لطفا لبخند بزنید

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

لبخند همان اکسیر جوانی است

ما باید توجّه داشته باشیم که لبخندی که برای مسخره کردن دیگری باشد، نه تنها برای ما آرامش را به ارمغان نمی‌آورد بلکه باعث ناراحتی فرد دیگری شده و به همین دلیل بعد از مدتی انرژی منفی آن، گریبان‌گیر خود ما می‌شود و ما را دچار غم واندوه می‌کند.
همواره سعی کنید هنگام لبخند از صمیم قلب به طرف مقابل خود محبّت بورزید و بدانید فقط در این صورت است که می‌توانید در قلب او نفوذ کنید.
ما انسان‌ها به راحتی می‌توانیم لبخندی را که نشانه عشق و محبّت باشد از لبخندی که از روی اجبار باشد تشخیص دهیم.
شما باید تلاش کنید تا همه مردم را دوست داشته باشید و باور کنید که این یکی از بهترین راههای جذب رحمت الهی می‌باشد.
اکنون که عشق به همه مردم را در قلب خویش جای دادید می‌توانید لبخندی دلنشین هم به لب داشته باشید به گونه‌ای که هر کس شما را ببیند مجذوب لبخندتان شود و به سوی شما کشیده شود و شما را در راه رسیدن به هدف و آرمان زیبایتان، یاری کند.
در روانشناسی لبخند، به این نکته تأکید می‌شود که ما باید از صمیم قلب احساس کنیم که نسبت به خود و دیگران وظیفه‌ای داریم و آن وظیفه همان لبخند زدن و شاد جلوه کردن است.
لبخند می‌تواند چرخ‌های زندگی اجتماعی ما را روغن کاری کند و جامعه ما را لذت‌بخش کند، شما تصور کنید که اگر در روابط اجتماعی ما لبخند وجود نداشته باشد چقدر روابط بین فردی ما با مشکل روبرو می‌شود.
لبخند، پیام آور دوستی و محبّت می‌باشد و باعث می‌شود که ما احساس بهتری نسبت به زندگی و جهان پیرامون خود داشته باشیم.
افرادی که همواره با چهره‌ای اخمو با دنیا برخورد می‌کنند، معمولاً در درون خود احساس وحشت می‌کنند و آنها در واقع، تنش‌های درونی و خجالت خود را در پشت چهره عبوس خود پنهان می‌کنند .
اما افرادی که در جامعه با لبخند ظاهر می‌شوند به این وسیله نشان می‌دهند که شخصیتی مهربان و اجتماعی و خوش قلب دارند.
شاید شما خیال کنید که با لبخند زدن، مردم شما را فردی غیر جدی بدانند اما باید بدانید این لبخند تغییراتی بسیار اساسی در جسم و روان شما به وجود می‌آورد که نمونه بارز آن شادمانی است و در این حالت تمام جسم شما تنظیم شده و ذهنتان شفاف‌تر می‌شود.
آیا شما سخنی در مورد اکسیر جوانی شنیده‌اید؟
اکنون بدانید که لبخند بهترین اکسیر جوانی است که بشر در اختیار دارد، چیزی که برای همه ما قابل دسترس است.
لبخند زدن باعث می‌شود تا شما جذاب‌تر، زنده‌تر و جوان‌تر به نظر بیایید.
به هر حال می‌توان در مورد فایده‌های لبخند زیاد سخن گفت، لبخند زدن می‌تواند فشار روانی بر شما را کاهش دهد و در واقع موجب گردد تا شما احساس خوشبختی و شادی کنید.
این نکته را هیچ‌گاه از یاد نبرید که لبخند، واقعیتی شیرین است و زندگی را به کام شما دلنشین می‌کند.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

آیا از پیام‌های غیر کلامی استفاده می‌کنید


روان‌شناسان در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که در ارتباط میان انسان‌ها 70% پیام‌ها با زبان بدن (حالات و نشانه‌های غیر کلامی) صورت می‌گیرد و فقط 30% پیام‌ها با سخن گفتن منتقل می‌شود.30
در مورد پیام‌های غیر کلامی، سخن بسیار گفته شده است و محققان در زمینه مقایسه پیام‌های کلامی و غیر کلامی، بررسی‌هایی انجام داده‌اند.
