نمایش نتایج: از شماره 1 تا 2 , از مجموع 2

موضوع: {آسيب‌ هاي اعتقادي خانواده منتظر}

  1. Top | #1

    عنوان کاربر
    عضو ثابت
    تاریخ عضویت
    March 2010
    شماره عضویت
    287
    نوشته
    962
    تشکر
    1
    مورد تشکر
    7 در 5
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض {آسيب‌ هاي اعتقادي خانواده منتظر}



    مقدمه:

    در نگاه اسلامي، انسان اشرف مخلوقات است و بر بيشتر مخلوقات کرامت و برتري دارد[1]، خليفه خدا بر روي زمين است[2]، به بهترين شکل آفريده شده و از بدو تولد پاک و خدا خواه است[3]؛ از اين رو انسان می بايست به اين وضعيت ايده آل استمرار بخشد و از هر عاملي که به اين وضعيت آسيب مي رساند، دوري کند. بر همين اساس، بخش وسيعي از آموزه هاي ديني و اسلامي، درصدد حفظ اين وضعيت مطلوب براي انسان است و بخش ديگري از آن، به آسيب هايي که به اين وضعيت وارد شده و راه هاي جبران آن مربوط مي گردد.

    اولين جامعه انساني در قالب يک نهاد خانوادگي، توسط حضرت آدم و حوا عليهم السلام تشکيل شد که در بهترين وضعيت معنوي به سر مي برد و تا آن هنگام که به عبوديت خداوند سرسپرده بود، از آن وضعيت بهره مند بود. ماجراي حضرت آدم و حوا و حضور ايشان در بهشت، از بُعد آسيب شناسانه حيات انسان در فرد، اجتماع و هستي حکايت مي کند؛ چون با بروز آسيب نافرماني در وضع عبوديت، زندگي آنها دچار مشکل شده و خروج آدم و هوا از بهشت رخ مي دهد.

    بر اين اساس، مي توان به اهميت آسيب شناسي براي محافظت از حيات معقول و ديني انسان اشاره کرد.

    هدف از آسيب شناسي

    آگاهي از آسيب هايي که ممکن است در آينده واقع شوند، باعث افزايش توان انسان در مواجهه با آنها شده و سهم بزرگي در دور شدن از آنها و استمرار وضعيت سلامت دارد. بر اين اساس، کسب آگاهي و شناخت از پيشگويي هاي معصومين (عليهم السلام) درباره آسيب هايي که خانواده ها در زمان غيبت به آن دچار مي شوند، باعث مي شود تا ضمن درک بهتر از دوران سخت و سرنوشت ساز غيبت و فهم عمق ابتلا و سختي آزمايش، بيشترين تلاش ممکن در جهت کاستن از آن آسيب ها و در امان ماندن از آنها انجام پذيرد و فاصله عصر غيبت تا زمان ظهور به بهترين شکل سپري شود.

    اصطلاح شناسي خانواده

    خانواده از نگاه ديني مجموعه اي از افراد هستند که وظيفه دارند تحت سرپرستي پدر خانواده در مسير رضايت ولي خدا، خود را رشد دهند و در برخورد با محيط اطراف، نه تنها از خود پاسداري نموده، بلکه براساس باورهاي آسماني، در رشد و شکوفايي خود و جامعه تأثيرگذار باشند. خانواده مي تواند با التزام عملي به اصول اعتقادي، زمينه ساز جامعه فردا باشد.

    جامعه امروز، جامعه اي باز است. جامعه باز جامعه اي است که عوامل تأثيرگذار در آن، به خصوص خانواده، به شدت گسترده و متفاوت است. رسانه ها، مدارس، افراد جامعه و باورهاي اجتماعي مردم، هر يک حامل پيامي براي خانواده هستند که برخي قصد دارند نظام و ساختار اين نهاد ارزشي را يا مخدوش نمايند و يا در حرکت رو به رشد آن، کاستي و کندي ايجاد نمايند. در چنين شرايطي بايد اولاً: خانواده اهداف بلند خويش را پيگيري نمايد و ثانياً: مقاومتي را در اعضا به وجود آورد تا آنها در مقابل آسيب ها، ايستادگي نمايند.

