از دیدگاه قرآن شریف ترین مخلوق در پیشگاه خدا كه به زیبا ترین وعالی ترین وجه آفریده شده انسان است كه تحت عنایت الهی قرار گرفته و با الهام،تعلیم وعقل آراسته گردیده وبر سایر موجودات برتری یافته است.خداوند منان می فرماید:(ولقد خلقنا الإنسان فی احسن تقویم) انسان برای خلافت وجانشینی خدا در زمین آفریده شده است واستعداد های لازم را دریافت كرده است. هر چند اصل انسان از خاك است ولی چنان شرافت روحی ومعنوی به او داده شده كه عقل از درك آن عاجز وناتوان است .چه چیز بزرگتر از روحی است كه خدواند آن را به نام روح خود اعلام فرماید وآنرا به خود نسبت دهد وبه فرشتگان دستور دهد كه برای جسمی كه این روح را در بر دارد سجده كنند.
(فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین)انسان به واسطه این روح از سایر موجودات جدا گشته وبه صورت عالم جدا وبرتر درآمده است دارای قدرتی است كه میتواند جهان را بشكافد وآنرا تسخیر كند ودر خدمت خود درآورد برای رسیدن به مقاصد وامیال بی شمارش از جانب خدا كمك می شود. زمین و آسمان در اختیارش می باشد:
(سخرلكم ما فی السموات وما فی الأرض جمیعااین انسان آفریده خداست اما افریده ای كه دارای جایگاه ویژه كه مقام ونقش ومسؤلیتی در این هستی پهناور بر دوش می كشد و آنكه این مكانت وشخصیت را به او ارزانی داشته همان آفریده گار خود والله جل جلا له می باشد .
زن از دیدگاه اسلام:
بعداز بررسی دیدگاه كلی اسلام نسبت به انسان باید این نكته ای اساسی را متذكر شده وبر آن تاكید كنیم وآن اینست كه انسانی كه ما از مقام شامخ والهی آن صحبت كردیم از دو جنس زن ومرد تشكیل گردیده است واین واقعیت گاهی مورد بی توجهی وچشم پوشی قرار گرفته ودیدگاهای متفاوتی را نسبت به زن به عنوان نصف جمعیت انسانی بوجود آورده است.
بدون شك میان این افكار واندیشه ها،اندیشه اسلامی با داشتن دیدگاه میانه حقوق ودستاوردهای مهمی به زن اعطا كرده است وبرای بهتر متوجه شدن این امر كافی است نگاهی گذرا را به اوضاع زن پیش از اسلام در ادوار وتمدن های گذشته مختلف انداخته شود (كه در این مقاله نمی گنجد)حال به بررسی دیدگاه اسلام به طور اختصار می پردازیم:
دیدگاه اسلام نسبت به زن با همه ادیان وافكاروملت های پیش از آن فرق وتفاوت دارد اسلام از این دیدگاه حقوق ووظایفی برای زن قائل است حدوسط بین افراط وتفریط ودراین مورد ثابت وغیر متغییراست وزیر بنای تفكر اسلامی در برابر زن به حساب می آیدوآنراملاحظات خارج از خود در نظر نگرفته است تا درمعرض تغییر وتبدیل باشد همان گونه كه نزد ملل دیگر همواره دستخوش تغییر وتبدیل بوده است لذا اسلام دیدگاه مردم به زن رادر جهت درستی قرار داد وپیوند میان زن ومرد را بر اساس مساوات وبرابری انسانی قرار داد هردو دوشاخه تنه واحد به حساب آوردواین تفكر پوچ را كه زن ذاتا از مرد ضعیف تر است در هم ریخت وباطل ساخت ومشاركت هر دو در اخوت بشری ووحدت معنی انسانی بیان داشت.ودر قرآن می فرماید
«ای مردمان ماشمارااز مردوزنی آفریده ایم وشما را تیره تیره وقبیله نموده ایم تا همدیگر را بشناسید بی گمان گرامی ترین شما نزد خدا متقی ترین شمااست».
خداوند در این آیه اخوت وپیوند نسبی میان زن ومرد رامقرر داشته وهردورا به لفظ ناس كه شامل همه افراد انسان است موردخطاب قرارداده است كه همه راازیك پدرومادرآفریده وهر دو نسبت به هم شیفته وهمتای همدیگر به حساب می آیند .
پیامبر(ص)می فرماید: النساء شقائق الرجال «به راستی زنان همتای مردانند».
اخوت واشتراك نسبی مقتضی مساوات است چون یكی ازاین دو شقیق در نسب پدر ومادر بهری بیشتری ندارد (بهی الخولی )زن بدون كم وزیاد در نسب با مرد مساوی است .