اگر دقّت کنید متوجّه می‌شوید که واکنش به پیام‌های غیر کلامی بسیار سریع‌تر از واکنش به پیام‌های کلامی است. وقتی طرف مقابل شما به روی شما تبسّم می‌زند یا به شما خیره می‌شود، در تفسیر و واکنش به این علامت‌ها درنگ نمی‌کنید؛ به بیان دیگر ما نیازی به فکر کردن برای درک این پیام‌های غیر کلامی نداریم.
اما در زمینه پیام‌های کلامی، ما نیاز به زمان بیشتری داریم تا منظور طرف مقابل را درک کنیم؛ چون فهم و درک یک پیام کلامی نیاز به فکر کردن دارد.31
خلاصه آن‌که پیام‌های غیر کلامی در مقایسه با پیام‌های کلامی، کمتر مورد بازبینی آگاهانه قرار می‌گیرند؛ به این معنا که ما به سرعت می‌توانیم به مقصود و معنای این پیام‌ها پی‌ببریم.
جالب است بدانید که پیام‌های غیر کلامی از نظر فرهنگی، همگانی هستند و در هر زمان و مکانی به کار می‌آیند. وقتی شما با فردی روبرو می‌شوید که زبان او با زبان مادری شما فرق دارد و قادر به ایجاد ارتباط کلامی نیستید، می‌توانید با همین لبخند، صمیمیّت خود را به قلب او ارسال کنید.
از طرف دیگر در ارزیابی‌هایی که انجام شده این نکته روشن شده است که اثر پیام‌های غیر کلامی (مثل دست دادن، لبخند زدن و...) سه تا چهار برابر اثر پیام‌های کلامی می‌باشد.
یکی از مهمترین مهارتهای گفتگو با دیگران از ناحیه مهارت «زبان تن»، جلوه پیدا می‌کند و تحقیقات نشان داده است که «زبان تن» قبل از اینکه ما حرفی به زبان بیاوریم احساسات و نگرش‌های ما را به دیگران مخابره می‌کند.
اغلب کسانی که در گفتگو و ارتباط برقرار کردن با دیگران مشکل دارند، متوجّه نیستند که حالت بدن آنها، دلیل اصلی عدم موفقیت آنها در زمینه ارتباطات است.
ما همواره با نخستین علامت‌ها و اشاره هایی که به مخاطبان خود ارسال می‌کنیم درک می‌شویم و مورد قضاوت قرار می‌گیریم و اگر این علامت اوّلیه، دوستانه نباشد داشتن یک صحبت خوب و خوشایند دشوار می‌شود.
شما می‌توانید با رعایت روشهایی که در علم «زبان تن» مورد بحث قرار می‌گیرد، کاری کنید که نخستین اشاره‌های بدن شما، به نفع شما (و نه بر ضرر شما) کار کنند.
وقتی شما از زبان تن استفاده می‌کنید در اصل، پیامی به این شرح را به مخاطب خود مخابره می‌کنید: «من شخصی دوست داشتنی هستم و اگر تو بخواهی حاضرم با تو ارتباط برقرار کنم».32
لازم به ذکر است که پیام‌های غیر کلامی به پنج شیوه به مخاطب ارسال می‌شود:
1. حالات چهره: سخنور رومی "سیسرون" بیش از دو هزار سال قبل گفته است: «چهره، تصویر روح است». امروزه علم روان‌شناسی این مطلب را ثابت کرده است که احساسات و عواطف ما در چهره ما منعکس می‌شود.
2. تماس چشمی: شعرای قدیمی چشم را پنجره‌ای برای روح می‌دانستند؛ زیرا عموما از این پنجره می‌توان نکات زیادی را درباره احساسات دیگران به دست آورد.