    چنين خانواده اي است که با درک حضور ولي خدا در متن زندگي، سعي دارد که رفتار خويش را با رضايت ولي خدا هماهنگ کند و خود را در مسير اهداف آن يار غايب از نظر به شکوفايي برساند، تا نه تنها در مقابل شياطين جني و انسي مقاوم باشد که آنها را نيز در مسير حق رهبري نمايد.

    خانواده منتظر، خانواده اي از شيعيان و معتقدين به مذهب دوازده امامي است که در عصر غيبت واقع شده و اعضاي آن در انتظار ظهور حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به سر مي برند. يعني پيوسته چشم به راه موعود مي باشند؛ همچون مادري که فرزندش به سفر رفته و از او بي خبر است، هر لحظه نگاهش به درِ خانه است. خانواده اي که التهاب و نگرانيِ خاص فرد منتظر را ندارد، خانواده اي منتظر نيست. البته احساس انتظار، دردمندي، التهاب، سوز و گداز، و شور و حال خاص خودش را به همراه داشته باشد، اما به هرحال اين احساس، يک احساس بسيار زيبا و دوست داشتني است و رنجِ انتظار هم رنجي شيرين و گواراست.

    به سخن ديگر، خانواده منتظر خانواده اي است که در سير تاريخي و حرکت اجتماعي خود، چشم اندازي روشن را مي بيند که در آن، به تمامي خواسته هاي انساني و ايده هاي ديني خود خواهد رسيد.

    خانواده منتظر، شکل تکامل يافته خانواده اسلامي و شيعي است که بايد الگوي ساير خانواده هاي اسلامي قرار گيرد. البته ممکن است همين خانواده در حوزه اعتقادات، با آسيب هايي روبه رو شود که به دو مورد از آنها اشاره مي شود:

    1. برداشت انحرافي از مفهوم غيبت

    يکي از آسيب هاي مهم که به شدت خانواده هاي منتظر امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را تهديد می کند، برداشت نادرست از مفهوم غيبت است. با توجه به وضعيتي که در زمان غيبت کبري وجود دارد و امام معصوم از دسترس خانواده ها بيرون است، آسيب هايي براي خانواده، منتظر به وجود مي آيد که يکي از اين آسيب ها فرض کناره گيري امام از جامعه انساني است. در چنين فضايي ممکن است تصور شود که امام به جغرافياي ديگري از عوالم مهاجرت کرده و در هنگامه ظهور، از آن عالم برمي گردد.

    طبق اين انحراف، رابطه امام با مردم و حتي جهان هستي به کلي قطع مي باشد. اين در حالي است که بنا به روايات اهل بيت امام (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در زمان غيبت زنده است، در ميان مردم رفت و آمد می‏ كند، به بازارهايشان می‏ رود و بر فرش‏هايشان قدم می ‏نهد؛ ولي او را نمي‏ شناسند. از اين رو تمام برداشت هايي که چگونگي حضور حضرت در زمان غيبت کبري را به چيزي غير از اين برداشت روايي تفسير می کنند، به عنوان تحريف اين مسئله شناخته می شود.

    2. برداشت انحرافي از مفهوم انتظار

    از جمله مفاهيمي که از آن، برداشت‏هاي مختلفي در آموزه هاي مهدوي شده است، انتظار ظهور مهدي موعود (عجل الله تعالي فرجه الشريف) است. به واسطه همين تعدد برداشت ها و اختلاف تفاسير، امکان بروز آسيب ديگري براي افراد و خانواده منتظر به وجود مي آيد، که در آن، مفهوم انتظار از معناي اصلي خود تهي شده و معناي ديگري از آن برداشت شود.

    انتظار از يک سو به معناي چشم به راه بودن، و آماده شدن است و از سوي ديگر به درنگ در امور، مراقب بودن و استقامت ورزيدن تفسير می شود. به عبارت ديگر، انتظار در يک جا به معنای توقف و درنگ و يا مهمل گذاشتن تلقي می شود و در جايي ديگر، به معناي مهيا شدن، توقع، تجهيز و آماده باش که اين دو معنا، در روايات نيز به چشم مي خورد.

