آشنایی با شهررامهرمز

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آشنایی با شهررامهرمز

شهرستان رامهرمز با 4257 كيلومتر مربع مساحت در خاور استان خوزستان واقع شده كه از شمال به شهرستان ايذه و مسجد سليمان،از خاور به استان كهگيلويه و بوير احمد،از باختر به شهرستان اهواز و از جنوب به شهرستان بندر ماهشهر محدود است.مركز آن شهر رامهرمز كه با 7/3 كيلومتر مربع مساحت در 100 كيلومتري خاور اهواز بين 31 درجه و 16 دقيقه پهناي شمالي و 49 درجه و 37 دقيقه درازاي خاوري نسبت به نصف النهار گرينويچ قرار دارد و بلندي آن از سطح دريا 160 متر است.آب و هواي رامهرمز گرم بوده و رودخانه جراحي از خاور رامهرمز مي گذرد.رامهرمز برسر چهار راهي قرار گرفته است. راه آسفالته به سوي جنوب خاوري به درازاي 90 كيلومتر تا بهبهان راه آسفالته به سوي شمال خاوري به درازاي 57 كيلومتر تا باغملك (جانكي) راه آسفالته اصلي به سوي شمال باختري به درازاي 15 كيلومتر ، فاصله هوايي شهرستان رامهرمز تا تهران 552 كيلومتر است.اين شهرستان در سال 1385 جمعيتي بالغ بر 123462 نفر را كه در 25723 خانوار ميزيستند را در خود جاي داده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

امامزاده سید حسین زاهدون

در ۵ کیلومتری شرق شهرستان رامهرمز روستای دهیور “امامزاده سید حسین زاهدون” قرار داره که معماری این گنبد به دوره سلجوقی و تیموری بر میگرده. بقعه متبرکه امام زاده سید حسین زاهدون با گنبدی مخروطی ومهندسی شکل با گچ بری خاص و منحصر بفرد در جوار رودخانه الله قرار داره که رودخانه تمام مزارع مسیر خود رو زیر آب برده ولی در نزدیکی امامزاده که رسیده به طرز طبیعی و معجزه آسایی انحراف پیدا کرده و در برابر این امامزاده تعظیم کرده.این امامزاده در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

چشمه‌های قیر ماماتین

چشمه‌های قیر ماماتین از جاذبه‌های گردشگری شهرستان رامهرمز می‌باشند که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده‌اند. این چشمه ها که به شکل تنورهای نانوایی میباشند و در دو طرف یک مسیل کم‌آب با مصالحی مانند قلوه سنگ و ملات ساروج قرار گرفته اند، در 25 کیلومتری شمال شرق شهرستان رامهرمز واقع شده اند.این چشمه که به باور اساطیری مردم رامهرمز خون اژدهایی است که در جنگ با اسفندیار رویین‌تن به هلاکت رسید، هنوز از چشمه‌های قیر ماماتین می‌جوشد. بررسی لوح‌هایی که درتخت‌جمشید به دست آمده نشان می‌دهد هخامنشیان از این چشمه‌های قیر ظروف خود را می ساختند.
ده چشمه قیر با مصالحی مانند قلوه ‌سنگ و ملات ساروج‌ در دو طرف یک مسیل کم آب قرار دارند. آب که با نفت ترکیب شده از چشمه‌های سیاه رنگ می‌جوشد و با آب رودخانه ای به نام رود زرد رامهرمز ترکیب می‌شود و در نهایت وقتی از غلظت نفت و قیر آن کم شد به زمینهای کشاورزی می‌رسد. ایرانیان از خون اژدها یا همان قیر جوشیده از زمین برای ساختن بناهای تاریخی و ظروف استفاده می‌کردند. کشف این ظروف ساخته شده از قیر در تپه چغامیش دزفول مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح نشان می دهد که قیر در بعضی از بناهای تاریخی عیلامی نیز کاربرد داشته است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