روان‌شناسان، نگاه معمولی و مداومِ مخاطب به شما را نشانه دوستی و محبّت می‌دانند؛ ولی اگر مخاطب شما از تماس چشمی دوری کند این چنین نتیجه‌گیری می‌کنند که او شما را دوست ندارد و یا این‌که فردی خجالتی است.
3. تُنِ صدا: زیر و بم صدا، بلندی، آهنگ و سرعت صدای ما، معانی زیادی را به دیگران منتقل می‌کند که ما در ارتباط خود با دیگران باید به این نشانه‌ها توجّه کنیم.
معمولاً سرعت کم و تغییر کم در زیر و بم صدا نشان دهنده هیجان‌های منفی مثل غم، خشم و ترس می‌باشد و در مقابل اگر شما با سرعت زیاد سخن بگویید و در هنگام سخن گفتن، دائما زیر و بم صدای خود را تغییر دهید، این نشانه هیجان‌های مثبت مانند خوشحالی، فعالیت و تعجّب است.
4. حالت بدن: حالت‌های مختلف بدن، حرکات سر و دست، لرزش و یا آرامش بدن، پیام‌های زیادی را به مخاطب منتقل می‌کند.
روان‌شناسان معتقدند که ما با حرکات بدنی خود به ابراز حالت‌های عاطفی پرداخته و به نحوی به کنترل دیگران می‌پردازیم.
شما می‌توانید از راه دیدن، نحوه راه رفتن، حرکت کردن و تغییر دادن وضعیت بدن، به اضطراب، افسردگی، نگرانی و یا بر عکس به تحرّک، آرامش و خوشحالی طرف مقابل خود پی‌ببرید.
5. تماس بدنی: تماس بدنی با توجّه به عوامل مختلف میزانًًًًً آشنایی،عاطفه، تسلط، مراقبت و غیره را ارسال نماید. این‌که لمس کننده، دوست یا غریبه باشد و مدت تماس، کوتاه یا طولانی، آهسته ویا سخت باشد، می‌تواند در پیام ارسالی اثر بگذارد.33
اکنون که با شیوه‌های مختلف ارسال پیامهای غیر کلامی آشنا شدید توجّه شما را به پیامهایی که با چهره می‌توانید ارسال کنید، جلب می‌کنم:
در چهره انسان، در همان سال‌های اوّلیه زندگی، هیجان‌های مختلف به وضوح و روشنی جلوه می‌کند که مهم‌ترین آنها: خشم، ترس، شادی، غم، تعجّب و تنفّر می‌باشد.
ما می‌توانیم محبّت، عشق، صمیمیّت، تنفّر و خشم خود را با چهره خود به مخاطب خود ارسال کنیم و معلوم است که اگر پیامهای دوستانه برای مخاطبان خود ارسال کنیم پیامهای دوستانه نیز دریافت خواهیم کرد.
شما با لبخند می‌توانید بهترین پیامها را در کمترین زمان ممکن به مخاطب خود مخابره کنید.
لبخند، نشانه تمایل شما به سخن گفتن و ایجاد رابطه می‌باشد و شما با لبخند، پیام عشق و زیبایی را به طرف مقابل خود ارسال می‌کنید.
وقتی تبسّم می‌کنید نشان می‌دهید که برای طرف مقابل، شخصیت مثبتی قائل شده‌اید و مخاطب شما هم وقتی تبسّم شما را می‌بیند آن را به حساب تعریف و تمجید می‌گذارد و معمولاً احساس خوبی نسبت به شما پیدا می‌کند و برای همین است که مخاطب شما هم در جواب لبخند شما، لبخند می‌زند و در همین موقع است که فرصت طلایی برای ایجاد ارتباط به وجود می‌آید.
لبخند می‌تواند مخاطب شما را در موقعیتی قرار دهد که به صحبت کردن با شما علاقه نشان بدهد و به همین دلیل شما شانس بیشتری برای رسیدن به هدف خود خواهید داشت.