    در انتظاري که به معناي درنگ و توقف است، افراد خانواده دست روي دست مي گذارند و با تحمل وضعيت فعلي، هيچ گونه مسئوليت ديني را براي قيام نمي پذيرد؛ چرا که برقرار ساختن حکومت همه جانبه را وظيفه امام دانسته و خودشان را در برابر هيچ تلاش و کوششي مسئول نمي دانند. ولي در انتظار فعالانه و سازنده، که مايه حرکت، پويايي، عمل و آمادگي است، خانواده منتظر در صدد است تا با آمادگي يافتن براي ظهور، به نزديکي آن کمک کند و از طريق اصلاح مداوم، گام به گام به وضعيت ايده آل نزديک گردد.

    آنچه در اين رابطه از روايات اسلامي برداشت مي شود، گوياي آن است که انتظار يک عمل و يک اقدام است؛ و به يک حالت روحي و رواني محدود نمي گردد.

    نتیجه :

    در واقع وظيفه خانواده منتظر، تطبيق خواست و اراده خود با خواست و اراده الهي است و در اين مسير همواره مي بايست در برابر اراده الهي تسليم بوده و منتظر تحقق اراده الهي باشند.

    در طرف مقابل، دسته اي ديگر از روايات که به زمينه سازي ظهور مربوط مي شوند و بر ابعاد مثبت انتظار تأکيد مي کنند و به حوزه اراده انساني مربوط مي شوند، گوياي اين مهم هستند که اگر چه خواست خداوند بر غيبت امام تعلق گرفته است، اما خانواده هاي مؤمن مي بايست با حفظ اعتقاد صحيح خود و رعايت عفت و تقوي، به انجام واجبات و ترک محرمات فردي و اجتماعي بپردازند و از زير بار اين مسئوليت بزرگ شانه خالي نکنند. جمع بين اين روايات، نه تنها به فهم عميق تر آموزه انتظار کمک مي کند، بلکه فرد و خانواده منتظر را از آسيب هاي موجود در اين زمينه، مصون مي دارد.

    پدید آورنده: سيد محمد ميرتبار مدرس دانشگاه و پژوهشگر مهدوي

    منابع:
    _________________________
    [1] . (وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلي كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلاً)؛ سوره اسراء.
    [2] . (وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَهِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الأْرْضِ خَلِيفَهً)؛ سوره بقره/31.
    [3]. الکافي، جلد2، ص 12.
    امضاء

    تاکه ما همسفر عشق به افلاک شویم

    بارالها!مددی کن که همه پاک شویم

    دست تقدیر چنان کن که پس از دادن جان

    درجوارحرم عشق همه خاک شویم


  2.  

  3. Top | #2

    عنوان کاربر
    عضو ثابت
    تاریخ عضویت
    March 2010
    شماره عضویت
    287
    نوشته
    962
    تشکر
    1
    مورد تشکر
    7 در 5
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض آسيب‌ هاي اعتقادي خانواده منتظر (2)

    مقدمه :


    در نوشتار قبلی گفته شد که يک خانواده منتظر، شکل تکامل يافتۀ خانواده اسلامی و شيعي است که بايد الگوي ساير خانواده­ های اسلامي قرار گيرد. خانواده ­های اسلامي ممکن است با آسيب هايی در حوزه مهدويت روبه رو شوند که به دو مورد آن، يعني برداشت هاي انحرافي از مفهوم غيبت و برداشت از مفهوم انتظار، پرداختيم. در اين شماره به چند آسيب ديگر در اين حوزه اشاره می­ کنيم:


    3. آميختگي نشانه­ های­ ظهور با شرائط ­ظهور
    ظهور امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) ، شرايط و نشانه هايي دارد که از آنها به عنوان زمينه هاي ظهور و علائم آن ياد می شود. تفاوت اين دو آن است که شرايط و زمينه­ ها در تحقق ظهور تأثير واقعي دارند، به گونه ای که با فراهم شدن آنها ظهور امام اتفاق می‌افتد و بدون آنها ظهوري نخواهد بود؛ ولي علائم در وقوع ظهور نقشي ندارند، بلکه تنها نشانه هايي هستند که به وسيله آنها می توان به اصل ظهور و يا نزديک شدن آن پي برد.


