علل سیاسى - اجتماعى غیبت
شكى نیست كه رهبرى پیشوایان الهى به منظور هدایت مردم به سر منزل كمال مطلوب است و این امر در صورتى میّسر است كه آنها آمادگى بهره بردارى از این هدایت الهى را داشته باشند. اگر چنین زمینه مساعدى در مردم وجود نداشته باشد، حضور پیشوایان آسمانى در بین مردم ثمرى نخواهد داشت.
متأسفانه فشارها و تضییقاتى كه بویژه از زمان امام جواد - علیه السلام - به بعد بر امامان وارد شد، و محدودیتهاى فوق العادهاى كه برقرار گردید - به طورى كه فعالیتهاى امام یازدهم و دوازدهم را به حداقل رسانید - نشان داد كه زمینه مساعد جهت بهره مندى از هدایتها و راهبریهاى امامان در جامعه (در حدّ نصاب لازم) وجود ندارد. ازین رو حكمت الهى اقتضا كرد كه پیشواى دوازدهم، بتفصیلى كه خواهیم گفت، غیبت اختیار كند تا موقعى كه آمادگى لازم در جامعه به وجود آید.
البته همه اسرار غیبت بر ما روشن نیست ولى شاید نكته اى كه گفتیم رمز اساسى غیبت باشد. در روایات ما، در زمینه علل و اسباب غیبت، روى سه موضوع تكیه شده است:
الف - آزمایش مردم
چنانكه مى دانیم یكى از سنتهاى ثابت الهى، آزمایش بندگان و انتخاب صالحان و گزینش پاكان است. صحنه زندگى همواره صحنه آزمایش است تا بندگان از این راه در پرتو ایمان و صبر و تسلیم خویش در پیروى از اوامر خداوند تربیت یافته و به كمال برسند و استعدادهاى نهفته آنان شكوفا گردد.
در اثر غیبت حضرت مهدى، مردم آزمایش مى شوند: گروهى كه ایمان استوارى ندارند، باطنشان ظاهر مى شود و دستخوش شك و تردید مى گردند و كسانى كه ایمان در اعماق قلبشان ریشه دوانده است، به سبب انتظار ظهور آن حضرت و ایستادگى در برابر شدائد، پخته تر و شایسته تر مى گردند و به درجات بلندى از اجرا و پاداش الهى نائل مى گردند.
امام موسى بن جعفر - علیه السلام - فرمود: هنگامى كه پنجمین فرزندم غایب شد، مواظب دین خود باشید، مبادا كسى شما را از دین خارج كند. او ناگزیر غیبتى خواهد داشت، به طورى كه گروهى از مؤمنان از عقیده خویش بر مى گردند. خداوند به وسیله غیبت، بندگان خویش را آزمایش مى كند...(16)
از سخنان پیشوایان اسلام بر مى آید كه آزمایش به وسیله غیبت حضرت مهدى، از سخت ترین آزمایشهاى الهى است (17). و این سختى از دو جهت است:
9 1 - از جهت اصل غیبت، كه چون بسیار طولانى مى شود بسیارى از مردم دستخوش شك و تردید مى گردند. برخى در اصل تولد و برخى دیگر در دوام عمر آن حضرت شك مى كنند و جز افراد آزموده و مخلص و داراى شناخت عمیق، كسى بر ایمان و عقیده به امامت آن حضرت باقى نمى ماند. پیامبر اسلام ضمن حدیث مفصلى مى فرماید: مهدى از دیده شیعیان و پیروانش غایب مى شود و جز كسانى كه خداوند دلهاى آنان را جهت ایمان، شایسته قرار داده، در اعتقاد به امامت او استوار نمى مانند (18).
2 - از نظر سختیها و فشارها و پیشامدهاى ناگوار كه در دوران غیبت رخ مى دهد و مردم را دگرگون مى سازد، به طورى كه حفظ ایمان و استقامت در دین، كارى سخت دشوار مى گردد و ایمان مردم در معرض مخاطرات شدید قرار مى گیرد. (19)
ب - حفظ جان امام
خداوند، به وسیله غیبت، امام دوازدهم را از قتل حفظ كرده است، زیرا اگر آن حضرت از همان آغاز زندگى در میان مردم ظاهر مى شد، او را مى كشتند (چنانكه تفصیل آن را نوشتیم). بر این اساس اگر پیش از موعد مناسب نیز ظاهر شود، باز جان او به خطر مى افتد و به انجام مأموریت الهى و اهداف بلند اصلاحى خود موفق نمى گردد.
«زراره»، یكى از یاران امام صادق - علیه السلام - مى گوید: امام صادق - علیه السلام - فرمود: امام منتظر، پیش از قیام خویش مدّتى از چشمها غایت خواهد شد.
عرض كردم: چرا؟
فرمود: بر جان خویش بیمناك خواهد بود .(20)
ج - آزادى از یوغ بیعت با طاغوتهاى زمان
پیشواى دوازدهم، هیچ رژیمى را، حتى از روى تقیه، به رسمیّت نشناخته و نمى شناسد. او مأمور به تقیه از هیچ حاكم و سلطانى نیست و تحت حكومت و سلطنت هیچ ستمگرى در نیامده و در نخواهد آمد، چرا كه مطابق وظیفه خود عمل مى كند و دین خدا را به طور كامل و بى هیچ پرده پوشى و بیم و ملاحظهاى اجرا مى كند. بنابراین جاى هیچ عهد و میثاق و بیعت با كسى و مراعات و ملاحظه نسبت به دیگران باقى نمى ماند.
«حسن بن فضّال» مى گوید: امام هشتم فرمود: گویى شیعیانم را مى بینم كه هنگام مرگ سومین فرزندم (امام حسن عسكرى) در جستجوى امام خود، همه جا را مى گردند اما او را نمى یابند.
عرض كردم: چرا غایب مىشود؟
فرمود: براى اینكه وقتى با شمشیر قیام مى كند، بیعت كسى در گردن وى نباشد. (21)
همه چیز در مورد امام زمان (عج)
نقل قول