گشاده رویی شما حکایت از آمادگی فکری و ذهنی شما برای ایجاد رابطه دارد و برای همین مخاطب به سخنان شما گوش می‌سپارد و زمینه آغاز یک همکاری خوب فراهم می‌شود.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

به شاد بودن اهمیّت بیشتر بدهیم

آیا می‌دانید هیچ پیوند عمیقی بین ما انسان‌ها به وجود نمی‌آید مگر اینکه با لبخند و شادمانی همراه باشد؟
به راستی در جهانی که انسان‌ها تلاش می‌کنند روی منفی‌ها و کمبودها تمرکز کنند، لبخند زدن نیاز به شجاعت دارد.
آیا شما می‌دانید که لبخند نیرومندترین قدرت برای ایجاد خلاقیّت و معنویّت است؟
چرا ما این گونه تربیت شده‌ایم که معنویت را با غم و ناراحت بودن، همراه می‌دانیم در حالی که همین لبخند می‌تواند درهای آسمانی معنویّت را به روی ما بگشاید !
اگر شما بخواهید در زندگی شاد باشید باید ذهنتان را به سوی دارایی‌ها و نعمتهایی که خدا به شما داده است متمرکز کنید.
در این صورت است که دنیا در چشم شما زیبا جلوه می‌کند چون ذهن خود را به سوی زیبایی‌ها و نعمتهایی که خدا به شما داده است متمرکز کرده‌اید.
در طول تاریخ، بزرگان بشریت، همواره بر ضرورت شادمانی تأکید کرده‌اند برای مثال "سوفوکلس" 451 سال پیش از میلاد، به شاگردانش گفت: «انسانی که شادمانی از وجودش رخت بر بسته است، دیگر زندگی نمی‌کند، بلکه او را باید مرده پنداشت».34
اکنون دیگر شما می‌دانید که یکی از بهترین راهها برای شادمان نمودن خود و دیگران، لبخند زدن می‌باشد.
شادمانی بهترین وضعیت مطلوب ذهنی ما می‌باشد و به این دلیل می‌تواند ما را در کسب راه حل‌های خلّاقانه یاری بخشد.
هنگامی که احساس شادمانی و رضایت‌مندی می‌کنیم و زمانی که شاد هستیم، آغوشمان به روی زندگی گشوده است و آنگاه است که همه چیز را زیبا می‌بینیم و بهتر از عهده مشکلات روزانه خود بر می‌آییم.
آری، هیچ راهی مطمئن‌تر از لبخندی که از صمیم دل باشد برای دوستی میان ما انسان‌ها وجود ندارد.
حتماً دیده‌اید که چگونه یک لبخند توانسته است رابطه‌ای را که تا لحظاتی پیش پر از تنش و اضطراب بوده است، به پیوندی گرم و صمیمی تبدیل کند.
لبخندی که بر لبهای شما می‌نشیند هم خودتان را غرق شادی می‌کند و هم دیگران را از محبّت و صمیمیّت، سیراب می‌سازد و به این وسیله شما برای شادمانی جامعه خود، گامی بزرگ برداشته‌اید.
همین لبخند شما می‌تواند یخ‌های بی‌تفاوتی را در جامعه آب کند و شور محبّت را در دلهای همگان، زنده نماید.
نکته قابل توجّه دیگر اینکه ما انسان‌ها همواره آماده‌ایم که با بروز کوچکترین حادثه ناخوشایند به استقبال احساسات منفی مثل خشم، تنفر، کینه و افسردگی برویم و به زمین و زمان بد بگوییم.
هنگامی که چراغ راهنمایی، کمی دیرتر سبز می‌شود، وقتی که پشت ترافیک گیر می‌افتیم، زمانی که هوا آن طور که دلمان می‌خواهد نیست؛ عصبانی و ناراحت می‌شویم و در دام افکار و احساسات منفی گرفتار می‌آییم.
جالب این است که همه ما می‌دانیم این افکار و احساسات منفی، نمی‌توانند مشکلات ما را بر طرف سازند بلکه به مشکلات ما می‌افزایند.
هنگامی که شما لبخند می‌زنید در واقع با این کار رضایت خاطر، آرامش باطن و اعتماد به نفس خویش را نشان می‌دهید.
همه روان‌شناسان لبخند را به عنوان نماد آرامش و اعتماد به نفس می‌شناسند.