روستای گردشگری ماماتین
این روستا به فاصله ۳۶ کیلومتری شمال خاوری رامهرمز واقع شده است . وجود چشمه های قیر جوشان که از اعماق زمین جوشیده و در طرفین رودخانه ماماتین به وفور وجود دارد و همچنین پدیده تشکوه رامهرمز (کوه آتشین) نظر اولین کاشفان نفت را به این منطقه کشاند . مهندسین انگلیسی که به دنبال کشف نفت بودند در این روستا شروع به احداث کارگاه ، اتاق کنفرانس، میادین ورزشی ، حوض آتشنشانی ، برج دیده بانی و ساختمن نمایی جهت استراحت خود و دیگر کارشناسان احداث کردند. ساختار هندی ساختمان سازی آنان که از مصالح گچ کوره و سنگ بوده با ساختمان سازی بومیان منطقه تفاوت زیادی داشت بطوری که سقف بام خانه ها بطور قوسی و با لوله های قطور نفت می باشد که هنوز مردم منطقه از این ساختمان ها استفاده می کنند. چندین حلقه چاه نفت پلمپ شده و حوض جهت ذخیره آب در این روستا وجود دارد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

«دا و دختر»


«دا و دختر» (مادر و دختر)، از آثار گرانبهای فرهنگی- تاریخی استان خوزستان است كه به دوران ساسانیان تعلق دارد. این قلعه كه در ۳ كیلومتری شمال شهر فعلی رامهرمز بر روی كوه های مرتفع گلچین مشرف بر شهر و دشت رامهرمز رخ نمایی می كند، بقایای بنایی دژ مانند و به نسبت عظیمی است كه از روزگاران پیشین مردم آن را به نام قلعه «دا و دور» می‌خواندند. لفظ «داوودختر» به زبان محلی( دا و دوًًَُِِّّر )است.
برخی از محققان و مردم نگاران می گویند: نام داوودختر بیانگر قدرت ،اقتدار و نفوذ زنان در برهه ای از تاریخ بوده است.گروهی دیگر نیز می گویند، شاید این لفظ تغییر كرده لفظ «دادور» به معنای دادگستر باشد. البته این نظریات چندان محكم نیست.
امااز آنجایی كه اسلوب و معماری این قلعه به اسلوب قلعه رومی تشابه دارد و با عنایت به وجود چند بنای دیگر در اطراف قلعه داوو دختر، چنین به نظر می رسد كه در محل قلعه ای دیگر و كوچك تر و شاید امن تر وجود داشته كه با این قلعه در ارتباط بود كه یكی را قلعه مادر و دیگری را قلعه دختر می خواندند و در اصطلاحات نظامی اینگونه الفاظ و ارتباطات زیاد به چشم می خورد.
این قلعه سترگ با مصالح ساختمانی متشكل از سنگ، ملات گچ و در برخی از نقاط آجر و قیر ساخته شده است كه سنگ مورد استفاده را از رودخانه «اعلا» و سنگ پی آن را از معادن سنگ اطراف كه در حدود سه كیلومتری شرق و شمال شرق قلعه قرار دارد، آورده اند.
گچ موجود در محل نیز به عنوان ملات استفاده شده است و در كف و قسمت بالای پی لایه هایی از قیر طبیعی مشاهده می شود كه از معادن قدیمی كه در سه كیلومتری ضلع شمالی قلعه وجود دارد به این محل آورده و مورد استفاده قرار گرفته است.از دیگر مصالح بكار رفته در این قلعه، آجر است كه در دوران متأخر نیز استفاده شده و بیشترین استفاده آجر در برج های ضلع جنوبی آن مشاهده می شود.
قلعه در ارتفاعی حدود ۶۰۰ متر بر روی كوه قرار دارد. به طوری كه از سینه كش پایین كوه تا قلعه حدود ۳۰ دقیقه راه است كه راه های ارتباطی بسیار سخت گذر و خطرناك دارد. هنگام رفتن به طرف قلعه، در سمت شمالی آن استراحتگاهی وجود دارد كه از آنجا راه اصلی ورود به قلعه را می توان مشاهده كرد.
درنخستین پاگرد، محوطه ای حدود ۲۰ متر مربع است كه آثاری از بقایای برجكی ویران شده در آنجا قرار دارد.از محل برج ویران شده تا قلعه اصلی مسیری ۱۰۰ متری است كه به صورت معبری به عرض ۳ تا ۴ متر برای جلوگیری از تخریب و فرو افتادن تدریجی دیوارها است. مصالح این برج سنگ و ساروج و در برخی نقاط آن قلوه سنگ و گچ استفاده شده است كه در استحكام بخش های متفاوت دیوار بسیار موثر است. از ۱۰ متری محل برج تا قلعه یك ردیف از پی با مصالح گچ، سنگ و آجر به صورت اتاقك است.
این قلعه به صورت بنایی مستطیل شكل درست شده كه در یك محوطه تقریباً ۱۰۰۰ متری قرار گرفته است.پس از متروك شدن و بی توجهی به ترمیم آن در سالیان متمادی تمامی سقف های آن ریخته است. ضلع غربی و ضلع جنوبی قلعه بوسیله ۴ ستون نگه دارنده (پشت بند)استحكام بخشی شده است.
با توجه به بازدیدهای پی درپی از قلعه و وجود كارخانه و معدن گچ كه انفجارهای این معدن در فاصله ۵۰۰ متری قلعه انجام می شود و هر انفجار باعث تخریب قسمتی از قلعه است،وضع كلی قلعه در شرایط مطلوبی قرار ندارد.
خوشبختانه با تمام این مشكلات، حدود و گمانه های تعیین حریم قلعه بار دیگر مشخص شده است و ضروریست كه یك برنامه پژوهشی باستان شناسی و عملیاتی اجرایی در قلعه «داو دختر» برای روشن شدن زوایای ناشناخته قلعه در نظر گرفته شود كه دست كم بتوان پی دیوار های دفاعی و غیره را مشخص و از طبقات زیرین قلعه اطلاعات علمی و لازم را كشف كرد.چنانچه این كاوش علمی انجام شود، به طور حتم به كاربری واقعی قلعه ،معابر و سبك معماری آن می توان دست یافت.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

