توبه آغوش رحمت

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

امام هشتم از پدرانش از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)

روایت می کند:
التائب من الذنب کمن لا ذنب له(137)
توبه کننده از گناه همچون کسی که گناهی ندارد.
از حضرت صادق (علیه السلام) روایت شده:

ان توبه النصوح هو ان یتوب الرجل من ذنب و ینوی ان لا یعود الیه ابدا (138)
توبه نصوح این است که انسان از گناه توبه کند و تصمیم بگیرد که هرگز به آن گناه باز نگردد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

للَّه افرح بتوبه عبده العقیم الوالد و من الضال الواجد و من الضمان الوارد (139)
خداوند به توبه ی بنده ی گنهکارش از عقیمی که فرزند پیدا کند و از کسی که گمشده اش را بیابد، و از تشنه ی که بر چشمه ی آب وارد گردد ، خوشحال تر است!

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

از حضرت صادق (علیه السلام) روایت شده:

ان توبه النصوح هو ان یتوب الرجل من ذنب و ینوی ان لا یعود الیه ابدا (138)
توبه نصوح این است که انسان از گناه توبه کند و تصمیم بگیرد که هرگز به آن گناه باز نگردد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

للَّه افرح بتوبه عبده العقیم الوالد و من الضال الواجد و من الضمان الوارد (139)
خداوند به توبه ی بنده ی گنهکارش از عقیمی که فرزند پیدا کند و از کسی که گمشده اش را بیابد، و از تشنه ی که بر چشمه ی آب وارد گردد ، خوشحال تر است!
از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده:

التائب اذا لم یستبن علیه اثر التوبه فلیس بتائب یرضی الخصماء و یعبد الصلوات و یتواضع بین الخلق و یتقی نفسه عن الشهوات و یهزل رقبته بصیام النهار (140)
زمانی که آثار توبه بر توبه کننده ظاهر نشده باید گفت تائب نیست آثار توبه عبارت است: از بدست آوردن رضایت کسانی که نزد انسان حقوق مالی دارند، به جا آوردن نمازهای از دست رفته ، فروتنی در میان مردم حفظ نفس از شهوات حرام لاغر کردن جسم به روزه گرفتن.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

للَّه افرح بتوبه عبده العقیم الوالد و من الضال الواجد و من الضمان الوارد (139)
خداوند به توبه ی بنده ی گنهکارش از عقیمی که فرزند پیدا کند و از کسی که گمشده اش را بیابد، و از تشنه ی که بر چشمه ی آب وارد گردد ، خوشحال تر است!
از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده:

التائب اذا لم یستبن علیه اثر التوبه فلیس بتائب یرضی الخصماء و یعبد الصلوات و یتواضع بین الخلق و یتقی نفسه عن الشهوات و یهزل رقبته بصیام النهار (140)
زمانی که آثار توبه بر توبه کننده ظاهر نشده باید گفت تائب نیست آثار توبه عبارت است: از بدست آوردن رضایت کسانی که نزد انسان حقوق مالی دارند، به جا آوردن نمازهای از دست رفته ، فروتنی در میان مردم حفظ نفس از شهوات حرام لاغر کردن جسم به روزه گرفتن.
علی (علیه السلام) فرمودند:

التوبه ندم بالقلب و استغفار باللسان و ترک بالجوارح و اضما ان لا یعود (141)
توبه پشیمانی به قلب و استغفار به زبان و ترک تمام گناهان به اعضا و نیت بر نگشتن به گناه است

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

شرایط پذیرش توبه از دیدگاه امام جواد (ع)





قالَ الإمام الجواد - علیه السلام



التَّوْبَةُ عَلی أرْبَع دَعائِم: نَدَمٌ بِالْقَلْبِ، وَاسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ، وَ عَمَلٌ بِالْجَوارِحِ، وَ عَزْمٌ أنْ لایَعُودَ
.


ارشاد القلوب دیلمی، ص 160


امام جواد - علیه السلام - فرمود: شرایط پذیرش توبه چهار چیز است:

پشیمانی قلبی،

استغفار با زبان،

جبران کردن گناه ـ

نسبت به همان گناه حقّ الله و یا حقّ النّاس ـ،

تصمیم جدّی بر این که دیگر مرتکب آن گناه نشود

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده:

التائب اذا لم یستبن علیه اثر التوبه فلیس بتائب یرضی الخصماء و یعبد الصلوات و یتواضع بین الخلق و یتقی نفسه عن الشهوات و یهزل رقبته بصیام النهار (140)
زمانی که آثار توبه بر توبه کننده ظاهر نشده باید گفت تائب نیست آثار توبه عبارت است: از بدست آوردن رضایت کسانی که نزد انسان حقوق مالی دارند، به جا آوردن نمازهای از دست رفته ، فروتنی در میان مردم حفظ نفس از شهوات حرام لاغر کردن جسم به روزه گرفتن.