کسی که در زندگی همواره لبخند به لب دارد به خاطر این است که او به گونه‌ای دیگر به دنیا نگاه می‌کند، او دنیا را به چشم مثبت اندیشی می‌بیند و برای همین همواره شاد می‌باشد.
ما باید تلاش کنیم که همواره نیمه پر زندگی را ببینیم و چون در کنار پنجره زندگی می‌ایستیم، زیبایی‌هایش را ببینیم و لذت ببریم.
باید در زندگی به نعمت‌هایی که خدا به ما داده است تمرکز کنیم نه اینکه همواره به نداشته‌ها فکر کنیم.
این گونه ما می‌توانیم شکر واقعی نعمتهای خدا را کنیم و معلوم است که شکر نعمت، نعمتت افزون کند.
نگرانی و افسردگی بیشتر مردم به خاطر فردای نامعلوم است، اما چرا ما شادی امروز را فدای آینده‌ای نا معلوم می‌کنیم؟
زندگی کردنی که در آن فقط به فردای بهتر و بهتر بیندیشیم، فریبی بیش نیست، کسی که این گونه زندگی می‌کند، شادمانی امروز خود را از دست می‌دهد.
زندگی یک فرصت است و اگر می‌خواهید خوشبخت باشید سعی کنید از این فرصت لذت ببرید نه اینکه در انتظار فردا بمانید که چون به فردا رسیدید خوشبختی را در آغوش بگیرید.
زندگی مقصد نیست، زندگی یک سفر است و آنانی که این را می‌دانند هر لحظه این سفر را با لبخند خویش زیبا و زیباتر می‌کنند.

«پایان»

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

منابع

1. الإصابة، ابن الأثیر، (630 ق)، دار الکتاب العربی، بیروت.
2. الأمالی، الشیخ الصدوق 381، الطبعة الأولی، 1417 ق، مؤسّسة البعثة، قمّ.
3. الأمالی، الشیخ الطوسی، (460 ق)، الطبعة الأولی، (1414 ق)، دار الثقافة للطباعة والنشر والتوزیع، قمّ.
4. الأمالی، الشیخ المفید (413 ق)، الطبعة الثانیة 1414، دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت.
5. بحار الأنوار، العلاّمة المجلسی، (1111 ق)، الطبعة الأولی، 1403 ق، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
6. تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، (571 ق)، تحقیق: علیّ شیری، 1415، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت.
7. تفسیر نور الثقلین، الشیخ الحویزی، (1112 ق)، تصحیح وتعلیق: السیّد هاشم الرسولی المحلاّتی، الطبعة الرابعة، 1370 ش، مؤسّسة إسماعیلیان للطباعة والنشر والتوزیع، قمّ.
8. التوحید، الشیخ الصدوق، (381 ق)، تصحیح السیّد هاشم الطهرانی، منشورات جماعة المدرّسین فی الحوزة العلمیة، قمّ.
9. ثواب الأعمال، الشیخ الصدوق، (381 ق)، الطبعة الثانیة، 1368 ش، منشورات الشریف الرضی، قمّ.
10. جامع أحادیث الشیعة، السیّد البروجردی، (1383 ق)، المطبعة العلمیة، قمّ.
11. الجامع الصغیر، جلال الدین السیوطی، (911 ق)، الطبعة الأولی، 1401 ق، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت.
12. اختیار معرفة الرجال، الشیخ الطوسی، (460 ق)، تصحیح وتعلیق: میر داماد الإسترآبادی، تحقیق: السیّد مهدی الرجائی، 1404 ق، مؤسّسة آل البیت: لإحیاء التراث، قمّ.
13. الخصال، الشیخ الصدوق، (381 ق)، تصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری، منشورات جماعة المدرّسین فی الحوزة العلمیة، قمّ.
14. الدرّ المنثور، جلال الدین السیوطی، (911 ق)، دار المعرفة للطباعة والنشر، بیروت.