روستای ماماتین


روستای ماماتین روستای گردشگری است که در 36 کیلومتری شمال شرق رامهرمز قرار گرفته است. مهندسین انگلیسی که دنبال کشف نفت بودند در این روستا شروع به احداث حوض آتشنشانی , کارگاه ،میادین ورزشی , اطاق کنفرانس، ،برج دیده بانی و ساختمن نمایی برای استراحت خود و دیگر کارشناسان ساختند. ساختار هندی ساختمان سازی مهندسان که از مصالح گچ کوره و سنگ بوده با ساختمان سازی بومیان منطقه تفاوت زیادی داشت ,طوری که سقف بام خانه‌ها بطور قوسی و با لوله‌های قطور نفت می‌باشد که هنوز مردم منطقه از این ساختمان‌ها استفاده می‌کنند. نخستین چاه اکتشافی نفت خاورمیانه توسط انگلیسی‌ها در ناحیه ماماتی حفر گردید که عملیات آن متوقف شد. در این روستا چند حلقه چاه نفت پلمب شده و حوض جهت ذخیره آب وجود دارد. روستای ماماتین مجموعه ای از آثار و بناها و ابزار باقی مانده از انگلیسی‌ها در دوره اکتشاف نفت است. این روستا شامل خانه,کلیسا، اصطبل، سایت اداری و … است که برخی نیمه مخروب و برخی با تغییر فضای درونی به محل سکونت روستاییان محلی تبدیل شده است. این روستا دارای جاذبه هایی مثل تشکوه و چشمه‌های قیر می‌باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آبشار سرگچ

