چهار برهان در اثبات وجود خدا

[نصرالله عاشق خداومولا]

چهار برهان در اثبات وجود خدا




این نوشته به برخی از برهان‌های کمتر معروف اثبات خدا به صورتی گذرا اشاره می‌کنیم(1) و از نقد آنها نیز در می‌گذریم.


برهان اجماع عام


اندیشمندان غربی یکی از براهین اثبات وجود خدا را « برهان اجماع عام » (2) نامیده‌اند. برخی از تقریرهای این برهان بیانگر فطری‌بودن خداشناسی و خداگرایی است؛ بنابراین، به همان برهان فطرت باز می‌گردد. تقریرهای دیگری نیز از این برهان می‌توان یافت که با عنوان « اجماع عام » تناسب بیشتری دارند و به جای فطری بودن، بر همگانی بودن (3) خداشناسی یا خداگرایی تأکید می‌ورزند.(4) یکی از این تقریرها بر مقدمات زیر استوار است:
الف) در طول تاریخ، اعتقاد به خدا امری همگانی بوده است.
ب) این اعتقاد از فرمان قطعی عقل سرچشمه گرفته است ( اگر ندای عقل روشن و قطعی نبود، آدمیان به سادگی چنین اعتقادی را نمی‌پذیرفتند؛ زیرا انسان آزادی را بر سرسپردگی ترجیح می‌دهد ).
ج) اگر همه‌ی انسانها را در این اعتقاد بر خطا بدانیم، حجیت عقل را زیر سؤال برده و به شکاکیت افراطی روی آورده‌ایم.(5)