امیر سرتیپ دوم خلبان والی اویسی

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

یادکردی از خلبان پیشکسوت نیروی هوایی ارتش، امیر سرتیپ دوم خلبان والی اویسی

مقدمهامیر والی اویسی از معدود خلبانی است که پرواز با هر دو جنگنده f-5 و f-14 را در شرایط جنگی تجربه کرده و شایستگی خود را در خلبانی هر دوی این پرنده ها به اثبات رسانده است. در کارنامه خدمتی او انجام عملیاتهای بمباران برون مرزی، موفقیت درسرنگونی دو فروند جنگنده دشمن (از جمله یک فروند میراژ پیشرفته عراقی) و شلیک اولین موشک هاوک هواپرتاب (موسوم به سجیل) با تامکت نیز به ثبت رسیده است. مصاحبه ای که با امیر اویسی انجام شده، حاوی نکات و اطلاعات جالب توجهی است که در ادامه، شما را به خواندن آن دعوت می کنم.

منبع: گنج جنگ

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

پرواز با f-5 لذت بیشتری دارد یا با f-14؟
من به شخصه پرواز با f-5 را خیلی بیشتر از f-14 دوست دارم، چون در f-5 خلبان تقریبا تمام امور پروازی را با توجه به قدیمی بودن سامانه‌ها خودش انجام می‌دهد اما در f-14 بیشتر کارهای مربوط به پرواز را سامانه‌های خودکار انجام می‌دهند. در f-5 خلبان با گوشت و خون خود پرواز می‌کند و به عبارت دیگر فیزیک خلبان درگیر پرواز است اما در f-14 این علم و دانش خلبان است که پرواز را آغاز کرده و به پایان می‌رساند. یعنی اگر شما در علم پرواز با تامکت کوچکترین کمبودی داشته باشید حین پرواز این نقص را کاملا حس می‌کنید. کابین خلبان f-5 از ابتدایی‌ترین سامانه‌های ناوبری بهره می‌برد و اگر بگویم که ما در برخی موارد، با توجه به خرابی مکرر همین سامانه‌ها، مثل خلبانان جنگ جهانی دوم، به صورت چشمی هدف یا باند پروازی پایگاه خود را پیدا می‌کردیم حرفی به گزاف نگفته‌ام! اما در کابین خلبان f-14، تقریبا تمامی سامانه‌ها رایانه‌ای است و جالب است برایتان بگویم همین رایانه‌هایی که الان به صورت رایانه شخصی یا pc کاربری می‌شوند نسل جدید همان رایانه‌ای هستند که در دهه 60 میلادی روی تامکت نصب شده است. به عبارت دیگر، شما دخالت رایانه را در تمامی امور پروازی مشاهده می‌کنید. نکته دیگری که بیان آن خالی از لطف نیست این مورد می‌باشد که همین فوق‌پیشرفته بودن تامکت باعث شده بود در بدو پیروزی انقلاب عده‌ای به غلط اینگونه استدلال کنند که چون از پس تعمیر و نگهداری f-14 بر نمی‌آییم پس بهتر است آن را به ایالات متحده باز گردانیم! اما نفرات فنی توانمند نیروی هوایی به همگان و به خصوص امریکایی‌ها ثابت کردند که «ما می‌توانیم!» و این‌طور بود که با وقفه‌ای کوتاه پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، در اوایل سال 1358 خلبانان جان برکف نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با مدد از پروردگار متعال و یاری بی‌دریغ نفرات متعهد و متخصص فنی، پروازهای f-14 را از سر گرفتند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ به نظر شما شجاعترین و ماهرترین خلبان نیروی هوایی کیست؟