    يکي از آسيب هاي فکري در خانواده منتظر، خلط بين اين دو مقوله است؛ يعني خانواده منتظر دچار برداشت غلط می شوند و به جاي فراهم نمودن شرايط و زمينه های ظهور، به دنبال پي­گيري علائم ظهور مي باشند که تنها جنبه اِعلام و معرفي دارند، در حالي که هر پديده اي در جهان با فراهم آمدن شرايط و زمينه هاي آن به وجود مي آيد و بدون تحقق زمينه ها امکان وجود براي هيچ موجودي نخواهد بود؛ يعني بايد شرايط را ايجاد کنيم تا مشروط بيايد؛ مانند فراهم نمودن شرايط لازم براي بدست آمدن محصول خوب.


    قيام و انقلاب جهاني امام (مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف) ـ که بزرگترين حرکت جهاني است ـ پيرو همين قاعده است؛ يعني نبايد تصور شود که حرکت اصلاحي امام (عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف) از راه معجزه و بدون اسباب و عوامل مادي به سرانجام برسد؛ بلکه بر اساس تعاليم قرآن و پيشوايان معصوم، سنت الهي بر اين قرار گرفته که امور عالم از مسير طبيعي و علل و اسباب عادي انجام گيرد. امام صادق (عليه السلام) فرمودند: «خداوند امتناع دارد از اين که امور را جز از راه اسباب آن فراهم آورد». [1]


    همچنين در روايتي شخصي به امام باقر (عليه السلام) عرض می کند: می گويند زماني که امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) قيام می کند همه ­امور بر وفق مراد او خواهد بود و خوني ريخته نخواهد شد. حضرت فرمودند: «هرگز چنين نيست! قسم به آن کس که جانم در دست اوست، اگر بنا بود براي کسي کارها خود به خود درست شود، همانا براي رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) چنين مي شد». [2]
    بنابراين ­خانواده منتظر بايد زمينه­ های ظهور را بشناسد و در راه تحقق آن گام بردارد؛ زمينه هايی همچون طرح و برنامه، اعتقاد به رهبري ديني، پرورش ياران شايسته که برخوردار از معرفت و اطاعت، عبادت و صلابت، جان نثاري و شهادت طلبي، شجاعت و دليري، اتحاد و همدلي، زهد و پارسايي باشند، نه آنانی که وقت خود را صرف پيدا کردن تعدادي از حوادث کنند؛ مانند: خروج سفياني، خسف بيداء، خروج يماني، صيحه آسماني، دجّال، قتل نفس زکيه، که هيچ نقشي در وقوع ظهور ندارند؛ بنابراين بين شرايط و علائم ظهور، فرق هاي زيادي وجود دارد.


    4. زمينه سازي از راه گسترش ظلم و فساد
    شبهه ديگر اينکه در روايات آمده است؛ ظهور امام موعود با اصلاح جهان از فسادها و ظلم ها همراه خواهد بود و پايان اين تباهي ها و نا بهنجاري ها به دست ايشان رقم خواهد خورد‌[3]. اين دسته اخبار سبب شده است تا برخي گمان برند قبل از ظهور حضرت حجت (عجل الله تعالي فرجه الشريف) هر تلاش و کوششي نسبت به اصلاح امور و مقابله با ظلم و فساد بي نتيجه بوده و از اين رو نبايد نسبت به اين گونه بي­ عدالتي ها حساسيتي نشان داد. اين بي توجهي سبب شده تا اين ذهنيت به وجود آيد که منتظران ظهور امام (عليه السلام) ، احساس کنند در برابر تباهي ها و ناهنجاري هاي پيش ­آمده در عصر غيبت و فتنه هاي آخرالزمان، وظيفه اي ندارند و اين روند تا آنجا ادامه يافته که شايعه اي مبني بر ترغيب به ترويج بدي ها و زشتي ها براي ايجاد زمينه ظهور موعود از سوي عده اي از افراد جاهل و منحرف شنيده شود.