15. دعائم الإسلام، القاضی النعمان المغربی، (363 ق)، تحقیق: آصف بن علی أصغر فیضی، مؤسّسة آل البیت بالأُوفسیت عن طبعة دار المعارف فی القاهرة 1383.
16. عدّة الداعی، ابن فهد الحلّی، (841 ق)، تصحیح: أحمد الموحّدی القمّی، مکتبة وجدانی، قمّ.
17. روضة الواعظین، الفتّال النیشابوری، (508 ق)، تحقیق: محمّد مهدی الخرسان، منشورات الشریف الرضی، قمّ.
18. سنن ابن ماجة، محمّد بن یزید القزوینی (273 ق) تحقیق محمّد فؤاد عبد الباقی، دار الفکر، بیروت.
19. سنن الترمذی، الترمذی، (279 ق)، تحقیق وتصحیح: عبد الرحمن محمّد عثمان، الطبعة الثانیة، 1403 ق، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت.
20. سنن الدارقطنی¨، الدارقطنی، (385 ق)، تعلیق وتخریج مجدی الشوری، الطبعة الأولی، 1417، دار الکتب العلمیة، بیروت.
21. السنن الکبری، البیهقی، (458 ق)، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت.
22. صحیح ابن حبّان، ابن حبّان، (354 ق)، الطبعة الثانیة، 1414 ق، مؤسّسة الرسالة، بیروت.
23. صحیح البخاری، البخاری، (256 ق)، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع بالأُوفست عن طبعة دار الطباعة العامرة بإستانبول.
24. صحیح مسلم، مسلم النیسابوری، (261 ق)، دار الفکر، بیروت، لبنان، طبعة مصحّحة ومقابلة علی عدّة مخطوطات ونسخ معتمدة.
25. عیون أخبار الرضا، الشیخ الصدوق، (381 ق)، تصحیح وتعلیق وتقدیم: الشیخ حسین الأعلمی، 1404 ق، مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت.
26. عیون الحکم والمواعظ، علی بن محمّد اللیثی الواسطی، (القرن الثانی)، تحقیق: الشیخ حسین الحسینی البیرجندی، الطبعة الأولی، دار الحدیث، قمّ.
27. الفصول المهمّة فی أُصول الأئمّة، الحرّ العاملی، (1104 ق)، تحقیق محمّد القائینی، الطبعة الأولی، 1418، مؤسّسة إسلامی إمام رضا.
28. فقه الرضا، علی بن بابویه، (329 ق)، الطبعة الأولی، 1406، مؤسّسة آل البیت لإحیاء التراث. قمّ.
29. کامل الزیارات، جعفر بن محمّد بن قولویه، (367 ق)، الطبعة الأولی، 1417 ق، مؤسّسة نشر الفقاهة.
30. الکامل، عبد اللّه بن عدی، (365 ق)، تحقیق: یحیی مختار غزّاوی، الطبعة الثالثة، 1409 ق، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت.
31. کشف الخفاء، إسماعیل بن محمّد العجلونی، (1162 ق)،الطبعة الثانیة، 1408 ق، دار الکتب العلمیة، بیروت.
32. کشف الغمّة، ابن أبی الفتح الأربلی، (693 ق)، الطبعة الثانیة، 1405 ق، دار الأضواء، بیروت.
33. کنز العمّال، المتّقی الهندی، (975 ق)، ضبط وتفسیر: الشیخ بکری حیّانی، تصحیح وفهرسة: الشیخ صفوة السقا، 1409 ق، مؤسّسة الرسالة، بیروت.
34. مجمع الزوائد، الهیثمی، (807 ق)، الطبعة الأولی، 1408 ق، دار الکتب العلمیة، بیروت.
35. المحاسن، أحمد بن محمّد بن خالد البرقی، 274، تحقیق: سیّد جلال الحسینی، دار الکتب الإسلامیة، طهران.
36. مدینة المعاجز، السیّد هاشم البحرانی، (1107 ق)، تحقیق عزّة اللّه المولائی الهمدانی، الطبعة الأولی، 1413، مؤسّسة المعارف الإسلامیة، قمّ.