جواب این سوال شما ذکر یک خاطره است؛ پیش از انقلاب، ما با برخی نیروهای هوایی دیگر کشورها تمرین نظامی مشترک داشتیم. یکی از این نیروها، نیروی هوایی پاکستان بود. آن زمان در این نیرو سرگرد خلبانی بود که با توجه به رشادت‌ها و پیروزیهای هوا به هوایی که در خلال جنگ پاکستان با هند به دست آورده بود به وی لقب «هیرو» داده بودند و با همین لقب هم مورد خطاب قرارش می‌دادند. این نکته را هم بگویم که با توجه به افتخاراتی که این خلبان کسب کرده بود، همیشه آستین لباس خلبانی خود را بالا می‌زد! در یکی از مانورهای مشترک، هیرو و شهید بزرگوار «اردستانی» به عنوان دو رقیب و حریف هوایی پرواز را آغاز می‌کنند. شهید اردستانی که در آن زمان ستواندوم بود با F-5 و هیرو با میگ MiG-21 مشغول جنگ و گریز می‌شوند. در این‌گونه نبردها که جنگنده‌ها در حین نبرد از یکدیگر عکس و فیلم نیز می‌گیرند، شهید اردستانی با قرار گرفتن در پشت جنگنده حریف که به منزله زدن وی در جنگ واقعی است موفق به شکست قهرمان ملی پاکستان می‌شود. پس از پایان پرواز، هیرو با اعلام تبریک به اردستانی، آستین خود را پایین زده و رسما می‌گوید که قهرمان اصلی اردستانی است! بعدها شهید اردستانی در طول جنگ نیز بارها و بارها رشادت، شجاعت و مهارت خود را عملا به اثبات رساند و واقعا در هر عملیاتی منشا اثر بود. برای خطرناک‌ترین ماموریتها، نخستین داوطلب شهید اردستانی بود. این شهید بزرگوار همیشه پای کار بود و اصلا اهل درجه و میز و منصب نبود. گواه این مطلب این است که هنگامی که وی به درجه سرهنگ دومی نایل شده و پیشنهاد فرماندهی پایگاه به ایشان داده می‌شود، قبول نکرده و با چسباندن درجه سرگردی به سمت معاونت عملیات پایگاه بر می‌گردد..

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ شما چه تصوری از جنگ دارید؟
جنگ به عنوان یکی از زشت‌ترین پدیده‌های جوامع بشری است. جنگ در مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب، در حالی که ملت عزیز ایران با وجود اعمال تحریم‌های استکبار جهانی مشغول آبادانی و ایجاد خودکفایی در سطح مملکت بودند، توسط ابرقدرتها به کشورمان تحمیل شد. جنگی خانمان‌سوز که در عین فجایع و نازیبایی‌هایی که همراه خود داشت، مزایا و دستاوردهایی را نیز با خود به ارمغان آورد و مصداق آن، سخن بنیانگذار فقید انقلاب حضرت امام خمینی (ره) است که فرمودند: «جنگ برای ما یک نعمت بود». در این جنگ با توجه به تحریم‌های همه‌جانبه‌ای که ضد کشورمان صورت گرفته بود، ما به مهمترین شرط یک استقلال و عدم وابستگی پایدار که همانا «خودباوری» است دست پیدا کردیم. با توجه به همین خودباوری هم بود که توانستیم هشت سال جنگ نظامی، اقتصادی و فرهنگی را اداره کرده و پیروز و سربلند از آن بیرون بیاییم، در سالهای پس از جنگ به بازسازی ویرانی‌های جنگ بپردازیم و هم‌اکنون به حول و قوه الهی هواپیمای جنگی بسازیم و مهمات مورد نیاز خود را به صورت بومی برای نیروهای مسلح کشورمان تولید کنیم. در مجموع باید بگویم دفاع مقدس هشت ساله نه تنها انقلاب را بیمه کرد و پایه‌هایش را بیش از پیش محکم ساخت، برای ملت، دولت و نیروهای مسلح نعمات الهی بی‌شماری به ارمغان آورد.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ مختصری از نخستین ماموریت جنگی‌تان را نیز شرح دهید.