    اين آسيب مربوط به اشتباهي است که ميان واقعيات و وظيفه ها رخ مي دهد؛ در واقع، اينکه ظهور حضرت پس از پر شدن دنيا از ظلم و جور اتفاق مي افتد، ارتباط منطقي با عملکرد منتظران ندارد؛ زيرا مقصود از اين احاديث آن است که ظهور وقتي است که همه جاي دنيا پر از ظلم و جور شود؛ اما عکس اين گزاره صحيح نيست و نمي توان معتقد شد که راه تحقق ظهور حضرت، گسترش ظلم و جور است و بر اين اساس بايستي با ترويج ظلم و فساد به استقبال ظهور شتافت.


    براي بررسي و توضيح اين آسيب، بايد ميان علائم و شرايط ظهور تفکيک قائل شد. آنچه به وقوع ظهور مي انجامد و براي آن به منزله شرط تلقي مي گردد، با آنچه همراه آن رخ مي دهد و نشانۀ هشدار و آگاهي بخشي در نظر گرفته شده، تفاوت است و از اين رو نمي توان با تکيه بر علائم يک پديده، به وقوع قطعي آن دل بست؛ به عبارت بهتر بايد گفت که پر شدن دنيا از ظلم و جور، جزو علائم و نشانه هايي است که براي ظهور ذکر شده و ارتباطي با علت ظهور ندارد. به راستي، در صورت رضايت و مشارکت در ظلم و گناه، چه تفاوتي ميان به اصطلاح منتظران و افراد آلوده به معاصي و مظالم وجود خواهد داشت؟ در اين صورت، امام با افرادي که در سياهي ها و ظلمت هاي عصر غيبت مشارکت جسته اند، چگونه برخوردي خواهد داشت؟


    5. طرح مباحث غيرضروري
    از جمله آسيب هايي که ممکن است جريان آموزشي و تربيتي خانواده مهدوي را تحت تأثير قرار دهد، طرح مباحث و جزئيات غيرضروري و اصرار بر پي جويي آنهاست. به طور کلي از آنجا که گستره علوم و دانش ها بسيار وسيع و عمر و ظرفيت ­آدمي محدود است، به حکم عقل بايد تنها به مهم ترين و مفيدترين علوم پرداخت و درصدد کسب آنها برآمد؛ از اين رو دسته اي از علوم و آگاهي ها براي انسان مفيد نبوده و اگرچه به کسب مجموعه اي از دانستني ها مي انجامد، اما در مقايسه با مسائل اصلي و کلي، پيگيري آنها نه تنها سودي نداشته که ممکن است سبب اتلاف وقت و آسيب زا باشد. در روايت آمده که رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) وارد مسجد شدند و مشاهده کردند که جماعتي گرد مردي جمع شده اند. فرمودند: چه خبر است؟ گفتند: اين شخص علامه است. پيامبر فرمود: منظور از علامه چيست؟ گفتند: داناترين مردم به دودمان عرب و حوادث ايشان و نيز به روزگار جاهليت و اشعار عربي است. حضرت فرمودند: اين ها علمي است که نادانش را زياني ندهد و عالمش را سودي نبخشد...[4] در روايت ديگر نيز آمده که رسول خدا- از علم بي فايده (علم لاينفع) به خدا پناه برده اند.[5]
    اين سخنان، اشاره به مباحثي دارد که پرداختن به آنها مانع از پرداختن به مسائل مهم و اساسي خواهد شد و از اين رو به بروز آسيب هايي منتهي مي شود؛ مسائلي که نه تنها ثمرۀ عملي ندارد، بلکه پرداختن به آنها، اذهان خانواده منتظر را به مسائل غيرضروري و انحرافي هم مي کشاند.