علی (علیه السلام) فرمودند:

التوبه ندم بالقلب و استغفار باللسان و ترک بالجوارح و اضما ان لا یعود (141)
توبه پشیمانی به قلب و استغفار به زبان و ترک تمام گناهان به اعضا و نیت بر نگشتن به گناه است

علی (علیه السلام) فرمودند:

من تاب تاب اللَّه علیه و امرت جوارحه ان تستر علیه و بقاع الارض ان تکتم علیه و انسنیت الحفظه من کانت تکتب علیه(142)
کسی که توبه کند خداوند توبه اش را می پذیرد و به اعضا بدنش امر می شود ، گناهانش را مستور بدارد ، و به قطعه های زمین گفته می شود گناهانش را بپوشاند و آنچه حافظان عمل نوشته اند از یادشان برده می شود

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

علی (علیه السلام) فرمودند:

التوبه ندم بالقلب و استغفار باللسان و ترک بالجوارح و اضما ان لا یعود (141)
توبه پشیمانی به قلب و استغفار به زبان و ترک تمام گناهان به اعضا و نیت بر نگشتن به گناه است.

علی (علیه السلام) فرمودند:

من تاب تاب اللَّه علیه و امرت جوارحه ان تستر علیه و بقاع الارض ان تکتم علیه و انسنیت الحفظه من کانت تکتب علیه(142)
کسی که توبه کند خداوند توبه اش را می پذیرد و به اعضا بدنش امر می شود ، گناهانش را مستور بدارد ، و به قطعه های زمین گفته می شود گناهانش را بپوشاند و آنچه حافظان عمل نوشته اند از یادشان برده می شود

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: خداوند را داوود پیغمبر وحی

کرد:
ان عبدی المومن اذا اذنب ذنبا ثم رجع و تاب من ذلک الذنوب و استحیحی منی عند ذکره غفرت له و انسیته الحفظه و ابدلته الحسنه ولا ابالی و انا ارحم الراحمین(143)
همانا بنده ی مومنم زمانی که مرتکب گناهی شد سپس از آن گناه روی گرداند و توبه کرد و به وقت یاد آن گناه از من شرمنده شد او را می آمرزم، و گناه را از یاد نویسندگان عملش می برم و معصیتش را به حسنه تبدیل می کنم و باکی ندارم که مهربانترین مهربانانم
پیامبر بزرگ اسلام در ورایت مهمی فرمودند : آیا می دانید تائب کیست؟
عرضه داشتند ، نمی دانم فرمودند: هرگاه عبد توبه کند ولی صاحبان حقوق مالی را از خود راضی نکند تائب نیست و هر کس توبه کند ولی صاحبان حقوق مالی را از خود راضی نکند تائب نیست، و هر کس توبه کند ولی به عبادتش نیفزاید تائب نیست و کسی که توبه کند ولی لباسش را تغییر ندهد تائب نیست و آن که توبه کند ولی دوستانش را عوض نکند تائب نیست و هر کس توبه کند ولی دوستانش را عوض نکند تائب نیست و هر آن که توبه نماید ولی رختخواب و تکیه گاهش را عوض ننماید تائب نیست و هر کس توبه کند و اخلاق و نیتش را عوض ننماید تائب نیست و هر آن که توبه کند ولی قلبش را به روی حقایق باز نکند و در مقام انفاق برنیاید تائب نیست و هر کس توبه کند اما آرزوهایش را کوتاه و زبانش را حفظ نکند تائب نیست و هر آن که توبه کند ولی بدنش را غذای اضافی تصفیه نکند تائب نیست ، چون! بر این خصلتها استقامت نماید تائب است. (144)
تغییر و تعویض آنچه که در این روایت بسیار مهم مطرح است آن اموری است که از حرام به دست آمده یا رابطه با آن حرام است.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: خداوند را داوود پیغمبر وحیکرد:

ان عبدی المومن اذا اذنب ذنبا ثم رجع و تاب من ذلک الذنوب و استحیحی منی عند ذکره غفرت له و انسیته الحفظه و ابدلته الحسنه ولا ابالی و انا ارحم الراحمین(143)
همانا بنده ی مومنم زمانی که مرتکب گناهی شد سپس از آن گناه روی گرداند و توبه کرد و به وقت یاد آن گناه از من شرمنده شد او را می آمرزم، و گناه را از یاد نویسندگان عملش می برم و معصیتش را به حسنه تبدیل می کنم و باکی ندارم که مهربانترین مهربانانم
پیامبر بزرگ اسلام در ورایت مهمی فرمودند : آیا می دانید تائب کیست؟
عرضه داشتند ، نمی دانم فرمودند: هرگاه عبد توبه کند ولی صاحبان حقوق مالی را از خود راضی نکند تائب نیست و هر کس توبه کند ولی صاحبان حقوق مالی را از خود راضی نکند تائب نیست، و هر کس توبه کند ولی به عبادتش نیفزاید تائب نیست و کسی که توبه کند ولی لباسش را تغییر ندهد تائب نیست و آن که توبه کند ولی دوستانش را عوض نکند تائب نیست و هر کس توبه کند ولی دوستانش را عوض نکند تائب نیست و هر آن که توبه نماید ولی رختخواب و تکیه گاهش را عوض ننماید تائب نیست و هر کس توبه کند و اخلاق و نیتش را عوض ننماید تائب نیست و هر آن که توبه کند ولی قلبش را به روی حقایق باز نکند و در مقام انفاق برنیاید تائب نیست و هر کس توبه کند اما آرزوهایش را کوتاه و زبانش را حفظ نکند تائب نیست و هر آن که توبه کند ولی بدنش را غذای اضافی تصفیه نکند تائب نیست ، چون! بر این خصلتها استقامت نماید تائب است. (144)
تغییر و تعویض آنچه که در این روایت بسیار مهم مطرح است آن اموری است که از حرام به دست آمده یا رابطه با آن حرام است.

امضاء

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

منافع توبه

بر اساس آیات قرآن مجید بخصوص آیات مربوط به توبه از گناهان و نیز بر مبنای روایات و احادیث وارده از اهل بیت (علیه السلام) توبه درای منافع بسیار مهمی در دنیا و آخرت است که گوشه ی از آن منافع را در سطور زیر می خوانید:
... استغفروا ربکم انه کان غفارا، یرسل السماء علیکم مدارارا و یمددکم باموال و بنین و یجعل لکم جنات و یجعل لکم انهارا (145)
از خداوند طلب مغفرت کنید که او آمرزنده ی گناهان است خداوند به دنبال توبه و انابه و استغفار شما آب فراوان از آسمان بر شما می بارد و شما را با مال فراوان و فرزندان مدد می نماید و باغهای خرم و نهرهای آب برای شما قرار می دهد.
... توبوا الی اللَّه توبه نصوحا عسی ربکم ان یکفر عنکم سیئاتکم ویدخلکم جنات تجری من تحتها الانهار...(146)
به سوی خداوند کنید توبه ی خالص باشد که خداوند گناهانتان را محو کند و شما را وارد بهشت هایی نماید که زیر درختان نهرها جاری است.
اغلب آیات مربوط به توبه و به دو صفت غفور رحیم ختم شده یعنی خداوند تائب واقعی را مورد بخشش و رحمت قرار می دهد.(147)
ولو ان اهل القری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض...(148)
اگر اهل شهر و دیار ایمان آورده بودند و از گناهان پرهیز می کردند هر آینه درهای برکات آسمان و زمین را به روی آنها باز می کردیم.
تفسیر شریف مجمع البیان در روایت بسیار جالبی نقل می کند مردی به حضرت مجتبی (علیه السلام) از قحطی و گرانی شکایت کرد حضرت به او فرمودند: از گناهانت استغفار کن دیگری به حضرت از تهیدستی گله کرد حضرت فرمودند: از گناهانت استغفار کن دیگری به حضرت از تهیدستی گله کرد، حضرت فرمودند، برای گناهانت استغفار کن، یاران به حضرت عرضه داشتند شکایت ها و در خواستها مختلف بود ولی شما همه را امر به توبه و استغفار فرمودید ، حضرت پاسخ دادند ، من این حقیقت را از پیش خود نگفتم ، بلکه از آیات سوره ی نوح از آنجا که می فرماید استغفروار ربکم... استفاده نموده و آنان را راهنمایی کردم که حل مشکل شما به دست با کفایت توبه است .(149)
در هر صورت از قرآن مجید و روایات به طور صریح استفاده می شود که منافع توبه عبارت است از: محو گناهان عفو الهی، آمرزش حق، اتصال به رحمت امنیت، از عذاب آخرت استحقاق ورود به بهشت سلامت روح پاکی قلب ، طهارت اعضا و جوارح دور ماندن از رسوایی فرو ریختن باران مدد شدن به ثروت و اولاد پدید آمدن باغها و نهرهای آب ، از بین رفتن قحطی ، گرانی و تهیدستی.
لقد کان فی قصصهم عبره لا ولی الالباب

