روایت عنوان بصری و اهمیت آن از دیدگاه علامه قاضی (ره)
امام صادق (علیه السلام): عنوان تو را به نه چیز سفارش و وصیت می کنم:
سه تا از آن نه امر درباره تربیت و تادیب نفس است. سه تا از آنها درباره حلم و بردباری است و سه تا از آنها درباره علم و دانش است. پس ای عنوان آنها را به خاطر بسپار، و مبادا در عمل به آنها سستی و تکاهل کنی.
پس حضرت فرمود: اما آن چیزهایی که راجع به تادیب نفس است آنکه:
مبادا چیزی را بخوری که بدان اشتها نداری.
چرا که در انسان ایجاد حماقت و نادانی می کند، و چیزی را مخور مگر آنگاه که گرسنه باشی و چون خواستی بخوری از حلال بخور و نام خدا را ببر و به خاطر آور حدیث رسول اکرم (ص) را که فرمود: هیچ وقت آدمی ظرفی را بدتر از شکمش پر نکرده است. بناء علی هذا اگر به قدری گرسنه شد که ناچار از تناول غذا گردد. پس به مقدار ثلث شکم خود را برای طعامش بگذارد، و ثلث آن را برای آبش و ثلث آن را برای نفسش.(15)
و اما سه چیز که راجع به بردباری و صبر است. پس کسی که به تو بگوید:
اگر یک کلمه بگویی ده تا می شنوی به او بگو: اگر ده کلمه بگویی یکی هم نمی شنوی!
و کسی که ترا شتم و سب کند و ناسزا گوید، به وی بگو، اگر در آنچه می گویی راست می گویی من از خدا می خواهم تا از من در گذرد و اگر در آنچه می گویی دروغ می گویی پس من از خدا می خواهم تا از تو در گذرد، و اگر کسی تو را بیم دهد که به تو فحش خواهم داد و ناسزا خواهم گفت، تو او را مژده بده که من درباره تو خیر خواه می باشم و مراعات تو می نمایم.
و اما آن سه چیزی که راجع به علم است. پس از علماء بپرس آنچه را که نمی دانی و مبادا چیزی را بپرسی تا ایشان را به لغزش افکنی و برای آزمایش و امتحان بپرسی و مبادا از روی رای خودت به کاری دست زنی، و در جمیع اموری که راهی به احتیاط و محافظت از وقوع در خلاف امر داری احتیاط را پیشه خود ساز.
و از فتوی دادن بپرهیز، همانطور که از شیر درنده فرار می کنی، و گردن خود را جسر و پل عبور برای دیگران (مردم) قرار نده.
نقل قول
