دین باستانی مانويت
اديان باستان,انواع ادیان ایران باستان,ادیان ایران باستان
در دین باستانی مانویت سه اصل اخلاقى مهردهان، مهر دست و مهر دل رعایت می شد
مانويت در فاصله ميان ظهور مسيحيت و اسلام پديد آمد و در مدت كوتاهى فراگير شد و پيروانى پرشور و با اخلاق گرد آورد. اين تركيبى است از اعتقادات صابيان، بوداييان، زردشتيان و مسيحيان.
اصول عرفانى و انسانى اين آيين به گسترش آن شتاب داد و آن را در شرق تا چين و در غرب تا مركز اروپا پيش برد. حاكمان ايران و روم و سرزمينهاى ديگر با مانويان از در خصومت در آمدند و دسته دسته آنها را كشتند و سرانجام، محكمه تفتيش اروپا آخرين گروه مانويان را در سيزدهم ميلادى نابود كرد.
بيشتر تعاليم مانى بر مسيحيت و زردشتى گرى استوار است و در اين آيين جنگ نور و ظلمت نقش مهمى بر عهده دارد.
مانويان جامعه را به پنج طبقه دينى تقسيم مى كردند:
1- فريستگان يا فريشتگان كه دوازده تن بودند و جانشينان مانى شمرده مى شدند.
2- ايسپاساگان يا اسقفان كه هفتاد و دوتن بودند.
3- مهيشتگان يا كشيشان كه سيصد و شصت نفر بودند.
4- ويزيدگان يا گزيدگان كه شمارشان بسيار بود و دين مانى را تبليغ كردند.
5- نغوشاكان يا نيوشندگان كه عامه پيروان مانى بودند و شمارشان از همه بيشتر بود.مانويان، تحت تاثير آيين زردشت، سه اصل اخلاقى را رعايت مى كردند و آنها را سه مهر مى ناميدند.
- مهر دهان (پرهيز از گفتار زشت )
- مهر دست (پرهيز از كردار زشت )
- مهر دل (پرهيز از پندار زشت )
پيروان مانى گياهخوار بودند و طبقات اول تا چهارم حق ازدواج و مال اندوزى نداشتند. مانويان نماز و روزه داشتند و معبد خود را خانگاه مى ناميدند كه همان خانقاه صوفيان دوران اسلام است.