    براي نمونه، پرداختن به مباحثي چون مکانِ زندگي امام (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در عصر غيبت، جزئيات مربوط به ازدواج و خانواده ايشان، اصرار بر ملاقات و ديدار امام (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در اين زمان و پيگيري جزئيات مربوط به سلاح و ادوات جنگي و شکل و شمايل ياران و دشمنان ايشان و مسائلي از اين قبيل، فرهنگ انتظار را از روح اصلي خود ـ که بر اساس معرفت امام و اراده الهي در هدايت تاريخي بشر شکل گرفته ـ جدا مي کند؛ حال آنکه در هيچ روايتي از معصومان به شناخت اين مسائل و اصرار در پرداختن به آنها اشاره نشده است و برعکس به لزوم کسب معرفت نسبت به امام و ارتقاي بصيرت نسبت به فتنه ها و شرايطي که در زمان غيبت به وجود آمده، تأکيد شده است.




    6. کوتاهي در ارتباط با علماي دين
    با غيبت آن وجود لطيف آسماني، فترت و فاصله اي از حجت الهي به وجود آمد. اين فاصله به دنبال خود حيرت زايي خواهد داشت و خانواده­ های منتظر را در گرداب و سرگردانی ها به بازي خواهد گرفت و تا سرحد تهاجم (فتنه ها) خواهد کشاند؛ به گونه اي که انبوه فتنه ها، او را به حصار خود در خواهد آورد و به بند خواهد کشيد و تا او را به تاريکي ها و يأس نکشاند، آرام نگيرد.


    خانواده­ ها بايد با مشورت عالمان در عصر غيبت، ضمن کسب بصيرت و آگاهي، به روشنگريِ فرزندان خويش همت گمارند، قبل از آن که منحرفانِ کژ انديش، دل و فکر آنها را بربايند. بدين‌سان، نظام راهبردي خانواده ديني در عصر غيبت، بر اساس تکليف آنان شکل مي گيرد. به تعبير امام صادق (عليه السلام) : «بادِرُوا أولادَکم بِالحَديثِ قَبلَ أنُ يَسبِقکُم إليهمِ المُرجِئه[6]؛ بشتابيد به سوي فرزندانتان، قبل از آنکه گروه منحرف از شما پيشي بگيرند (و فرزندانتان را منحرف کنند).»


    نتیجه :
    1. برخي گمان می‌برند قبل از ظهور حضرت حجت (عجل الله تعالي فرجه الشريف )، هر تلاش و کوششي نسبت به اصلاح امور و مقابله با ظلم و فساد بي نتيجه بوده و از اين رو نبايد نسبت به اين گونه بي­ عدالتی ها حساسيتي نشان داد.


    2. نمي توان معتقد شد که راه تحقق ظهور حضرت، گسترش ظلم و جور است و بر اين اساس بايستي با ترويج ظلم و فساد به استقبال ظهور شتافت.


    3. خانواده­ ها بايد با مشورت عالمان در عصر غيبت، ضمن کسب بصيرت و آگاهي، به روشنگري فرزندان خويش همت گمارند، قبل از آن که منحرفانِ کژ انديش، دل و فکر آنها را بربايند.



    منابع:
    _________________________________
    1. يأبي الله الا ان يجري الامور باسبابها شرح اصول کافي، ج 3، ص 178.
    2. الغيبه نعماني، ص 284؛ بحارالانوار، ج 52، ص 358.
    3. من ‏لايحضره‏الفقيه، ج 4، ص 177.
    4. الكافي، ج 1، ص 33.
    5. کنزالفوائد، ج 1، ص 385؛ مستدرك‏ الوسائل، ج 5، ص 70.
    6. فروع كافي، ج 4، ص 47، روايت 5.


    امضاء

    تاکه ما همسفر عشق به افلاک شویم

    بارالها!مددی کن که همه پاک شویم

    دست تقدیر چنان کن که پس از دادن جان

    درجوارحرم عشق همه خاک شویم


اطلاعات موضوع

کاربرانی که در حال مشاهده این موضوع هستند

در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)

کلمات کلیدی این موضوع

مجوز های ارسال و ویرایش

  • شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
  • شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
  • شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
  • شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
  •  
© تمامی حقوق از جمله طراحی قالب برای سایت آیه های انتظار محفوظ می باشد © طراحی و ویرایش Masoomi