37. المستدرک، الحاکم النیسابوری، (405 ق)، إشراف: یوسف عبد الرحمن المرعشلی، طبعة مزیدة بفهرس الأحادیث الشریفة.
38. مستدرک الوسائل، المیرزا النوری، (1320 ق)، الطبعة الأولی، 1408 ق، مؤسّسة آل البیت، قمّ.
39. مسند أحمد، أحمد بن حنبل، (241 ق)، دار صادر، بیروت، لبنان.
40. مصادقة الإخوان، الشیخ الصدوق، (381 ق)، لیتوغرافی کرمانی، 1402، قمّ.
41. المعجم الأوسط، سلیمان بن أحمد الطبرانی، (360 ق)، الطبعة الأولی، 1415 ق، دار الحرمین للطباعة والنشر والتوزیع.
42. المعجم الکبیر، الطبرانی، (360 ق) تحقیق حمدی السلفی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت لبنان.
43. معجم رجال الحدیث، السیّد الخوئی، (1411 ق)، الطبعة الخامسة، 1413 ق، طبعة منقّحة ومزیدة.
44. مکارم الأخلاق، الشیخ الطبرسی (548 ق) الطبعة السادسة، منشورات الشریف الرضی، قمّ.
45. کتاب من لا یحضره الفقیه، الشیخ الصدوق، (381 ق)، تصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری، الطبعة الثانیة، مؤسّسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرّسین، قمّ.
46. میزان الاعتدال، الذهبی، 0748 ق)، تحقیق علی محمّد البجاوی، الطبعة الأولی، 1382، دار المعرفة للطباعة والنشر، بیروت.
47. میزان الحکمة، محمّد الریشهری، تحقیق دار الحدیث، الطبعة الأولی، دار الحدیث.
48. نهج البلاغة، شرح: الشیخ محمّد عبده، الطبعة الأولی، 1412 ق، دار الذخائر، قمّ.
49. وسائل الشیعة، الشیخ الحرّ العاملی، (1104 ق)، الطبعة الثانیة، 1414 ق، مؤسّسة آل البیت لإحیاء التراث، قمّ.
50. وسائل الشیعة، (1104 ق)، الطبعة الثانیة، 1414 ق، مؤسّسة آل البیت لإحیاء التراث، قمّ.
51. ینابیع المودّة لذوی القربی، سلیمان بن إبراهیم القندوزی، (1294 ق)، تحقیق: علی جمال أشرف، الطبعة الأولی، دار الأُسوة للطباعة والنشر.
* منابع فارسی:
1. قدرت خنده، گردآوری و ترجمه مجید پزشکی، انتشارات کلک خیال، تهران، 1378.
2. مهارتهای گفتگو، دون گابور، ترجمه مهدی قراچه داغی، پیک بهار، چاپ ششم، تهران، 1386.
3. کلید طلایی ارتباطات، کریس کول، ترجمه محمد رضا آل یاسین، هامون، چاپ ششم، 1379، تهران
4. همه را دوست دارم و آنان نیز...، لئوبوسکالیا، ترجمه زهره فتوحی، نشر دایره، 1378.
5. لبخند درمانی، لیز هاجکینسون، ترجمه زهرا ادهمی، انتشارات سینما، 1373.
6. مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی، اون هارجی، کریستین ساندیرز و دیوید دیکسون، ترجمه خشایار بیگی، مهرداد فیروزبخت، انتشارات رشد، تهران، 1384.
7. روانشناسی تعامل اجتماعی، جوزف پی فرگاس، ترجمه: خشایار بیگی، مهرداد فیروزبخت، نشر ابجد، 1373، تهران.
8. زبان تن، دکتر جوزف بریسیج، مترجمان: باقر ثنائی و فرشاد بهاری، تهران موسسه انتشارات بعثت، 1382.
9. روان شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، مسعود آذربایجانی، محمد رضا سالاری فر و...، پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعة و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران، 1382.
10. زبان بدن، راز موفقیت، دکتر دیوید لوئیس، ترجمه جالینوس کرمی، چاپ چهارم: موسسه مهر جالینوس، 1384.