يكي از حوادث مهم و بزرگ تاريخ اسلام، حادثه غدير است. اين حادثه ي بزرگ كه در اواخر عمر پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله رخ داده است، منشأ بسياري از حوادث، تحوّلات، گرايشها، فرهنگها، عقايد و ايدهها گرديد. در طول1400سال گذشته، محققان و انديشه مندان بسياري، به پژوهش و تجزيه و تحليل و بررسي اين واقعه ي تاريخي پرداختهاند. پايه ي همه اين بررسيها بر فرض صحت و تحقق حادثه غدير استوار است. آيا حادثه ي غدير ساخته و پرداخته شيعيان است؟ آيا حادثه ي غدير در گفتار ديگران آمده است؟ و دهها سؤال ديگر.
در اين گفتار مختصر، به يكي از جوانب، يعني غدير از منظر عالمان و منابع اهل سنت پرداخته ميشود.
با بعثت پيامبراكرم، حضرت محمد صلي الله عليه و آله تحولي بزرگ در جهان بشريت ايجاد شد؛ تحولي كه از جنبه هاي مختلف، جهان را تحت تأثير قرار داد و در زماني كوتاه از منطقه ي مكه و مدينه، (از زادگاه اصلي خود) خارج شد و سراسر جهان را فراگرفت و به عنوان يك فرهنگ برجسته، مورد توجه جهانيان قرار گرفت.
بيترديد تحولي كه ظهور اسلام در جهان بشريت ايجاد كرده است،در نوع خود بي نظير بوده است؛ همانطوري كه اديان بزرگ گذشته نيز در ظرف زماني خود، تحولي بزرگ ايجاد كردهاند. امتيازات و برجستگي هاي دين اسلام سبب شد تا تحولات آن نيز بيشتر و گستردهتر باشد و با فاصلهاي كوتاه، مورد توجه و قبول انسانهاي علاقهمند قرار گيرد و از محدوده ي جزيرةالعرب خارج شده، به امپراتوري ايران و رم برسد.
لحظه لحظه ي حيات پيامبراكرم صلي الله عليه و آله خاطره و تحول است. اولين خاطره، نزول قرآن كريم بود كه با آيه ي شريفه «إقرَأ بِاسمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَق» آغاز شد و سپس هر روز شاهد حوادث و تحولات بسياري بودهايم كه شمارش آن از اين گفتار خارج است. هر يك از آن حوادث، فرهنگي بسيار ارزشمند در بردارد و شايسته است محققان درباره ي آن تحقيق كنند و آثار نو و جديد آن را معرفي نمايند.
يكي از اين حوادث مهم و باارزش و ماندگار- كه در اواخر عمر آن حضرت صلي الله عليه و آله رخ داده است- حادثه غديرخم بود كه منشأ بسياري از حوادث بعدي گرديده است. گويي حادثه ي غدير، حادثهاي بس عظيم و بزرگ بوده است كه با درخشش آن، تحولي بزرگ در انقلاب كبير پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله ايجاد شده است.
تا قبل از حادثه غدير، بسياري تصور ميكردند با رحلت پيامبراكرم صلي الله عليه و آله، رشد و توسعه و گسترش اسلام در ابعاد متعدد، بسته خواهد شد و همچون اديان بزرگ گذشته، دين اسلام نيز به نقطه ي پايان خواهد رسيد و دوران ركود و انحطاط آن آغاز خواهد شد و دين جديد كه دوران شكوفايي خود را در زمان حيات آن حضرت آغاز نموده است، بعد از سالها به يك دين متروك و كهنه تبديل خواهد شد؛ ولي حادثه ي غدير، افق جديدي در برابر دين اسلام گشود. آري اگر اين حادثه تحقق نمييافت، دين اسلام نيز مانند اديان گذشته به سر حد كمال نميرسيد و نمي توانست به عنوان يك دين جاوداني معرفي گردد، زيرا بدخواهان و دشمنان براي رحلت آن رسول خدا، لحظه شماري ميكردند و خيال ميكردند با رحلت آن حضرت، دين اسلام نيز چون اديان گذشته، به نقطه ي پايان خواهد رسيد و آن گاه، دوران قهقرايي و ركود را طي خواهد كرد و با گذشت زمان، بسياري از احكام آن ازبين خواهد رفت و جز نام، چيزي از دين جديد باقي نخواهد ماند.
با اعلام عمومي جمله ي معروف «من كنت مولاه فعلي مولاه» توسط پيامبراسلام صلي الله عليه و آله كه بعد از اجتماع عمومي مسلمانان جهان در مجمع و كنگره بينالملي حج انجام گرفت، سرفصل جديدي در دين اسلام گشوده شد و دين اسلام وارد مرحله ي تازه و نويي شد كه در اديان گذشته، سابقه نداشت؛ چه اينكه با حركت اين رودخانه بزرگِ فرهنگ غني اسلام، همه ي انسانها از آن سيراب خواهند شد.
آري، حادثه غدير، كاملكننده حادثه بزرگ بعثت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله است و به همان اندازه تأثيرگذار و باارزش است. اگر حادثه غدير نميبود، خاتميت دين اسلام مورد اشكال و ايراد بود؛ زيرا لازمه ي خاتميت دين، استمرار آن است. ديني كه در يك نقطه ي زماني به پايان برسد، نميتواند دين كامل، فراگير و دائمي باشد؛ قطاري كه نقطه ي پايان داشته باشد و در يك مسير خاص و زمان خاص حركت كند، نميتواند همه مسافران را به مقصد برساند؛ رودخانهاي كه در يك زمان و مكان خاص جاري باشد، نميتواند همه ي مزارع و دشتها را سيراب كند.
اگر شيعه اصرار بر ترويج فرهنگ غدير دارد، تنها براي حمايت از يك فرد يا افرادي خاص نيست. شايد بعضي خيال كنند شيعه به علت تعصب بيجا، از يك فرد يا افرادي حمايت ميكند و دلباخته ي آنان است. جداي از دلباختگي و علاقهمندي، به اعتقاد محققان و دانشمندان شيعه، اسلامِ بدون غدير، ابتر و ناقص است.
حادثه غدير، از زوايا و ابعاد گوناگون قابل بحث و تحقيق است؛ زيرا اين حادثه ي بزرگ، آغاز و منشأ بسياري از حوادث بعدي بوده است. ما در اين گفتار به بررسي يكي از اين زوايا ميپردازيم: «غدير از منظر عالمان و منابع اهل سنت».
برخي از جوانان خيال ميكنند حديث غدير تنها توسط محدثان و عالمان شيعه مطرح شده است و گويي اين ساخته و پرداخته عالمان شيعه است و در منابع حديثي اهل سنت مطرح نشده است؛ تا جايي كه برخي خيال كردهاند حديث غدير افسانهاي بيش نيست و شيعيان آن را طراحي كردهاند. براي رفع اين ابهام، محققان شيعه زحمات بسياري متحمل شدهاند كه از جمله آنان، علامه اميني مؤلف كتاب گرانسنگ الغدير است.