من در روز 31 شهریور 1359 یعنی روز آغاز رسمی جنگ در تهران به سر می‌بردم. حدودا در ساعت یک بعدازظهر این روز، حمله هوایی به تهران و فرودگاه مهرآباد صورت گرفت که جنگنده‌های عراقی به صورت کاملا بی‌برنامه مبادرت به بمباران این فرودگاه کردند. واقعیت این است که ما به عنوان افراد نظامی اصلا انتظار یک چنین حمله غافلگیرانه‌ای را نداشته و باورمان نمی‌شد که جنگنده‌های عراقی و به‌طور کل رژیم بعثی عراق به خود جرات ورود به مرزهای جمهوری اسلامی را بدهد. بلافاصله پس از اینکه اخبار سراسری حمله گسترده ارتش عراق به کشورمان را اعلام کرد، خود را به پایگاه مربوطه رسانده و آمادگی خود را برای انجام ماموریت ابراز داشتم.نخستین ماموریتی که پس از آغاز جنگ انجام دادم، ماموریت گشت و پوشش هوایی منطقه بود. نخستین پرواز جنگی برون مرزی را نیز به فاصله زمانی کوتاهی پس از آن و با هدف انهدام یک تلمبه‌خانه انجام دادیم که به صورت دو فروندی رفتیم و این عملیات را به‌طور کاملا موفق به اتمام رساندیم.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ درباره تاکتیک‌های نیروی هوایی در دوران آغازین جنگ بفرمایید.
در ابتدا این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که تاکتیک هر نیرویی متاثر از تجربیات آن نیرو در انجام عملیاتهاست و تجربیات هر نیرویی نتیجه آموزشهایی است که مجموع نفرات آن نیرو می‌بینند. با توجه به اینکه آموزشهای نیروی هوایی ارتش برپایه برنامه‌های آموزشی ارتش امریکا بود، نیروی هوایی ما در دوره آغازین جنگ از تاکتیک امریکایی‌ها بهره می‌برد. باید اذعان کرد که این تاکتیک با درگیر شدن هرچه بیشتر نیروی هوایی در جنگ نقاط ضعف خود را بیشتر نشان داد. طبیعی هم بود زیرا این تاکتیک ثمره تجربه امریکایی‌ها در جنگ ویتنام بود و با توجه به غیرقابل مقایسه بودن جنگ ایالات متحده ـ ویتنام با جنگ ایران ـ عراق پرواضح بود که تاکتیک جنگ ویتنام اصلا نسخه قابل اعتمادی برای جنگ تحمیلی نیست.با وجود رزم‌آوران و طراحان عملیات در نیروی هوایی مانند مرحوم سرهنگ «بهرام هوشیار» و امیران سرافرازی چون تیمسار «براتپور» و دیگر بزرگان آن زمان، نیروی هوایی اقدام به طراحی و اجرای تاکتیکهایی مختلف در برهه‌های متفاوت، با در نظر گرفتن توان هوایی خودی و دشمن نمود و دیدیم که این راهبردها در مراحل مختلف جنگ در عمل بی‌نقص بودن خود را به نمایش گذاشتند.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ نقش پشتیبانی از نیروهای زمینی و به‌طور کل پشتیبانی از جنگ را توسط نیروی هوایی چگونه توصیف می‌کنید؟
لازم به ذکر نیست که پای ثابت جنگ و نیروی حاضر در صحنه جنگ به صورت شبانه‌روز، نیروهای پیاده ارتش اسلام بودند اما باید توجه داشت حضور قوی، موثر و مستمر این جان برکفان، صرفا با یک پشتیبانی کارآمد میسر بود که یکی از ارکان مهم آن، پشتیبانی هوایی است. در اینجا نباید این‌طور تصور شود که نیروی هوایی فقط به هنگام انجام عملیات نیروی زمینی فعال است و بقیه اوقات بیکار! در واقع نیروی هوایی از «ب» بسم‌ا... یک عملیات زمینی تا آخرین مرحله آن که در ادامه توضیح خواهم داد مشغول انجام وظیفه است؛ برای نمونه هنگامی که قرار است عملیاتی زمینی صورت بگیرد، برای طراحی جزء به جزء نقشه حمله، شناخت دشمن از لحاظ استعداد نفرات و تجهیزات، محل قرارگیری، خطوط پدافندی و ... توسط فرماندهان نیروی زمینی لازم می‌شود. سپس برای رفع این نیاز، نیروی هوایی با استفاده از جنگنده‌های شناسایی خود نظیر rf-4e و rf-5a مبادرت به عکسبرداری از مواضع نیروهای دشمن می‌کند. پس از طراحی نقشه عملیات، ساعاتی پیش از آغاز آن، دوباره نیروی هوایی وارد عمل شده و پشت جبهه دشمن، لجمن و نقاط حساس را بمباران کرده و عملیات زمینی آغاز می‌شود. همزمان با آغاز عملیات توسط نیروی زمینی، نیروی هوایی برای جلوگیری از ورود جنگنده ـ بمب‌افکن‌های دشمن که قصد متوقف کردن هجوم نیروی زمینی خودی را دارند، جنگنده رهگیرهای خود را به منظور ایجاد برتری هوایی، بر فراز میدان نبرد راهی آسمان خط مقدم می‌کند. همزمان هواپیماهای ترابری سنگین و تاکتیکی وارد کارزار شده و پشتیبانی آذوقه، مهمات و تجهیزات را برای نیروی زمینی انجام می‌دهند. پس از پایان عملیات، همین هواپیماها با تخلیه مجروحان و شهدا به یاری نیروی پیاده می‌شتابند. همزمان، جنگنده‌های شناسایی با پرواز و عکسبرداری مجدد از وضعیت میدان نبرد و دشمن عقب رانده شده، امکان ارزیابی و نتیجه‌گیری کلی را به فرماندهان ارشد می‌دهند. این چنین است که نیروی هوایی از روزها پیش از انجام عملیات تا مدتی پس از اتمام آن درگیر نبرد با خصم زبون است.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ شیرین‌ترین پروازی که با f-5 انجام دادید چه ماموریتی بود؟
شیرین‌ترین پروازم با f-5 در همان نخستین ماموریت برون مرزی‌ام بود چون در آن عملیات یک حس تازه و بی‌سابقه و یک نوع پرواز باشکوه را تجربه می‌کردم به علاوه اینکه آن ماموریت را با موفقیت کامل انجام داده و همگی به سلامت بازگشتیم.خاطره خوب دیگری که از پرواز با f-5 دارم باز می‌گردد به پروازی که در آن من به عنوان شماره دو جناب سرهنگ «وارسته» به سمت هدف از پیش تعیین شده در عراق بلند شدیم و در مسیر رسیدن به هدف، زیر آتش شدید پدافند توپهای 57 میلیمتری قرار گرفتیم. دقت روانه شدن گلوله‌ها کاملا مشخص می‌کرد که آنها از طریق توپهای راداری به سمت ما می‌آیند. هدف را با موفقیت مورد اصابت قرار داده و به سمت سرحدات میهن عزیزمان گردش نمودیم. در راه برگشت، جناب وارسته به من گفت که در سامانه هیدرولیک اشکال وجود دارد و موتور سمت چپ نیز تقریبا از کار افتاده. من به پرنده وی نزدیک شدم و با مشاهده وضعیت به ایشان اعلام کردم که بال چپ از قسمت نزدیک به ارابه فرود مورد اصابت گلوله قرار گرفته. سرهنگ وارسته سپس با توجه به نبود فشار هیدرولیک، ارابه فرود را به صورت اضطراری پایین داد و این زمانی بود که به حوالی پایگاه رسیده بودیم. شهید سرهنگ خلبان «آزاد» که مسوولیت کاروان را به عهده داشت و در روی زمین از وضعیت ما مطلع شده بود به من گفت: «آیا می‌توانی دور بزنی تا وارسته فرود بیاید؟» من نیز با وجود اینکه سوخت آنچنانی برای ادامه پرواز موجود نداشتم، اطاعت امر کردم و اعلام نمودم که می‌توانم! علت این پیشنهاد شهید آزاد این بود که پس از فرود دسته و با توجه به اینکه جنگنده وی نقص فنی داشت، ممکن بود باند فرود برای لحظاتی اشغال باشد. در نهایت، گشتی زده و از انتهای باند به زمین نشستم. پس از فرود، به سراغ جنگنده صدمه دیده خلبان وارسته رفتم و مشاهده کردم که گلوله 57 میلیمتری یک حفره بزرگ در بال ایجاد کرده به‌طوری که من می‌توانستم به راحتی سرم را به درون آن ببرم.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ با چه شهدایی هم‌پرواز بودید؟
من با شهید بزرگوار «اردستانی» پروازهای زیادی در هواپیمای f-5، هم به عنوان شاگرد هم به عنوان جنگنده شماره 2 انجام دادم. با شهید والامقام «آزاد» هم در f-5 هم‌پرواز بودم. در f-14 با شهدای عالیقدر «بابایی»، «بی‌طرف» و «اصل‌داوطلب» چندین پرواز انجام دادم و از همگی به عنوان افتخار زندگی خود یاد می‌کنم.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ـ چطور شد که از جنگنده f-5 با آن همه سابقه پرواز به f-14 منتقل شدید؟
من به همراه امیر «میقانی»، شهید «ابوعطا»، امیر «پیروان» و چند تن دیگر از خلبانان به دستور شهید «بابایی» برای f-14 انتخاب شدیم. در حال حاضر که فکر می‌کنم، به بینش و درک عمیق و اصولی شهید بابایی آفرین می‌گویم اما در آن زمان با توجه به اینکه سالهای متمادی در f-5 مشغول پرواز بودم، پس از ابلاغ دستور، خدمت شهید بزرگوار رسیده و گفتم که دوست دارم در f-5 بمانم و استادخلبان بشوم و این انتقال به صلاح نیروی هوایی نیست! ایشان هم با لهجه شیرین قزوینی در جواب من گفتند: «نیروی هوایی صلاح خودش را بهتر از شما می‌داند.» من براساس مشاهدات خود و سالهایی که با شهید بابایی بودم، ایشان را غیر از یک خلبان، یک طراح و استراتژیست ماهر می‌دانم.خاطره دیگری که از ایشان دارم، به همان دوران ابتدایی ورود من به گردان تامکت باز می‌گردد. یک روز، چند ساعت مانده به آغاز خدمت، طبق عادت همیشگی وارد دفتر گردان پرواز شدم. به محض ورود دیدم یک نفر روی زمین خوابیده، پوتین‌های خود را گوشه‌ای قرار داده و کله تراشیده‌اش که نشان از سرباز وظیفه بودنش داشت از پتو بیرون زده. با تحکم به وی گفتم: «پاشو سرباز! اینجا که جای خوابیدن نیست.» سرش را که کاملا از زیر پتو بیرون آورد دیدم که شهید بابایی است. رو به من کرد و گفت: «من خسته‌ام! بگذار بخوابم!» من که کاملا شوکه شده بودم بلافاصله گردان را ترک کرده و بیرون رفتم و مکرر با خود می‌گفتم که خدا کند با ایشان تا مدتها روبه‌رو نشوم. از قضا حوالی ظهر همان روز در پایگاه به‌طور تصادفی با ایشان برخورد کردم. انتظار داشتم جسارت صبح را به رخم بکشند اما در عوض گفتند: «از f-14 راضی هستی؟!» من نیز که از این بزرگواری بیش از حد وی جا خورده بودم با خوشحالی جواب دادم: «بله! راضی هستم و جنگنده بسیار خوبی است.» و ایشان نیز در حالی که لبخندی به نشانه رضایت و خرسندی داشتند، با دست به پشتم زدند و گفتند: انشاءا... موفق باشی» سپس راهی شدند.