پی نوشتها:
1- سوره نحل آیه 44
2- سوره جمعه آیه 2
3- آخر اتقان سیوطی چاپ قاهره(1370 ه)
4- اتقان ص 120-133.
5- مجاهد مفسر معروف متوفی 100-103 هجری (تهذیب الاسماء نووی) .
(سعید بن جبیر) مفسر معروف شاگرد ابن عباس که بدست حجاج سال 94 هجری شهید شده
است (تهذیب) .
(عکرمه) مولی و شاگرد ابن عباس و سعید بن جبیر متوفای سال 104 هجری (تهذیب) .
(ضحاک) از شاگردان عکرمه (لسان المیزان)
(حسن بصری) زاهد و مفسر معروف متوفای سال 110 هجری (تهذیب) .
(عطاء بن ابی رباح) فقیه و مفسر مشهور از تلامذه ابن عباس متوفای سال 115 هجری (تهذیب) .
(عطاء بن ابی مسلم) از بزرگان تابعین از شاگردان ابن جبیر و عکرمه متوفای سال 133 هجری (تهذیب) .
(ابو العالیه) از ائمه تفسیر و بزرگان تابعین در قرن اول هجری میزیسته (تهذیب) .
(محمد بن کعب قرظی) از مفسرین معروف و از نژاد یهود بنی قریظه بوده در قرن اول هجری میزیسته.
(قتاده) اعمی از بزرگان فن تفسیر شمرده شده از تلامذه حسن بصری و عکرمه بوده در سال 117
در گذشته است (تهذیب) .
(عطیه) از ابن عباس نقل میکند (لسان) .
(زید بن اسلم) مولی عمر بن خطاب فقیه و مفسر سال صد و سی و شش هجری در گذشته است
(تهذیب) .
(طاوس) یمانی از علماء وقت خود و شاگرد ابن عباس بوده و سنه صد و شش هجری در گذشته
است (تهذیب) .
6- عبد الرحمن بن زید پسر زید بن اسلم و از علماء تفسیر معدود است.
(ابو صالح کلبی) نسابه و مفسر در قرن دوم میزیسته.
7- روایت موقوفه روایتی است که مروی عنه در آن ذکر نشده باشد.
8- (سفیان بن عیینه) مکی از طبقه دوم تابعین و از علماء تفسیر است در سال صد و نود و هشت
هجری در گذشته است (تهذیب) .
(وکیع بن جراح) کوفی از طبقه دوم تابعین و از مفسرین است سال صد و نود و هفت هجری در
گذشته (تهذیب) .
(شعبة بن الحجاج) بصری از طبقه دوم تابعین و از معاریف مفسرین است سال صد و شصت هجری
در گذشته (تهذیب)
(عبد بن حمید) صاحب تفسیر از طبقه دوم تابعین و در قرن دوم میزیسته.
9- (ابن جریر طبری) محمد بن جریر بن یزید از معاریف علماء اهل سنت و در سال سیصد و ده هجری
در گذشته (لسان المیزان) .
10- اتقان سیوطی جزء 2 ص 190.
11- زجاج از علمای نحو متوفای 310 هجری (ریحانه) .
12- (واحدی) نحوی مفسر متوفای 68 هجری (ریحانه) .-
(ابو حیان) اندلسی نحوی و مفسر و قاری سال هفتصد و چهل و پنج در مصر وفات کرده (ریحانه) .
13- زمخشری یکی از معاریف علماء ادب مؤلف تفسیر کشاف متوفای سال 538 هجری (کشف الظنون) .
14- امام فخر رازی متکلم و مفسر معروف صاحب تفسیر مفاتیح الغیب متوفای سال 606 هجری. (کشف الظنون) .
15- (عبد الرزاق کاشی) از معاریف علماء و عرفای قرن هشتم هجری در سال 720-
751 هجری در گذشته (ریحانه) .
16- احمد بن محمد بن ابراهیم ثعلبی صاحب تفسیر ثعلبی متوفای 426-427 هجری (ریحانه) .
17- محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی متوفای سال 668 هجری (ریحانه) .
18- تالیف شیخ اسماعیل حقی اسلامبولی متوفای سال 1137 هجری (ملحقات کشف الظنون) .
19- تالیف شهاب الدین محمود آلوسی بغدادی متوفای سال 1270 هجری (ملحقات کشف الظنون) .
20- بنام غرائب القرآن تالیف نظام الدین حسن قمی نیشابوری متوفای سال 728 هجری (ملحقات کشف الظنون) .
21- زراره و محمد بن مسلم هر دو از فقهای شیعه و خواص اصحاب امام پنجم و ششم امامیه میباشند و معروف و جریر هر دو از خواص اصحاب امام ششم اند.
22- فرات بن ابراهیم کوفی صاحب تفسیر است (ریحانه) (و ابو حمزه ثمالی) از فقهای شیعه و از خواص امام چهارم و پنجم امامیه است.
23- (عیاشی) محمد بن مسعود کوفی سمرقندی از اعیان علماء امامیه و در نیمه دوم قرن سوم هجری میزیسته (ریحانه) .
(علی بن ابراهیم قمی) از مشایخ حدیث امامیه و در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم میزیسته است (ریحانه) .
(نعمانی) محمد بن ابراهیم نعمانی از اعیان علماء امامیه و از تلامذه کلینی است و در اوائل قرن چهارم هجری میزیسته (ریحانه) .
24- سید رضی از اعیان فقهاء امامیه و در شعر و ادب سرآمد اهل عصر خود بوده و-
نهج البلاغه از تالیفات اوست در سال چهارصد و چهار یا شش هجری در گذشته (ریحانه) .
25- شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی که از اکابر علماء امامیه و کتاب تهذیب و کتاب استبصار که دو اصل از چهار اصل حدیث امامیه میباشند تالیف اوست در سال چهارصد و شصت هجری در گذشته (ریحانه) .
26- صدر المتالهین محمد بن ابراهیم شیرازی فیلسوف نامی متوفای هزار و پنجاه هجری مؤلف کتاب اسرار الایات و مجموعه تفاسیر (روضات و ریحانه) .
میبدی گونابادی و سید هاشم بحرانی صاحب برهان در 4 مجلد متوفای سال 1107 هجری و فیض کاشانی آخوند ملا محسن مؤلف تفسیر صافی واصفی متوفای 1091 هجری (ریحانه) .
27- شیخ عبد علی حویزی شیرازی صاحب تفسیر نور الثقلین در 5 مجلد متوفی سال 1112 هجری (ریحانه) .
28- فضل بن حسن طبرسی از اعیان علماء امامیه صاحب تفسیر مجمع البیان در ده جلد متوفای 548 هجری (ریحانه) .
منبع : قرآن در اسلام , طباطبائی ، سید محمد حسین
پایگاه اطلاع رسانی حوزه