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

داستان توبه کنندگان

زن نمونه

آسیه همسر فرعون بود، روحی استکباری ، نفسی شریر ، اعتقادی باطل و عملی فاسد داشت.
قرآن مجید فرعون را آلوده به علو ، ظلم، جنایت و خونریزی معرفی می کند و از او به عنوان طاغوت یاد می نماید.
آسیه در کنار بسر می برد و ملکه ی مملکت بود، همه چیز برای او و در دسترس وی قرار داشت.
او نیز مانند همسرش فرمانروایی داشت و به هر شکلی که می خواست از خزانه ی کشور و مواهب مملکت بهره می گرفت.
زندگی او در کنار چنان همسر، و در کنار چنان حکومتی و در میان چنان درباری با آن همه مکنت و ثروت و غلامان و کنیزان گوش به فرمان زندگی بسیار خوشی بود.
زن جوان و قدرتمند و چنان حالی و هوایی از طریق پیامبر الهی موسی بن عمران صدای حق و ندای حقیقت را شنید ، باطل بودن فرهنگ و عمل شوهرش برای او روشن گشت و نور حق را حقیقت بر قلبش تابید.
با اینکه می دانست پذیرفتن حق ملکه بودن و حتی نابودی جانش تمام شود، ولی حق را پذیرفت ، به آیین پاک الهی ایمان آورد و تسلیم خداوند مهربان شد، و در مقام توبه و عمل صالح برای آبادی آخرش برآمد.
توبه ی او توبه ی آسانی نبود، به خاطر توبه می بایست تمام شئون خود را واگذار و تن به قبول و شکنجه ها فرعون و مامورانش بدهد با این همه در عرصه گاه توبه و ایمان و عمل صالح و هدایت در آمد.
توبه ی او برای فرعون و دربارش گران آمد، زیرا در شهر شهرت پیدا کرد که همسر فرعون ، ملکه ی مملکت ، دست از آیین فرعونی برداشته و به مذهب کلیم الهی درآمده ، بازگرداندن او با تبلیغ و تشویق و تهدید فرعون و درباریانش میسر نشد او حق را با قلب روشن خود و عقل فعالش یافته بود و پوکی و پوچی باطل را درک کرده بود و نمی دانست حق و حقیقت یافته را از دست بدهد و به باطل پوچ و پوک باز گردد.
آری، چگونه می توانست خدا را با فرعون، حق را با باطل، نو را با ظلمت درستی با با نادرستی ، دنیا را با آخرت ، بهشت را با دوزخ ، سعادت را شقاوت معامله کند؟!
آسیه بر ایمان و توبه و انابه اش اصرار داشت و فرعون باز با گرداندنش به باطل پافشاری می کرد .
فرعون در مبارزه با آسیه طرفی نبست، خشمگین شد آتش غضبش شعله ور گشت در برابر ثابت قدمی او شکست خورد فرمان شکنجه ی آسیه را صادر کرد آن انسان والا را به چهار میخ کشیدند پس از شکنجه های سخت محکوم به اعدام شد، سربازان سنگدل ماموریت یافتند سنگ گران و سنگینی را با قدرت و قوت از بالا به او بیندازند ، ولی آسیه به خاطر خدا و به دست آوردن سعادت دنیا و آخرت مقاومت کرد و زیر آن همه شکنجه ، به حضرت محبوب متوسل شد.
به خاطر توبه ی واقعی ، ایمان و جهاد صبر و مقاومت ، و یقین و عزم محکمش در قرآن مجید برای تمام اهل ایمان از مرد و زن تا روز قیامت به عنوان نمونه معرفی شد، تا باب هر عذری به روی هر گناهکاری در هر عصر و زمانی و در هر موقعیت و شرایطی بسته باشد و معصیت نگوید : راهی به سوی توبه و انابه و ایمان و عمل صالح نداشتم.
و ضرب اللَّه مثلا للذین آمنوا امراه فرعون اذ قالت رب لی عندک بینا فی الجنه و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم(150) الضالمین
و خداوند برای آنان که اهل ایمانند همسر فرعون را به عنوان نمونه معرفی کرد ، هنگامی که گفت ، پروردگارا برای من در جوار رحمتت خانه ای در بهشت بنا کن و مرا از فرعون و عمل صالح او نجات بده و از طایفه ی ستمگران رهایی بخش.
عظمت این زن در سایه ی توبه وایمان و صبر و مقاومت به جایی رسید که در روایتی از رسول خدا نقل شده:
اشتاقت الجنه الی اربع من النساء مریم بنت عمران و آسیه بنت مزاحم زوجه فرعون و خدیجه بنت خویلد زوجه النبی فی الدنیا و الاخره و فاطمه بنت محمد(151)
بهشت مشتاق چهار زن است: مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم همسر فرعون، خدیجه دختر خویلد همسر پیامبر در دنیا و آخرت ، و فاطمه (علیه السلام) دختر محمد (صلی الله علیه و آله و سلم).