دلایل عصمت امامان چیست؟
درباره این مسأله جای سخن بسیار است. در ابتدا باید گفت: مصونیت معصومان در برابر گناه از مقام معرفت و علم و تقواى آن ها سرچشمه مى گیرد، درست همانند پرهیز از پاره اى از گناهان براى ما که به خاطر علم و آگاهى و ایمان و معرفت آن را ترک مى کنیم.
مثلاً هرگز با بدن لخت و عریان، قدم در کوچه و خیابان نمى گذاریم. گروه زیادى از مردم نسبت به گناهانى مانند سرقت مسلحانه در شب یا قتل انسان هاى بیگناه یا خودکشى مصونیت دارند و داراى حا لت درونى خاصى مى باشند. عوامل پیدایش این نوع گناهان در محیط ذهن آن ها، چنان محکوم و مورد تنفر می باشد که حتى به فکر آن نمى افتند. بنابراین بیشتر انسان ها از حد و درجه ضعیفی از عصمت برخوردارند.عصمت معصومان نیز همین گونه است. یعنی ناشى ازعلم آنان به لوازم و آثار گناه است. با این تفاوت که آنها به تمام گناهان آگاهی دارند. علاوه بر آن از ایمانی مستحکم برخوردارند که پشتوانه محکمی برای این علم می باشد. این علم قوى آثار شوم گناه را در نظر آن ها مجسم مى نماید که از شناختشان به مقام ربوبى سرچشمه گرفته است.پس عصمت معصومان از دو چیز برخوردار است:
۱: علم و آگاهی از حقیقت و آثار گناه
۲: ایمان محکم که آنها را از گناه باز می دارد ، بی آن که اختیار آنها برای انجام یا ترک گناه سلب شده باشد.معصوم در عین قدرت بر انجام گناه، با اختیار خودش گناه را ترک مى نماید. مانند انسانی که به سیم لختِ برق دست نمى زند و یا باقى مانده غذاى بیمارِ مبتلا به جذام و سل را نمى خورد، ولى در عین حال چنان نیست که قدرت بر این کار را نداشته باشد، بلکه با توجه به پى آمدهاى کار,، ترک را بر فعل ترجیح مى دهد و در طول زندگى گِرد چنین کارهایى نمى رود.انجام ندادن، مطلبى است و نداشتن قدرت، مطلبى دیگر.
به دیگر سخن: صدور چنین کارى از انسان هاى عاقل و علاقه مند به سلامت خود، به صورت محال عادى در مى آید، نه محال عقلى.باز به عنوان مثال ، محال عادى است که شخص عالم و مؤمنى شراب با خود به مسجد ببرد و در صف جماعت بنوشد، ولى مسلّماً محال عقلى نیست، بلکه محال عادى است. تفاوت این دو محال بسیار روشن است. در اولى امکان انجام فعل محفوظ است، هر چند تحقق نمى پذیرد، ولى در دومى فعل امکان انجام ندارد.
مثلاً خدا مى تواند افراد مطیع و فرمان بردار را به دوزخ بفرستد، در حالى که هرگز این کار را انجام نمى دهد. اقتضاى صفت عدل و حکمت این است که به انسان مطیع پاداش دهد, نه کیفر. بنابراین انجام ندادن فعل گواه بر عدم توانایى نیست . فرد معصوم اقدام به انجام کار خلاف و گناه نمى کند, هر چند اگر بخواهد, مى تواند مانند دیگران آن را انجام دهد.ائمه اطهار(ع) وانبیا مانند بقیه مردم انسان هاى صاحب اختیار و اراده بوده اند. آنان مانند بقیه مردم می توانستند دنبال گناه و فساد بروند و می توانستند اهل صلاح و تقوا باشند.اندیشمندان شیعه در اثبات عصمت امامان علیهم السلام دلایل گوناگونى ارائه نموده اند. به دلایل قرآنی بسنده می کنیم واز دلایل عقلی و روایی خودداری می کنیم.