه بودن آن است که ساختمان طبقه دوم به صورت چهار ضلعی مستطیل شکل با ابعاد ۱۵*۵/۲۲ متر متراژ شده‌است که طول آن جهت شرقی-غربی دارد. تراکم آوار سنگها و ضخامت دیوار در گوشه‌ها، مدور بودن ستون‌های اصلی بنا را می‌رساند. در جبهه شرقی دو بنا دیده می‌شود؛ یکی ۵*۶ و دیگری ۵/۳*۵ متر، اما در گوشه جنوب شرقی، بنای یک متری آثار دیوار به عمق بیش از دو متر ملاحظه می‌شود که کاربرد آن مشخص نیست.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

قلعه والیعهد قاجار در دشت میان کوهی ایلام و در بالای تپه چگا میرک در سال ۱۳۲۶ هجری قمری ساخته شده‌است. چشمه بی بی آب این قلعه را تامین می‌کرده‌است که به سبک گذشته با استفاده از تنبوشه آب چشمه به محوطه حیاط مرکزی قلعه هدایت می‌شده‌است. در حال حاضر قلعه در ضلع شمالی خیابان پاسداران ایلام قرار دارد و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌استقلعه والی یکی از بناهای فرهنگی-تاریخی عظیمی است که در ضلع شمالی خیابان پاسداران قرار دارد. این بنای تاریخی که یادگاری از ادوله و زمان‌های پیشین و در نوع خود بی نظیر است. در سال ۱۳۲۶ قمری به دستور غلام رضا خان والی فیلی در محله‌ای بنام حسین آباد فیلی که به ده بالا مشهور بوده، احداث گردید. غلامرضاخان والی این محل و بنا را برای اسکان خود در فصل تابستان انتخاب کرده و آن را بر روی تپه‌ای نه چندان بلند احداث کرد و با توجه به آن ، ارتفاع فعلی کف حیاط از اطراف آن محدوده ۵/۳ تا ۴ متر است. در مورد تاریخچه قلعه والی چنانچه از سنگ نوشته‌ای که در تخت خان (محله‌ای در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی صالح آباد-ایلام) پیداست چنین آمده که غلام رضاخان بعد از ذکر چندین سطر از کارهای انجام شده خود می‌نویسد: امر به ساختن قلعه حسین آباد فیلی که مشهور به ده بالا است نمودم قلعه حمام و باغ به معماریت حاج درویش علی کرمانشاهی و حجاری رضاقلی در سال ۱۳۲۵ قمری به اتمام رسید. قلعه والی در زمینی به مساحت ۱۷/۴۶۸۷ متر مربع احداث گردیده‌است که از این مقدار زمین، فضای سبزی به مساحت ۴/۱۷۹۲ متر مربع در ضلع جنوبی باقی مانده‌است. قلعه نمای جنوبی و شکلی تقریباً ذوزنقه‌ای دارد این قلعه زیر بنایی برابر ۰۱/۱۴۶۶ متر مربع دارد و مساحت حیاط درونی آن برابر ۴/۱۳۶۳ متر مربع است.قلعه والی در زمان ساخت در فضایی کاملاً باز ساخته شده ولی با پیش رفت شهرنشینی اطراف آن با ساختمانهای مسکونی و اداری محصور گردید.موقعیت قلعه به نحوی است که از سمت شمال با کوچه‌ای شش متری و از سمت غرب با خیابانی هشت متری از ساختمانهای مسکونی اطراف خود جدا شده‌است. از شرق نیز با ساختمان اداری اداره کل امور اقتصاد و دارائی ایلام محصور شده شده‌است و از جنوب به خیابان پاسدارن منتهی می‌شود. در ضلع شمالی قلعه تالار (شاهنشین)زیبایی وجود دارد که ابعاد و اندازه داخلی آن بزرگتر از سایر اتاقها می‌باشد. در وسط تالار حوض کوچکی قرار دارد که اطراف و داخل آن با سنگ مرمر مزین شده بود و در زمان بازسازی با کاشی‌های رنگی تزئین گردید. این حوض در اطراف چشمه‌ای که در آن زمان پر آب بوده ساخته شده ولی به مرور زمان این چشمه خشک و کم آب شده بود و برای اینکه حالت نمادین چشمه حفظ شود در باسازی قلعه با اجرای لوله کشی این قسمت نیز مرمت گردید تا به دست فراموشی سپرده نشود. وجود نرده‌های مشبک آجری به رنگ فیروزه‌ای، تراس‌های سرپوشیده ضلع جنوبی همراه با پنجره‌های مشبک با شیشه‌های الوان، اورسی‌های قلعه، ستونهای دایره‌ای، سرستونهای منقوش در ایوان، قوسهای کمانی و تزئینی و کاربندی بالای آن با کاشی‌های رنگی، درختان بلند و کهنسال کاج و حوض مستطیل شکل در صحن جلوی قلعه چشم انداز کاملاً زیبایی به قلعه و معماری آن داده‌استشهر تاریخی ماداکتوگفته میشود ماداکتو پایتخت ایلام باستان است و تاکنون موقعیت این شهر مشخص نشده است. اما منابعی شهر فعلی دره شهر دراستان ایلام را ماداکتوی باستان معرفی می نمایند. در صورتیکه ویرانه های باقیمانده در این منطقه متعلق به شهر صیمره از قرون اولیه ی اسلامی واحتمالا” اواخر دوره ی ساسانی است. تا کنون هیچ نشانه و یافته ای از دوران ایلامیان از این شهر تاریخی بدست نیامده است.آتشکده سیاهگلپشت‌قلعه آبدانانسنگ‌نوشته تخت‌خانسنگ‌نوشته گل‌کل ملکشاهیغار طلسم‌خانقلعه قیرانکاخ فلاحتیموزه تاریخ طبیعی ایلامپل گاومیشانقلعه سیاهکلطاق شیرین و فرهاد

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

زبان مردم استان ایلام

زبان کردی و گویش لری در این استان وجود دارد و بسیاری از مردم فارسی نیز می دانند


نکات امنیتی استان ایلام

در نقاط مرزی خطر انفجار مینهای باقیمانده از جنگ ایران و عراق وجود دارد


احترام گذاشتن مردم استان ایلام

مناطق شمالی این استان کردنشین است و در مناطقی لرها سکونت دارند. به کسانی که نژاد دورگه کرد و لر دارند لک میگویند


شهرهای استان ایلام :


آبدانان – ارکواز – ایلام – ایوان – بدره – پهله – توحید – چوار – دره شهر – دهلران – زرنه – سرابله – صالح آباد – لومار – مهران – موسیان – میمه