وقتی که از شهرستان رامهرمز به سمت دهستان رودزرد ماشین حرکت میکنیم نرسیده به روستای دشت دنا که همگی از طایفه ترک هستند به منطقه سرگچ در سمت چپ جاده خواهیم رسید. و پشت منازل سنگی عشایری که در این منطقه ساکن هستند به آبشاری خواهیم رسید.اين آبشار به بلنداي 8 متر در شمال غربي رامهرمز و فاصله 6 كيلومتري از اين شهر واقع است و آب آن محيطي سرسبز در كوههاي گچي اطراف آن به وجود آورده است. در مسير اين آبشار 3 غار وجود دارد. اين آبشار در مسير خود ني زارها و لغوم زارهاي زيادي را تا منطقه سورخانمي « Sur- e- KHanomi» به وجود آورده است كه متأسفانه برداشت آب توسط امور عشاير از بالا دست اين آبشار موجب تضعيف آن شده است . به دليل نزديكي آن به رامهرمز مي تواند محيطي مناسب براي جذب گردشگر باشد .

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آبشار ابوالفارس


آبشار ابوالفارس در موقعیت جغرافیایی N312150 E495144 در استان خوزستان واقع است. این آبشار در رشته کوه‌های زاگرس در شمال رامهرمز در منطقه‌ زیبا و کوهستانی ابوالفارس در روستای دوگچه واقع است. فاصله این آبشار تا رامهرمز 30 کیلومتر است و محیط سنگی آن پوشیده از فسیل‌های جانوری و گیاهی است. این آبشار یکی از بزرگ‌ترین آبشارهای کشور است. ارتفاع آن تقریباً 12 متر و پهنای حجم ریزش آب آن تقریباً 2 متر است و در قسمت پایین آبشار و محل ریزش آب به سطح زمین یک حوضچه سنگی بسیار جالبی پدید آمده است که محل زندگی آبزیان می‌باشد. با توجه به خشکی کوه‌های زاگرس در منطقه خوزستان، وجود چنین آبشاری توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. آب اين آبشار از چشمه‌هاي كوه‌هاي ابوالفارس سرچشمه مي‌گيرد و در نهايت به رودخانه مارون اين شهرستان سرازير مي‌شود. در حال حاضر حدود پنج روستا از آب شيرين و قابل شرب آبشار ابوالفارس استفاده مي‌كنند. در كنار آبشار ابوالفارس تنوع زيستي گياهي متعددي هم چون درختان كنار و خر زهره به چشم مي‌خورد. هم چنين اين آبشار نقطه بكري به شمار مي‌رود كه با وجود كوهستان زيباي اطراف با اشكال مختلف طبيعي و جاذبه‌هاي فوق‌العاده مي‌توان با ايجاد امكانات آن جا را به نقطه بكر گردشگري در خوزستان تبديل كرد. جاده دسترسي به آن تا حدودي ناهموار بوده و فاقد هر گونه امكانات گردشگري است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آبشار توف نمکی

آبشار توف نمکی، رامهرمز در استان خوزستان واقع است. در امتداد يك جاده مال رو كه از منطقه كمپ رامهرمز شروع مي شود به سمت كوه‌هاي ابوالفارس « باب الفارس » در فاصله تقريباً 15 كيلومتري رامهرمز آبشاري زيبا كه محيط بالا دست آن را درختان انجير و پيچك پوشانده‌اند به نام توف انجير خودنمائي مي كند . آب درياچه بزرگ اين آبشار كه به طول 60 متر و عرض 20 متر است بسيار شور است و ماهي هاي شورآبي به وفور در آن يافت مي شود ، در كنار اين آبشار يك چشمه ي كوچك گوگردي وجود دارد . راه دوم دستيابي به اين آبشار و درياچه اش از مسير روستاي نمره 9 ابوالفارس است .