برای تأكید بر این مساوات نگاه خود انسانی میان آن دو هریك را از نظر كرامت نزد خدا منوط به تفاوت در تقوا وانجام اعمال صالحه قرار داده است نه دایره انسانیت چون انسانیت هردو یكسان است.وقتی كه خداوند زن ومرد را ازیك اصل واحد آفرید زن را به عبث وبدون فایده نیا فریده بلكه خداوند نقش مهم انسانی زن را بیان فرموده است:
«او آن كسی است كه شما را از یك جنس آفریده و همسران شما را از جنس شما ساخت تاشوهران در كنار همسران بیاسایند
«بلكه آرامش واطمینان روحی آن دو رابه كمك همدیگر یكی از اهداف آفرینش قرار دادتابه كمك همدیگر این كره زمین راآبادسازند.زن را آفرید تاشریك زندگی مرد باشد وآرامش وفراغت خاطر خویش را با وی به دست آورد ومودت ومحبت آن دو را با هم نعمتی است بزرگ كه خداوند بدان بر مرد منت نهاد ویكی از نشانه های خدا این ست همسرانی را برای شما آفرید تا در كنارآنان بیا رامید وبین شما وایشان مهرو محبت انداخت مسلماًدر اینگونه خلقت نشانه ها ودلایلی بر عظمت وقدرت خدا است برای افرادی كه می اندیشدبراساس همین اشتراك در عنصر انسانی مرد را ولد وزن را ولده نامیده اند وهر دو را یكسان شایسته احسان واكرام به عمل آورده كه این خود گرمای اصل انسان وتكوین وی است
«خدا را عبادت كنیدوهیچ چیزی را شریك او نكنید وبه پدرومادرنیكی كنید !وزن در قصاص با مردشریك است
ودرآن(تورات)بر آنان مقرر داشتیم انسان در برابرانسان قرارداد«ای ایمان آورندگان در باره ی كشتگان قانون قصاص بر شما فرض شده است پس باید دانست كه زنان همچون مردان با سنگین دعوت اسلامی وتكالیف شرعی رابه دوش دارندواین خود بزرگترین دلیل است بر انسانیت زن ومساوات وی با مرددر این باره خداوندمی فرماید: (مردان وزنان ومؤمن برخی دوستان و یاوران برخی دیگراند همدیگررا به كار نیك می خوانند واز كاربد باز می دارندونماز چنان كه بایدمی گذارند وزكات را می پردازند واز خدا وپیغمبرش فرمانبرداری می كنند آنان كسانی هستند كه خداوند به زدوی ایشان را مشمول رحمت خود می گرداند زیرا خداوند توانا وحكیم است.
پیامبر در اجرای فرمان خدا از زنان نیز همچون مردان بیعت می گرفت.
خداوندخطاب به پیامبر می فرماید:
«ای پیامبر هنگامی زنان مؤمن پیش تو بیایند بخواهند با تو بیعت كنند وپیمان ببندن براینكه چیزی را شریك خدا نسازند ودزدی نكنند ومرتكب زنا نشوند وفرزندانشان را نكشند و به دروغ فرزندی را به خود وشوهر خود نسبت ندهند كه زاده ایشان نیست ودر كار نیك از تو نا فرمانی نكنندو با ایشان بیعت كن وپیمان ببند وبرای شان از خدا آمرزش بخواه مسلما خدا آمرزگار ومهربان است.»
نقش حساس زنان مسلمان در پیكار علیه شرك وكفر پوشیده نیست كه زخمی ها رادرمان وبه پشت صحنه جنگ منتقل می نمودندحتی اسلام ازنظر سیاست جنگی به زنان حق داده است كه در صورتی كه مصلحت بدانند به دشمنان جنگی امان وپناه بدهند ودر این مورد كسی حق تعدی به چنین شخص یا اشخاصی ندارد.
در صحاح آمده است:در معجم الاوسط
كه ام هانی در فتح مكه به نزد رسول خداآمد وگفت ای رسول خدا علی برادرم گمان می كندمردی را كه من امان وپناه داده ام خواهد كشت وآن مردفلان ابن هبیره است پیامبر فرمود:«ای ام هانی كسی را كه تو پناه داده ای ما نیز پناه داده ایم»
پس اینها بزرگ ترین دلایلی هستند برای اثبات انسانیت هم تراز مردان برای زنان .
بعدا از قبول اسلام رسول خدا به فرمان الهی ارزشها را جایگزین ضد ارزشها كرد وزن توانست در سایه اسلام حقیقت خویش را در یابد ونه تنها از اینكه زن آفریده شده است احساس ذلت نكند بلكه بر آن فخر ورزد زن مسلمان باید افتخار كند كه می تواند با تربیت فرزند نیك خانواده ای نیك تحویل جامعه دهد وسرانجام جامعه را سامان بخشد. در عصر صدر اسلام زن جایگاه خود را دریافت واز عذاب وگوشه نشینی نجات یافت در این عصر زنان جلسات علمی ،اختصاصی با رسول خدا ترتیب می دادند واز آن حضرت كسب فیض می كردند ووقتی به وظیفه دینی واسلامی خود واقف می شدند دوشادوش مردان در عرصه های مختلف به ایفای نقش می پرداختند تا جایی كه در جنگ های طاقت فرسا نیز به مجاهدین می پیوستند وبه خدمات ومداوای مجروحین ودر صورت لزوم حتی به نبرد تن به تن می پرداختند.
ازافتخارات زنان صدراسلام همین بس كه اولین شهیدی كه در راه اسلام جان خویش را نثاركرد زن بود(سمیّه رضی الله عنها)واولین كسی كه به ندای محمدی لبیك گفت نیززن بود(خدیجه رض)
آنها در تمامی زمینه هاای كه برای آنها مقدور بوده فعالیت می كردندواین طور نبوده كه درخانه بنشینند وبه بهانه اینكه زن هستند از زیر بار مشكلات شانه خالی كنند .شركت آنها در جهاد ونبرد دوشادوش مردان وپرداختن به دعوت وارشاد دین مبین اسلام .....همه بیانگراخلاص، تقوا،جان نثاری ها وایمان راسخ این بزرگ زنان مسلمان است ونشان می دهد كه تاسرحد جان به دفاع از آیین خویش پرداخته اند.
در ابتدای بحث اشاره ای جداو همه جانبه به دو شیر زن از زنان گرامی پیامبر اسلام می كنیم كه در همه عرصه های اسلام حضور دائم ومفید داشته اند واز جان ومال خود در راه اسلام دریغ ننموده اند: