پندهای حکیمانه استاد علامه حسن زاده آملی

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

مقدمه:

هذا بیان للناس و هدی و موعظة للمتقین
قرآن به انسان حیات حکیمانه می بخشد.
قرآن کریم بند و موعظه برای انسان است.
قرآن کریم پندآموز عالمیان است.
نهج البلاغه کتاب پند و اندرز و موعظه است.
سخنان و پندهای معصومین سعادت انسان را در دنیا و آخرت بیمه می کند.
پندها زداینده زنگار غفلت هستند.
در حقیقت بیداران کسانی اند که پندپذیرند.
امام حسن (ع) می فرماید: خدا رحمت کند کسی را که نسبت به خویش یا برادر دینی با خانواده اش اندرز گو باشد.
هر انسانی در وجود و نهادش باید واعظی درونی داشته باشد.
پندها و مواعظ اگر از دلی پاک بر زبانی مطهر جاری گردد اثر بخش است.
پندها و مواعظ از قلم پاک است که سبب بیداری انسان می شوند.
پند دهنده خود باید نخست عامل باشد تا بتواند بر دیگران نیز تأثیر گذارد.
پند گرفتن، عبرت گرفتن است (یعنی از موعظه باید نتیجه گرفت و عمل کرد، نه اینکه صرفاً شنیده یا دید.)
موعظه، حیات دل هاست.
موعظه، نصیحتی است شفا بخش.
پند برای کسی که بدان عمل نماید شفاست.
موعظه سودمند و پند مؤثر آن است که شنونده را از عمل به زشتی ها و بدی ها باز دارد.
پند، جلا دهنده قلوب است.
پند، غفلت و بیخبری را از انسان زایل می کند.
پند، وعظ و نصیحت، بیداری را در پی دارد.
بهترین پندها آن است که آدمی را از زشتی ها باز دارد.
شنیدن پند تنها با گوش و با غفلت دل سودی ندارد، در پند و اندرز دل باید بیدار گردد تا سودمند افتد.
آثار آیة الله علامه حسن زاده آملی گنجینه ای است که موجب بیداری انسان و ارتباط با خدا می گردد.
استاد بزرگوار پندهایی حکیمانه، عارفانه و عاشقانه در کتاب های گرانقدر خود بیان نموده که هر یک نور و شفاست و باعث می شود که زنگار غفلت از وجود انسان پاک شود.
امید که با خواندن این پندهای آموزنده و حکیمانه و عمل به آنها بتوانیم سعادت دنیا و آخرت خویش را بیمه نماییم. و از خداوند می خواهیم که وجود پر نعمت و پربرکت استاد علامه حسن زاده آملی را در ظل توجهات حضرت ولی عصر امام زمان - روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه فداه - حفظ نماید.
خدای بزرگ را شاکر و سپاسگزارم که لیاقت شاگردی این استاد بزرگ را به من داده و توانستم آثار او را برای نسل جوان در موضوعات گوناگون تهیه و تنظیم کنم.
عباس عزیزی
حوزه علمیه قم
اسفند 1379

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

1- مناجات عاشقانه

الهی! از من آهی و از تو نگاهی.
الهی! عمری آه در بساط نداشتم و اینک جز آه در بساط ندارم.
الهی! غبطه ملایکه ای را می خورم که جز سجود نمی دانند، کاش حسن از ازل تا ابد در یک سجده بود.
الهی! تا کی عبدالهوی باشم، به عزت تو عبدالهو شدم.
الهی! سست از آن که مست تو نیست کیست؟
الهی! همه این و آن را تماشا کنند و حسن خود را، که عجیب تر از خود نیافت.
الهی! دل بی حضور چشم بی نور است، این دنیا را نمی بیند و آن، عقبی را.
الهی! همه حیوانات را در کوه و جنگل می بینند و حسن در شهر و ده.
الهی! هر که شادی خواهد بخواهد، حسن را اندوه پیوسته و دل شکسته ده.
الهی! آن که خوب را حباله اصطیاد مبشرات نکرده است، کفران نعمت گرانبهائی کرده است.
الهی! مراجعات از مهاجرت به سویت تعرب بعد از هجرت است و تویی که نگهدار دل هایی.
الهی! آن که در نماز جواب سلام نمی شنود، هنوز نمازگزار نشده، ما را با نمازگزاران بدار.
الهی! خوشا آن که بر عهدش استوار است و همواره محو دیدار است.
الهی! آن کس تاج عزت بر سر دارد که حلقه ارادتت را در گوش دارد و طوق عبودیت را در گردن

2- طریق معرفت رب

معرفت نفس طریق معرفت رب است که از سید انبیاء (ص) و هم از سید اوصیاء (ع) مأثور است: من عرف نفسه فقد عرف ربه هر کس در خویشتن بیاندیشد و در خلقت خود تفکر و تأمل کند، دریابد که این شخص محیر العقول، واجب بالغیر است.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

2- طریق معرفت رب

معرفت نفس طریق معرفت رب است که از سید انبیاء (ص) و هم از سید اوصیاء (ع) مأثور است: من عرف نفسه فقد عرف ربه هر کس در خویشتن بیاندیشد و در خلقت خود تفکر و تأمل کند، دریابد که این شخص محیر العقول، واجب بالغیر است.



3- آموزش بندگی و زندگی

دستوراتی که در نماز به جا آورده شود و گفته شود، بندبند آن همه آموزنده است، و هر بند آن راه و رشته ای در خداشناسی است، و آیین و روش آموزش زندگی و بندگی است. (1)

4- پنهان ز دیده ها و همه دیده ها از اوست

از امیر المؤمنین علی علیه السلام در چند موضع روایت شده است: فتجلی سبحانه لهم فی کتابه من غیر أن یکونوا رأوه بما أریهم من قدرته؛ (2) پس خدای سبحان با ارائه قدرت خود در کتابش برای مردم تجلی کرده بدون آن که او را ببینند.

5- دگرگونی های الهی در گرو دگرگونی های مردم

خداوند سبحان می فرماید:
ان الله لایغیر مابقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم ؛ (3)
خدا چیزی را که از آن مردمی است دگرگون نکند تا آن مردم خود دگرگون شوند.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

6- خدا سر انسان است


انسان مرد کامل است نه صورت انسانیه، و در حدیث قدسی آمده است: الانسان سری و أنا سره؛ انسان سر من است و من سر او هستم. (4)



7- درست ترین آیین ها


خداوند سبحان می فرماید:
ان هذا القرآن یهدی للتی هی أقوم ؛ (5)
این قرآن به درست ترین آیین ها راه می یابد.



8- ثبت قلبی علی دینک


بسیار کسانی که دعوی بندگی کرده اند و دم از ترک دنیا زده اند؛ تا دنیا بدیشان روی آورد، جز وی همه را پشت پا زده اند.
این بنده در معرض امتحان نیامده شرمسار است، به حق خودت ثبت قلبی علی دینک! (6)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

9- خدای چاره ساز

الهی! ما همه بیچاره ایم و تنها تو چاره ای، و ما هم هیچ کاره ایم و تنها تو کاره ای. (7)

10- برنامه انسان سازی

نماز ستون دین و بهترین و استوارترین برنامه آدم ساز است. (8)

11- اجابت ندای بندگان

خداوند سبحان می فرماید: و اذا سألک عبادی عنی فانی قریب أجیب دعوة الداع اذا دعان فلیستجیبوا لی ولیؤمنوا بی لعلهم یرشدون ؛ (9)
چون بندگان من درباره من از تو بپرسند بگو من نزدیکم و به ندای کسی که مرا بخواند پاسخ می دهم، پس به ندای من پاسخ دهند و به من ایمان آورند تا راه راست یابند.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

12- صورت کتیبه انسان کامل

بدان ای عزیز که قرآن کریم صورت کتیبه انسان کامل است، و قرآن به راست ترین و درست ترین راه هدایت کننده است. خداوند سبحان می فرماید: ان هذا القرآن یهدی للتی هی أقوم ؛ (10) یعنی قرآن کریم عین صراط مستقیم است.
قوله سبحانه: و ان هذا صراطی مستقیماً فاتبعوه ولا تتبعوا السبل فتفرق بکم عن سبیله ؛ (11) هر کس که حقیقت قرآن را در خود پیاده کرده است راه مستقیم به سوی هر خیر را پیموده است. و هر کس به هر اندازه که واجد آن است به همان اندازه قرآن و انسان است، و به انسان کامل تقرب جسته است. (12)

13- معجزات عیسی نبی

عیسی پیامبر - صلوات الله علیه - فرموده است:
أنی قد جئتکم بآیة من ربکم أتی اخلق لکم من الطین کهیئة الطیر فأنفخ فیه فیکون طیراً باذن الله و ابری الأکمه و الأبرص و احی الموتی باذن الله - الآیة (13) من با معجزه ای از پروردگارتان نزد شما آمدم، برای تان از گل چیزی چون پرنده می سازم و در آن می دمم، به اذن خدا پرنده ای شود، و کور مادرزاد و برص گرفته را شفا می دهم و به فرمان خدا مرده را زنده می کنم.

14- عجز مردم از تجاوز از حد قرآن

در حدیث است که ان للقرآن ظهراً و بطناً و حداً و مطلعاً ؛ یعنی قرآن ظاهری دارد و باطنی، حدی دارد و مطلعی و غرض از حد آن اندازه از معنی است که دیگران نیم توانند از آن تجاوز کنند؛ یعنی عجز مردم آنها را منع می کند از تجاوز. (14)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

15- آرزوی روز روحانی و شب نورانی

الهی! روزم را چون شبم روحانی گردان و شبم را چون روز نورانی. (15)



16- ستار العیوب

الهی! اگر ستارالعیوب نبودی، ما از رسوایی چه می کردیم! (16)



17- دستورالعمل عرفانی

باید انسان یک مقدار زیاده بر معمول تقلیل غذا و استراحت بکند تا جنبه حیوانیت کمتر، و روحانیت قوت بگیرد، و میزان آنها را هم چنین فرمود: که انسان اولاً روز و شب زیاده از دو مرتبه غذا بخورد حتی تنقل مابین الغذائین نکند. ثانیاً هر وقت غذا می خورد باید مثلاً یک ساعت بعد از گرسنگی بخورد، و آن قدر بخورد که تمام سبز نشود، این در کم غذا. و اما کیفش باید غیر از آداب معروفه، گوشت زیاد نخورد، به این معنی که شب و روز هر دو نخورد، و در هر هفته دو سه دفعه هر دو را یعنی هم روز و هم شب را ترک کند، و یکی هم اگر بتواند للتکلیف نخورد، و لامحاله آجیل خور نباشد و اگر احیاناً وقتی نفسش زیاد مطالبه آجیل کرد استخاره کند. و اگر بتواند روزه های سه روزه هر ماه را ترک نکند.
و اما تقلیل خواب می فرمودند شبانه روز شش ساعت بخوابد. و البته در حفظ لسان و مجانبت اهل غفلت اهتمام زیاد نماید. اینها در تقلیل حیوانیت کفایت می کند.
و اما تقویت روحانیت: اولاً دائماً باید هم و حزن قلبی به جهت عدم وصول به مطلوب داشته باشد.
ثانیاً تا می تواند ذکر و فکر را ترک نکند که این دو جناح سیر آسمان معرفت است. در ذکر عمده سفارش اذکار صبح و شام اهم آنها که در اخبار وارد شده. و اهم تعقیبات صلوات و عمده تر ذکر وقت خواب که در اخبار مأثور است، لاسیما متطهراً در حال ذکر به خواب رود.
و شب خیزی می فرمودند زمستان ها سه ساعت، تابستان ها یک ساعت و نیم. و می فرمودند که در سجده ذکر یونسیه یعنی در مداومت آن که شبانه روزی ترک نشود، هر چه زیادتر توانست کردن اثرش زیادتر، اقل اقل آن چهارصد مرتبه است خیلی اثرها دیده ام. بنده خود هم تجربه کرده ام چند نفر هم مدعی تجربه اند. یکی هم قرآن که خوانده می شود به قصد هدیه حضرت ختمی مرتبت صلوات الله علیه و آله خوانده شود. (17)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

18- هدف خلقت

الهی! در خلقت شیطان که آن همه فواید و مصالح است، در خلقت ملک چه ها باشد؟ (18)

19- بریدن از شیاطین انس

الهی! از شیاطین جن بریدن دشوار نسبت، با شیاطین انس چه باید کرد؟ (19)

20- بزرگ ترین دستور خداوند

نماز بزرگ ترین دستور خداوند مهربان به بندگانش است تا از کار بستن به آن در هر دو سرا، سرفراز و کامروا بوده باشند. (20)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

21- اثرات نیک نماز

نماز انسان را فرشته خو می کند؛ زیرا که نمازگزار از همه بدی ها پاک است. هر کس که نمازگزار است، پاکیزه خوی و نیکوکردار و نیکو رفتار است، از درنده خویی، بدگویی، تنبلی و ولگردی بیزار و برکنار است. (21)

22- سوق به سوی نیکی

امام صادق علیه السلام از امیر مؤمنان علیه السلام روایت می کند: تفکر (انسان را) به سوی نیکی و عمل به آن فرا می خواند.

23- ذکر شفا، اسم دوا

سپاس خدای را که ذکر او شفا و اسم او دوایست و سامع دعا و دافع بلایست. (22)