اصلىترین شرط اجابت دعا
از وعدههای خداوند متعال اجابت دعاى نیایشگران است، لیكن تحقق این وعده منوط به تحقق حقیقت دعا از سوى داعى است و حقیقت دعا عبارت است از این كه «انسان خود را در برابر خداوند متعال نیازمند مطلق ببیند و با پرستش او درصدد جلب عنایت و رحمت او برآید». شناخت و جزم قلبی به این حقیقت امری ساده و تحقق آن امری آسان و سهل الوصول نیست، بلكه مقدماتی برای رسیدن به این مقام لازم است. در روایات شریفه اهل بیت علیهمالسلام مقدماتی برای تحقق حقیقت دعا ذكر شده است كه اشارهای گذرا به آن سودمند است.
این مقدمات عبارتند از:
1. شناخت
امام كاظم علیهالسلام نقل می كند عدّهاى به [امام] صادق علیهالسلام گفتند: دعا مىكنیم؛ امّا دعایمان مستجاب نمىشود! ایشان فرمود: لِأَنَّكُم تَدعونَ مَن لا تَعرِفونَهُ؛1 چون شما كسى را مىخوانید كه نمىشناسیدش.
2. اخلاص
امام على علیهالسلام: عَلَیكَ بِإِخلاصِ الدُّعاءِ؛ فَإِنَّهُ أخلَقُ بِالإِجابَةِ؛2 بر تو باد اخلاص داشتن در دعا؛ زیرا چنین دعایى، به اجابت، سزاوارتر است.
3. عمل
امام على علیهالسلام: مَن عَظَّمَ أوامِرَ اللّهِ أجابَ سُؤالَهُ؛3 هر كس اوامر خداوند را بزرگ شمارد، خداوند درخواست او را جواب مىدهد.
4. پاك بودن درآمد و خوراك
امام صادق علیهالسلام: إذا أرادَ أحَدُكُم أن یُستَجابَ لَهُ، فَلیُطَیِّب كَسبَهُ، وَلیَخرُج مِن مَظالِمِ النّاسِ، و إنَّ اللّهَ لا یُرفَعُ إلَیهِ دُعاءُ عَبدٍ وفی بَطنِهِ حَرامٌ، أو عِندَهُ مَظلِمَةٌ لِأَحَدٍ مِن خَلقِهِ؛4 هر گاه فردى از شما خواست دعایش مستجاب شود، درآمدش را پاك گرداند و از زیر بار حقوق مردم بیرون برود. دعاى بندهاى كه در شكمش حرام باشد، یا حقّ یكى از خلق خدا به گردنش باشد، به درگاه خداوند بالا نمىرود.
5. حضور قلب
امام صادق علیهالسلام: إنَّ اللّهَ عز و جل لا یَستَجیبُ دُعاءً بِظَهرِ قَلبٍ ساهٍ، فَإِذا دَعَوتَ فَأَقبِل بِقَلبِكَ، ثُمَّ استَیقِن بِالإِجابَةِ؛5 خداوند دعایى را كه از روى دلِ غافل باشد، نمىپذیرد. پس هر گاه دعا كردى، با دلت رو كن، آن گاه به اجابت، یقین داشته باش.
بررسی متون دینی و تامل در آن، خصوصا روایات مرتبط با مساله اجابت دعا، ما را به این نكته رهنمون میسازد كه همه این مقدمات و نكاتی كه درباره اجابت دعا مطرح شده است به یك نقطه اصلی و محوری منتهی میشود و آن چیزی جز "حال انقطاع و تهى كردن دل از امید به غیر خداوند متعال" نیست كه هر چه این حال در نیایشگر تقویت شود، دعاى او به اجابت، نزدیكتر مىگردد
6. حالت انقطاع
مصباح الشریعة ـ در آنچه به امام صادق علیهالسلام نسبت داده است ـ : سُئِلَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله عَنِ اسمِ اللّهِ الأَعظَمِ، قالَ: كُلُّ اسمٍ مِن أسماءِ اللّهِ، فَفَرِّغ قَلبَكَ عَن كُلِّ ما سِواهُ، وَادعُهُ بِأَیِّ اسمٍ شِئتَ؛ فَلَیسَ فِی الحَقیقَةِ للّهِِ اسمٌ دونَ اسمٍ، بَل هُوَ الواحِدُ القَهّارُ؛6 از پیامبر خدا صلىالله علیه وآله درباره اسم اعظم خدا سؤال شد. فرمود: همه نامهاى خدا اسم اعظماند. پس، دلت را از هر آنچه جز اوست، خالى گردان و آن گاه او را با هر نامى كه خواستى، بخوان؛ زیرا در حقیقت براى خداوند، نام خاصّى نیست؛ بلكه او یكتاى قهّار است.
اصلىترین و محوریترین شرط اجابت دعا
بررسی متون دینی و تامل در آن، خصوصا روایات مرتبط با مساله اجابت دعا، ما را به این نكته رهنمون میسازد كه همه این مقدمات و نكاتی كه درباره اجابت دعا مطرح شده است به یك نقطه اصلی و محوری منتهی میشود و آن چیزی جز "حال انقطاع و تهى كردن دل از امید به غیر خداوند متعال" نیست كه هر چه این حال در نیایشگر تقویت شود، دعاى او به اجابت، نزدیكتر مىگردد.
كسى كه خود را نیازمند مطلق به بىنیاز مطلق مىبیند، از غیر او منقطع مىگردد و به او مىپیوندد.
به سخن دیگر خواندن خداوند متعال با خواندن غیر او تفاوت جوهرى دارد و تا حال انقطاع به انسان دست ندهد در واقع خدا را نمىخواند. حال انقطاع همان حالى است كه از آن تعبیر به خالى كردن دل از غیر خدا شده است، چنان كه در حدیث بالا گذشت وقتی از پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله درباره اسم اعظم سؤال كردند، ایشان به فراغت دل از غیر خدا و توجه كامل به مقام ربوبی اشاره میكنند.
هر چه این حال در نیایشگر تقویت شود، دعاى او به اجابت نزدیكتر مىگردد، تا آنجا كه ممكن است بدون دعا نیز خواسته او تأمین گردد.
نقل قول
